Για τους Σαουνάτσους μου είχε μιλήσει με θέρμη ο πολυσήμαντος αλλά λησμονημένος Ρεθεμνιώτης Χριστόφορος Σταυρουλάκης.
Ήταν μια μέρα, με αφορμή που πέρασε πλάι μας και μας χαιρέτισε ο κ. Πολύδωρος Σαουνάτσος με εντυπωσιακά ευγενικό τρόπο για τη νεολαία της δεκαετίας του ’70.
–Αρχονταναθρεμένος παιδί μου, σχολίασε ο Χριστόφορος. Είναι όμως από μεγάλη οικογένεια Σαγκουινάτσοι Ευγενείς.
Για τους Σαουνάτσους είδα αργότερα ένα χαρακτηριστικό ποίημα του Γιώργη Καλομενόπουλου και ομολογώ ότι εντυπωσιάστηκα. Εκτός από τους Βαλαρήδες, φαίνεται πως ο βάρδος του Ρεθύμνου τιμούσε ιδιαίτερα και τους Σαουνάτσους.
Λούγκο, Ανδρέα , Πολύδωρε, Θεμιστοκλή κι ακόμα
Γιώργη πονόψυχε γιατρέ του φτωχοφαμελίτη
Ρεθεμναρχόντοι διαλεχτοί κι αν λιώνετε στο χώμα
ζείτε ακόμα αξέχαστοι για κάθε παλιό σπίτι
Και σεις στολίδια της γενιάς μ’ αισθήματα μεγάλα
Μανώλη ανοιχτόκαρδε και Νίκο αριστοκράτη
κοιτάζω μην περάσετε στα άτια σας καβάλα
μα πάλι τι να καρτερώ που είστε και σεις φευγάτοι.
Περισσότερα για την οικογένεια μού πρόσθεσε η, επίσης σημαντική αλλά λησμονημένη, Αργίνη Φραγκούλη με αφορμή την καταγωγή των Σαουνάτσων από το χωριό της την ιστορική Αμνάτο, πατρίδα και της Δασκαλοχαρίκλειας.
Απ’ όλους, ομολογώ, κέντρισε το ενδιαφέρον μου ο Γιώργης, ο πονόψυχος γιατρός του φτωχοφαμελίτη, όπως αναφέρει ο Γιώργης Καλομενόπουλος. Κι ήθελα να τον γνωρίσουμε στους νεότερους, με αφορμή εξαιρετικά ακόμα δημοσιεύματα, πολύτιμες πηγές, που υπογράφουν οι Γιώργης Εκκεκάκης, Γιάννης Δαλέντζας, Λεωνίδας Καούνης , Σπύρος Λούπης κ. α.
Για τους λαμπρούς αυτούς ιστοριοδίφες, συγγραφείς και αρθρογράφους, ο Γεώργιος Σαουνάτσος ήταν ο αγωνιστής πολιτικός, ο ανάργυρος φιλάνθρωπος, ο πατριώτης, ο επιστήμονας, ο άνθρωπος. Πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες στη Βουλή, στα σχολεία, στον Δήμο, στα Νοσοκομεία.
Η Αργίνη Φραγκούλη μάς δίνει κι ένα αντίγραφο του «Μαυρογενείου Βραβείου Κρήτης» που του απονεμήθηκε το 1939.
Ένα χρηματικό βραβείο των 20.000 δραχμών, «δια τας συνεχείς πράξεις βοηθείας υπερ των πλησίον του και των συμπολιτών του…».
Ο Γεώργιος Σαουνάτσος γεννήθηκε το 1863 και πέθανε στο Ρέθυμνο το 1947. Σε ιδιόγραφο σημείωμά του αναφέρει ότι γεννήθηκε στο Ρέθεμνος και ονομάστηκε Γεώργιος χάριν του θείου του Γεωργίου «του ολοκαυτωθέντος την 9ην Νοεμβρίου 1866 εν Αρκαδίω…».
Ο Σαουνάτσος, μετά το σχολαρχείο, μετεγράφη στο Γυμνάσιο Σύρου, από το οποίο και απεφοίτησε, για να εγγραφεί στη συνέχεια στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών που λειτουργούσε στο παλαιό κτήριο στην Πλάκα. Απεφοίτησε το 1886.
