Από τους Ρεθεμνιώτες που θαύμαζα πάντα ήταν ο Γιώργος Δρανδάκης.
Αυτός ο άνθρωπος με το μειλίχιο ύφος και τη γαλατική ευγένεια, ο δικηγόρος με το χάρισμα λόγου, ο συντοπίτης που έδινε υπόσταση στην παράδοση της πόλης των Γραμμάτων και Τεχνών, ποτέ δεν προκάλεσε τους δημοσιογράφους να ασχοληθούν μαζί του.
Οι πράξεις του είχαν πάντα μεγάλο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον αφού είχαν άμεση σχέση με διεκδικήσεις του Ρεθύμνου και με πρωτοβουλίες που αναβάθμιζαν την ποιότητα ζωής.
Δικηγόρος από τους διακεκριμένους, λάτρης των παραδόσεων του Ρεθύμνου, πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου για δεκαετίες, ο χθεσινός αναχωρητής είχε συνδέσει το όνομά του, με πολλά αποκτήματα του Ρεθύμνου, όπως το σημερινό δικαστικό μέγαρο.
Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο στις 15 Ιανουαρίου 1917.
Ο πατέρας του Βασίλειος έζησε όλη την περιπέτεια της ταραχώδους εποχής του. Οι νομικές σπουδές του τον τοποθέτησαν σε διάφορες θέσεις κατά καιρούς ανάλογα με τις περιστάσεις. Αρχικά, ήταν υπογραμματέας του Ειρηνοδικείου Περιβολίων, αργότερα υπηρέτησε στα Ειρηνοδικεία Αγίου Νικολάου και Μέρωνα. Μετά έγινε εισαγγελέας και έκλεισε τον κύκλο του στον επαγγελματικό τομέα ως συμβολαιογράφος.
Είχε δημιουργήσει μια άριστη οικογένεια με μια Αρσακειάδα. Ήταν η Αναστασία, το γένος Σαπουντζάκη, που είχε υπηρετήσει στο τούρκικο σχολείο μέχρι που παντρεύτηκε.
Το ζεύγος Δρανδάκη ευτύχησε να αποκτήσει χαρισματικά παιδιά. Ο Νίκος εξελίχθηκε σε διαπρεπή βυζαντινολόγο, στον οποίο και οφείλουμε σπουδαίες μελέτες πάνω σε κτίσματα της παραδοσιακής μας κληρονομιάς και ο Γιώργης από μικρός, έδειχνε ότι ήταν ευλογημένος. Αριστούχος σε όλες τις τάξεις και σημαιοφόρος. Ξεχώρισε και στις σπουδές του στο πανεπιστήμιο και ήταν μάλιστα μεταξύ των έξι αριστούχων που είχαν βραβευθεί. Ένα βιβλίο ήταν το τρόπαιο, μα τόσο πολύτιμο για τους διακριθέντες φοιτητές αφού επιβράβευε τους κόπους τους.
Άνθρωπος του μέτρου
Συνετός πάντα, άνθρωπος του μέτρου είχε τη μεγάλη τύχη να συνδέσει τη ζωή του με μια εξαιρετική κοπέλα, με την οικογένεια της οποίας τον συνέδεε οικογενειακή φιλία, από τότε που ο αδελφός του Νίκος έκανε τις επιστημονικές μελέτες του στον Μυστρά.
Ο ίδιος μου έλεγε πως ήταν από τις ευτυχέστερες στιγμές της ζωής του η ανταπόκριση στην επιλογή συντρόφου Γιατί είχε επιλέξει την ιδανική γυναίκα που θα έκανε μαζί της μια υποδειγματική οικογένεια
Δεν ήταν όμως μόνον εκείνος τυχερός αλλά και το Ρέθυμνο, που ήρθε νύφη εδώ η κ. Ανδριανή από τις επιφανέστερες οικογένειες της Λακωνίας
Ο Γεώργιος Δρανδάκη έβλεπε πάντα σαν λειτούργημα την επιστήμη του. Αυτό το είχα διαπιστώσει από την αρχή που άρχισα να γνωρίζω το Ρέθυμνο. Ήταν αρκετοί οι επιφανείς δικηγόροι και όλοι αξιοσέβαστοι, μα κυριαρχούσε το όνομα του Γιώργη Δρανδάκη, στις αστικές υποθέσεις και του Γιάννη Φουρφουλάκη στις ποινικές.
