Όταν στο παρελθόν έτυχε να φιλοξενήσω φίλους εξ Αθηνών και συνέβη να τους ρωτήσω μετά την ολιγοήμερη διαμονή, κατά την αναχώρησή τους, που πήγαν, τι επισκέφτηκαν στην Κρήτη και τι είδαν, όλοι μου απαντούσαν ότι χάρηκαν το Φαράγγι της Σαμαριάς, την Κνωσό, τη Φαιστό, το Βάι και άλλα.
Ουδείς μου ανέφερε το Ρέθυμνο, το οποίο τους χρησίμευε μόνο για τις διανυκτερεύσεις. Έκτοτε κατά τη φιλοξενία ημετέρων φίλων καθώς και εκείνων των παιδιών και των εγγονιών μου, πρώτο μου μέλημα ήταν και είναι να τους ενημερώσω δεόντως ούτως ώστε να αποκτήσουν σαφή γνώση της «άγνωστης» υπεροχής και της υψηλής ποιότητας των αξιοθέατων και τουριστικών ενδιαφερόντων της πόλης μας καθώς και της συναρπαστικής της ιστορικής διαδρομής αυτής.
Το σημείωμά μου αυτό απευθύνεται στους νέους συμπολίτες, οι οποίοι συμβαίνει να αγνοούν αυτό το σύνηθες μεν όμως ανερμήνευτο φαινόμενο και για την υποχρέωσή τους να παράσχουν μια έγκυρη, αναγκαία ενημέρωση στους φίλους τους, εκτός της φιλοξενίας, και να τους αποκαλύψουν το prestige (γόητρο) της πόλης.
Από τα πολλαπλά χαρίσματα και ιδιαίτερα προσόντα, τα οποία διαθέτει η πόλη είναι πρωτίστως ο σχεδόν αμετάβλητος, γνήσιος μεσαιωνικός χαρακτήρας αυτής. Είναι τα περίπου 3.000 κτίρια τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως διατηρητέα και ως εξαιρετικού ιστορικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. (Πρωτοβουλία του άλλοτε δημάρχου Δημ. Αρχοντάκη).
Μια ευχάριστη απαραίτητη επίσκεψη του ξένου εξάλλου είναι εξ ορισμού η εύκολη ανάβαση στο ατίμητο, καλοδιατηρημένο μνημείο της Φορτέτζας. Πόσοι έχουν προσέξει από εμάς και έχουν εκτιμήσει δεόντως την ανυπολόγιστη πολύτιμη αξία αυτού του πολυγωνικού φρουρίου, αλλά και ενός ονειρώδους, παραμυθένιου τοπίου με μιαν ασυναγώνιστη, μαγευτική θέα εκατέρωθεν. Ας σημειωθεί ότι η Φορτέτζα άρχισε να κτίζεται το 1573 και τελείωσε το 1580 με βάναυση, επίπονη εργασία – αγγαρεία των υπόδουλων κατοίκων και ότι σήμερα τυγχάνει παγκόσμιας αναγνώρισης.
Από τα θεωρούμενα αμελητέα ως και περιθωριακά, αλλά πασιφανούς, ιδιαίτερης σπουδαιότητας μνημεία είναι η Λότζια. Υπήρξε ενετική λέσχη η οποία χρησίμευε ως χώρος συζητήσεων και ψυχαγωγίας των ευγενών, προυχόντων τιμαριούχων της ενετοκρατίας. Πρόκειται για αρχιτεκτονικό αριστούργημα παλλαδιανού ρυθμού, τετράγωνο, κλειστό από τη νότια πλευρά και ανοιχτό από τις άλλες με τρία τόξα από κάθε πλευρά.
Η κρήνη Arimonti προσδίδει στη γραφική πλατεία του Πλατάνου μια εξαίσια εικόνα και μια ευγενική νότα στην καρδιά της πόλης. Διατηρείται το οικόσημο του ρέτορα (Νομάρχη ενετού) κοσμημένη με τέσσερις κολώνες, οι οποίες υποβαστάζουν ένα ωραίο επιστήλιο διαιωνίζει τον αναγεννησιακό χαρακτήρα της ρεθεμιώτικης παράδοσης.