Φιλία μέχρι τον θάνατο
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι ο Γεώργιος Σαουνάτσος υπήρξε συμμαθητής στο Γυμνάσιο Σύρου του Ελευθερίου Βενιζέλου. Και όχι μόνο συμμαθητής αλλά και φίλος. Η φιλία τους κράτησε μέχρι τον θάνατο.
Κάπου, σχετικά με την επανάσταση του Θερίσσου, βρήκα, μεταξύ άλλων, ότι στο Ρέθυμνο υπέρ των επαναστατών, από τους πρώτους, είχαν ταχθεί ο Γεώργιος Σαουνάτσος και ο Κωνσταντίνος Πετυχάκης.
Ένα χαριτωμένο περιστατικό
Για τη φιλία τους αυτή αναφέρεται ότι κατά την τελευταία πρωθυπουργία του Βενιζέλου (1928-1932), ο Εθνάρχης, περιοδεύοντας στην Κρήτη, στάθηκε και στο Ρέθυμνο φιλοξενούμενος, όπως πάντα στο σπίτι του Μάνου Τσάκωνα. Πόσα δεν έζησε εκείνο το αρχοντικό από τη φωτεινή παρουσία του Βενιζέλου;
Με το που έφθασε η πρώτη του επίσκεψη ήταν στο φαρμακείο του Σαουνάτσου «τον τεκέ του Βενιζελισμού» όπως το έλεγε.
Μπαίνοντας στο φαρμακείο έβγαλε το καπέλο του και απευθυνόμενος στο Σαουνάτσο του λέει:
«Διερχόμενος από το Ρέθυμνο, την Ακρόπολη του Βενιζελισμού, μου είναι αδύνατον να ξεχάσω τον καλύτερο συμμαθητή και φίλο Γιώργη Σαουνάτσο».
Ο γιατρός, αφού χαιρέτισε τον πρόεδρο, τού είπε γελώντας:
«Η Ελλάς οφείλει πολλά εις εσέ αλλά και εις εμένα…».
Γελαστός ο Βενιζέλος του πετάει ένα «Χαίρ όλα γιατί».
Τότε ο Σαουνάτσος τού υπενθύμισε, ότι μαθητές, στη Σύρο, μια μέρα που κολυμπούσαν στη θάλασσα, ένα χταπόδι άρπαξε τον μικρό Βενιζέλο και τον έσφιγγε με τα πλοκάμια του. Στις φωνές του έτρεξε ο Σαουνάτσος και με το μαχαίρι του αποδέσμευσε τον φίλο του. Ο Βενιζέλος θυμήθηκε το περιστατικό, γέλασε με την καρδιά του, αγκάλιασε και φίλησε τον αγαπημένο του φίλο. Πόσα ακόμα δεν είχαν να θυμηθούν;
Το περιστατικό αναφέρει ο Ιδρυτής του Μουσείου «Ελευθέριος Βενιζέλος» Αντώνιος Ζ. Μακατούνης σε επιστολή του στην εφημερίδα «ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ» 21-30 /11/ 1980, σαν προσθήκη σε μια θαυμάσια βιογραφική παρουσίαση που είχε κάνει ο εκλεκτός λόγιος του Ρεθύμνου κ. Λεωνίδας Καούνης.
Επιστρέφοντας στο Ρέθυμνο, ο Γεώργιος Σαουνάτσος εργάστηκε ως γιατρός και φαρμακοποιός. Το φαρμακείο του ήταν στην οδό Αρκαδίου. Το «εργάστηκε» τώρα θεωρείται σχήμα λόγου, αφού ήταν γιατρός των φτωχών και ανήμπορων. Για μια εικοσαετία περίπου εργάστηκε άμισθος γιατρός στο Νοσοκομείο Ρεθύμνου. Σε μια ειδική λίστα στην εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ» του Ηρακλείου αναφέρεται ότι λαμβάνει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος το 1903 με τους:
Ανδρεαδάκη Γεώργιο (Φουρφουράς Αμαρίου).