Ο αείμνηστος Μιχαήλ Μυρ. Παπαδάκης στις αξέχαστες συζητήσεις μας που ήταν σεμινάριο για μένα, συχνά αναφερόταν στον άξιο συνάδελφό του και μάλιστα με ιδιαίτερα κολακευτικά σχόλια. Πίστευε σ’ αυτόν και στις ικανότητές του. Κι είχε προβλέψει πως ο Δρανδάκης θα έκανε πραγματικότητα το όνειρο ετών για ένα δικαστικό μέγαρο αντάξιο του κύρους και της δυναμικής του σε λειτουργούς της Θέμιδος.
«Ίδιος ο Βασίλης ο πατέρας του» μου έλεγε χαρακτηριστικά
Κυριαρχούσε το όνομα του Δρανδάκη και στους αγώνες της πόλης, για την αναζήτηση λύσεων σε σοβαρά προβλήματα. Σε κάθε διεκδίκηση του Ρεθύμνου, πρώτος και καλύτερος ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος. Οφείλουμε και τι δεν του οφείλουμε… Το δικαστικό μέγαρο έγινε χάρις στις άοκνες προσπάθειές του, το ταμείο προνοίας δικηγόρων δημιουργήθηκε από τον ίδιο και τον εξαίρετο επίσης συνάδελφό του, τον Κώστα Αντωνάκη. Μεγάλη και η συμβολή του ως επίτροπος στον μητροπολιτικό μας ναό, θεάρεστο έργο που συνεχίζει σήμερα η κόρη του κ. Αναστασία Μαρινάκη, πρόεδρος του Συλλόγου Συμβολαιογράφων Κρήτης.
Για ορισμένες βέβαια πρωτοβουλίες, πικράθηκε αρκετά. Όπως για το ταμείο, που εξασφάλιζε ένα επίδομα σε κάθε συνταξιούχο δικηγόρο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που υπερισχύει η άποψη των ολίγων και στενοκέφαλων σε έργα που σκοπό έχουν την εξυπηρέτηση κοινωνικών αναγκών.
Ενόχλησε και το ταμείο αυτό ιδιαίτερα εκείνους που ωφελήθηκαν πρώτοι. Για τους πρωτεργάτες όμως μετρούσε το αποτέλεσμα κι ας τους κατηγόρησε επιφανής συνάδελφός τους για «τις κομμουνιστικές αυτές πρακτικές …».
Πικράθηκε πολύ ο Δρανδάκης αλλά σύντομα το ξεπέρασε με τη μεγαλοψυχία που τον διέκρινε.
Θυσία για τους άλλους
Ο Γεώργιος Δρανδάκης, αν και δεν επέτρεψε ποτέ σε κόμμα να τον διεκδικήσει, έβαλε πολλές φορές σε κίνδυνο και τη ζωή του και τη θέση του, για να σώσει από περιπέτειες συναδέλφους του, που διώκονταν για … «αντεθνική» δράση. Δεν υπολόγιζε κίνδυνο, προκειμένου να κάνει το χρέος του σαν άνθρωπος.
Οφείλω να ομολογήσω ότι η άποψή του με βοηθούσε πάντα να αξιολογήσω ένα θέμα ή μια κατάσταση Πάντα με προθυμία συζητούσε μαζί μου κάθε μου προβληματισμό. Και ποτέ δεν θυμάμαι να παρασύρθηκε από μικροκομματικά συμφέροντα. Οι επικήδειοί του αποτελούν μνημεία έντεχνου λόγου.
Αμέτρητες κοσμούν το αρχείο του τοπικού τύπου με πλούτο στοιχείων για δικηγόρους που πέρασαν στην αιωνιότητα αφήνοντας έργο πίσω τους.
«Μέσα στα καθήκοντα του προέδρου κι αυτό …» απαντούσε με σεμνότητα κάθε φορά που του έκανα νύξη στα υπέροχα αυτά κείμενα που αποτέλεσαν πηγή για πολλά από τα αφιερώματά του σε επιφανείς δικηγόρους του Ρεθύμνου.