Εντυπωσιάζει η μεγαλοπρεπής είσοδος της πόλης με τη Μεγάλη Πύλη (Μεγάλη Πόρτα) την Porta gonera των Ενετών. Κοντά στην πλατεία των Τεσσάρων Μαρτύρων. Στο εσωτερικό της σώζονται τρία ενδεικτικά οικόσημα.
Ένα ακόμα μνημείο αναγεννησιακού ύφους είναι ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Φραγκίσκου. Το ενετικό λιμάνι δίδει ανάγλυφη την εικόνα της ενετοκρατίας.
Τα τζαμιά μεταφέρουν τον επισκέπτη σε μια ηθογραφική, γαλήνια ατμόσφαιρα της Ανατολής και οι μηναρέδες προσδίδουν ένα αυστηρό χρώμα.
Σώζονται τέσσερα από αυτά. Του Καρά Μουσά Πασά με το μεγαλύτερο μέρος του λουτρού. Της Νερατζές με ολόκληρο του λουτρό. Της Μεγάλης Πόρτας (σήμερα μη επισκέψιμο) και το αναστηλωθέν του Μασταμπά (Παλαιοντολογικό Μουσείο, δωρεά Γουλανδρή) με τα παλαιοντολογικά ευρήματα παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται προσωρινά στην αίθουσα Αγίου Φραγκίσκου, εκτίθενται σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα από διάφορες τοποθεσίες του νομού Ρεθύμνης, αλλά τα συνολικά ευρήματα είναι πολύ περισσότερα από αυτά. Το πιο εντυπωσιακό, καλλιτεχνικό εύρημα είναι το άγαλμα της Αφροδίτης (Αρχαία Λάππα) υπάρχει και μια αλαβάστρινη προτομή του Θεού Σέραπη.
Στη Δημοτική Πινακοθήκη μεγάλο κύρος στη μόνιμη συλλογή δίνουν τα 50 έργα του Ρεθεμνιώτη ζωγράφου Λευτέρη Κανακάκη.
Το εκκλησιαστικό Μουσείο που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Πρωτοπρεσβύτερου και Πανεπιστημιακού θεολόγου – φιλολόγου πατέρα Χαράλαμπου Καμπλάκη εμπεριέχει πολύτιμα εκκλησιαστικά αντικείμενα και εξαίσιες αυθεντικές αγιογραφίες και όλα όσα προσδίδουν μια κατανυκτική, ασκητική ατμόσφαιρα.
Μια ακόμα αλησμόνητη εμπειρία για τους φιλοξενούμενούς μας θα ‘ναι η επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο, δημιούργημα της Φαλής Βογιατζάκη στεγάζεται σ’ ένα μεγαλόπρεπο οικοδόμημα -οικία του βενετσάνου άρχοντα Claoudio. Εμπεριέχει χρηστικά αντικείμενα της κρητικής παράδοσης και άλλα ετερόκλητα, πολύτιμα σκεύη.
Ένα ευλαβικό προσκύνημα στις δύο εκκλησίες Ι. Ναό Εισοδίων και Αγία Βαρβάρα, θα το ‘λεγα ως εξ ορισμού επιβεβλημένο λόγιο της ιεροπρέπειας των ιερών εικόνων – αγιογραφιών (κρητική σχολή). Ας σημειωθεί ότι έχουν κυκλοφορήσει σχετικά βιβλία για τους δύο Ι. Ναούς, πολύ εμπεριστατωμένα, του Πατέρα Χαράλαμου Καμπλάκη.
Ο δημοτικός μας κήπος θα μας προσφέρει μιαν ανείπωτη αισθητική απόλαυση με την πλούσια φυτολογική ποικιλία οφειλόμενη στη φροντίδα ενός παλαιού δημάρχου του Τίτου Πετυχάκη με τις πρωτοβουλίες και δραστηριότητες, και τις περιβαλλοντολογικές «πράσινες» ευαισθησίες.
Αν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος επιβάλλεται μια επίσκεψη στην Ελεύθερνα, στο Πολεμικό Μουσείο και στο Αρκάδι. Μετά από όλη αυτή την περιήγηση θα ξεπροβοδίσουμε και θα κατευοδώσουμε τους ξένους μας φιλικά αλλά η φιλία αυτή θα παραμείνει εσαεί αδελφική, αρραγής και αξέχαστη.