Βαρδάκη Βαρδή (Σπήλι Αγίου Βασιλείου).
Γαβαλά Ιωάννη (Μαργαρίτες Μυλοποτάμου).
Δάνδολο Ιωάννη Νικόλαο (Ρέθυμνο).
Δημητριάδη Ευγένιο (Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου).
Ζωγραφάκη Θεοδόσιο (Επισκοπή Ρεθύμνου).
Θεοδωράκη Εμμανουήλ (Επισκοπή Ρεθύμνου).
Κεφαλογιάννη Νικόλαο (Καστέλλι Μυλοποτάμου).
Κιουρτσιδάκη Εμμανουήλ (Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου).
Λαγουδάκη Κωνσταντίνο (Μελιδόνι Μυλοποτάμου).
Λύτινα Κωνσταντίνο (Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου).
Μανουσέλη Στυλιανό Γ. (Ρέθυμνο).
Μιστράκη Νικόλαο Κωνσταντίνου (Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου).
Μοάτσο Θεμιστοκλή Δημητρίου (Ρέθυμνο).
Παπαδάκη Βασίλειο Γ. (Ρέθυμνο).
Παπαδάκη Σπυρίδωνα Α. (Ρέθυμνο).
Παπαδάκη Στυλιανό Βασιλείου (Ρούστικα Ρεθύμνου).
Παπαδομιχελάκη Μιχαήλ (Αργυρούπολη Ρεθύμνου).
Πατσουράκη Γεώργιος Ι. (Ρέθυμνος).
Πισκοπάκη Γεώργιος Μ. (Ρέθυμνος).
Ρολόη Σταμάτιο (Νευς Αμάρι Αμαρίου).
Ρουκουνάκη Νικόλαο (Ακούμια Αγίου Βασιλείου).
Σαουνάτσο Γεώργιο Εμμανουήλ (Ρέθυμνο).
Σκουλά Βασίλειο (Ανώγεια Μυλοποτάμου).
Τσουδερό Ιωάννη (Ρέθυμνο).
Φραδέλο Κωνσταντίνο (Σπήλι Αγίου Βασιλείου).
Φωτάκη Γεώργιο (Πηγή Ρεθύμνου).
Χατζηγρηγοράκη Γεώργιο Ι. (Ρέθυμνο).
Χατζιδάκη Εμμανουήλ Ιωάννου (Μύρθιος Αγίου Βασιλείου).
Ψαρουδάκη Γεώργιο Εμμανουήλ (Αποδούλου Αμαρίου)
Η αγάπη στο πρόσωπό του από τον απλό κόσμο τον έφερε τρεις φορές στη Βουλή να εκπροσωπήσει το Ρέθυμνο, δυο επί Κρητικής Πολιτείας και μια μετά την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Μπορεί να ήταν γλυκύτατος, μειλίχιος, ευγενικός αλλά αλίμονο αν κάποιος καταφερόταν εναντίον του φίλου του, Ελευθερίου Βενιζέλου. Η περηφάνια του δεν του επέτρεπε να δεχθεί καμιά πρόκληση. Είχε το θάρρος της γνώμης του και υπερασπιζόταν με πάθος τις ιδέες του. Ήταν ο λεβέντης, ο αξιοπρεπής, ο λαμπρός επιστήμονας.
Ο Γεώργιος Σαουνάτσος σφράγισε μια ολόκληρη εποχή με τις επιδόσεις του στον χώρο της επιστήμης και στην προσφορά του σε κάθε τομέα ανάπτυξης του τόπου του.
Πέθανε πάμπτωχος σε υλικά αγαθά αλλά πάμπλουτος σε μνήμη αγαθή.
Προς τιμήν του δόθηκε το όνομά του στην οδό νότια από την οικία Τσουρλάκη προς Καστελλάκια.
Ήταν κι αυτός ένας ξεχωριστός Ρεθεμνιώτης που τον περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια σε αφιέρωμά του στον τοπικό τύπο ο κ. Λεωνίδας Καούνης. Ήταν κι αυτός από τους Ρεθεμνιώτες που έδωσαν το κύρος μιας πόλης των Γραμμάτων στο Ρέθυμνο.