Στη «Θεωρία του Ιστορικού Υλισμού» του Ν. Μπουχάριν, προ ημερών, διάβασα και τούτο το απόσπασμα, που θα ήθελα να προτάξω στο σημερινό μου σημείωμα: «[…] Το γεγονός ότι οι διάφορες κοινωνικές τάξεις διαφέρουν η μια απ’ την άλλη, από την άποψη αντιλήψεων και κατευθύνσεων, από την άποψη σκοπών και επιδιώξεων, τόσο σχετικά με την παραγωγή και τη διανομή, όσο και αναφορικά με την πολιτική, την ψυχολογία και την ιδεολογία, είναι κάτι που δεν πρέπει να μας παραξενεύει. Γιατί όλα αυτά τα φαινόμενα, όλες αυτές οι διαφορές είναι αλληλένδετες, η μια εξαρτάται απ’ την άλλη. […]» (μετάφραση: Π. Πετρίδη – Δ. Αλεξοπούλου, εκδόσεις «Αναγνωστίδη», Αθήνα, χ.χ., σελ. 372).
Το διαπιστώνετε, με τα ίδια σας τα αφτιά και τα μάτια, εύκολα και ανά πάσα στιγμή. Μια βόλτα σε μιαν οικονομικά ευκατάστατη συνοικία της πόλης μας και ένας περίπατος σε μια φτωχογειτονιά της θα έπειθαν τον καθένα μας.
Παρά ταύτα, ένα κοινό, όμως, πρόβλημα, που «βασανίζει», ανεξάρτητα από κοινωνική προέλευση, αρκετούς ανθρώπους σ’ ολόκληρο τον πλανήτη μας είναι το άγχος, που, καθημερινά, τροφοδοτείται ή συντηρείται από τους κρατούντες, για να έχουν εξαρτημένους και πειθαναγκασμένους τους πολίτες. Άγχος έχει ο απλός πολίτης για να εξασφαλίσει όσο περισσότερα μπορεί «εφόδια» για τις μικρομέγαλες δυσκολίες της καθημερινότητας, άγχος για να βρει μόνιμη και προσοδοφόρα δουλειά και ένα «κεραμίδι» για τον ίδιο ή/και τη φαμελιά του, άγχος για να βρει τον καλό και ταιριαστό ερωτικό σύντροφο και πιστό σύζυγο π.χ. είναι μερικές από τις εκφάνσεις της με καλπάζοντες ρυθμούς εξαπλούμενης στις σύγχρονές μας κοινωνίες μάστιγας του άγχους.
Τι είναι, όμως, το άγχος, το οποίο σπεύδουν κάποιοι αυτόκλητοι, πολιτικοί κυρίως αλλά και «εργατοπατέρες», «μεσσίες» να εκμεταλλευτούν εις όφελός τους και εις βάρος των πολιτών; Ας οριστεί, λοιπόν, ως η ψυχική αντίδραση του ανθρώπου γεμάτη φόβο, που κλιμακώνεται απ’ την απλή δυσφορία μέχρι και τον πιο μεγάλο πανικό. Για να εκδηλωθεί, όμως, έχουν προηγηθεί συνθήκες αληθινής ή φανταστικής απειλής, συνήθως, από παράγοντες έξωθέν του, δηλαδή όσους κοινωνικοπολιτικά κρατούντες θέλουν τον άνθρωπο αλυσοδέσμιο σ’ αυτούς. Επειδή, όμως, το άτομο διαισθάνεται την απειλή αυτή και δεν εξευρίσκει τρόπους αντιμετώπισής της, νιώθει πως βυθίζεται σε ολοένα και πιο δαιδαλώδη «λαβύρινθο» καταλαμβάνεται από αμηχανία, δυσφορία, αγωνία, ανησυχία, μελαγχολία και, πολύ συχνά, πλήρη πανικό, όλα εκείνα τα «συστατικά» της δυσκολογιάτρευτης σύγχρονης αρρώστιας, του άγχους.
Κι όπως άκουγα μόλις χθες, το άγχος επιτείνεται όταν, αντί οι άνθρωποι της ίδιας κοινωνικής τάξης να συνεργάζονται για την υπερφαλάγγιση των κοινών καθημερινών τους εμποδίων, ναρκοθετεί, γεμάτος ζήλια, ο ένας όσα κάνει ο άλλος! Δυστυχώς…!
* Ο Γεώργιος Η. Ορφανός είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο
Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ., φιλόλογος,
Msc Διαχ/σης Πολιτιστικής Κληρονομιάς