Χωρίς να πλατειάζει εστίαζε στην προσωπικότητα του εκλιπόντος αποφεύγοντας φράσεις «κλισέ» Θα μπορούσες να τον ακούς ώρες να μιλά. Είχε έναν τρόπο να καθηλώνει το ακροατήριό του.
Ήταν όμως κι άλλα τα σημειώματα που φιλοξενούσαν ευχαρίστως οι τοπικές εφημερίδες.
Από τα δημοσιεύματά του εκείνος φαίνεται πως ξεχωρίζει ένα για τον… καναπέ. Έτσι επιγράφεται: «Ο καναπές».
«Μα ήταν τόσο περίεργο» μου έλεγε. «Στον μεγάλο βομβαρδισμό που έγινε, μετά την πτώση των αλεξιπτωτιστών, ένας καναπές βρέθηκε σφηνωμένος στο καμπαναριό. Αυτό το αξιοπερίεργο ήταν σίγουρα για βραβείο Γκίνες. Αργότερα όταν έγιναν οι εργασίες αποκατάστασης, πέταξαν κάτω τον καναπέ. Και το έγραψα για να μείνει».
Όλα του τα δημοσιεύματα τα έχουν αρχειοθετήσει οι κόρες του Αναστασία και Αθηνά κι ευτυχώς, γιατί και ο σημαντικός πατέρας τους έχει συμβάλει να μείνουν κάποια γεγονότα, που αφορούν την τοπική ιστορία και αξίζει να κληροδοτηθούν στις επόμενες γενιές.
Ο Γιώργος Δρανδάκης ακόμα κι όταν έκλεισε τα 100 του χρόνια διατηρούσε διαύγεια πνεύματος θαυμαστή.
Σε κάθε μας συζήτηση θυμόταν πρόσωπα και γεγονότα με κάθε λεπτομέρεια
Από τους συμμαθητές και τους καθηγητές του, μέχρι πρόσωπα του Ρεθύμνου, ακόμα και τις γραφικές φιγούρες όπως το «Ερινάκι».
Αναφερόταν με συγκίνηση στους χωματόδρομους του Ρεθύμνου όπου έπαιζε με τους φίλους του βώλους και σβούρες.
Μου μιλούσε για τη μεγάλη πλημμύρα του 1928, που προκάλεσε ζημιά στο σπίτι τους, με το να βραχούν φάκελοι με συμβόλαια στο γραφείο του πατέρα του. Φαινόταν πως τον είχε σημαδέψει η εικόνα ενός ευσυνείδητου κρατικού λειτουργού που προσπαθούσε πάνω από τις δυνάμεις του να περισώσει το αρχείο του για να μην υπάρξει μελλοντικά πρόβλημα σε οικογένειες που τον εμπιστεύθηκαν. Θυμόταν όμως ο Δρανδάκης με κάθε λεπτομέρεια και άλλες θεομηνίες. Χαιρόσουν πραγματικά να τον ακούς. Ποτέ δεν μιλούσε για τον εαυτό του. Είχε όμως να πει πολλά για τους Τρουλλινούς, τους Σιγανούς, τουςΨαρόκαλους, τους Δαφέρμους και άλλες οικογένειες που τιμούσε και θαύμαζε.
Στις αφηγήσεις του πάντα και ο Λεωνίδας Καούνης με τη σημαντική δράση του στο κοινωνικό γίγνεσθαι και ιδιαίτερα στον Ερυθρό Σταυρό, που έδωσε ανάσα σε τόσους αναξιοπαθούντες.
Ήταν θαυμαστό πράγματι να ακούς έναν σεβάσμιο κύριο αιωνόβιο να μιλά για τους καθηγητές του και να μιλά με τόση συγκίνηση για τον άτυχο Παντελή Κοτσυφό που έφυγε τόσο νέος από φυματίωση.
Η φιλία του με τον Γιώργη Αγγελιδάκη, που μόνο ο θάνατος διέκοψε ωφέλησε τα μέγιστα και τον τόπο. Ποιος δεν θυμάται τον σύλλογο επιστημόνων που είχαν δημιουργήσει με τη δράση που έγινε αφορμή να επισκεφθούν το Ρέθυμνο κορυφές της διανόησης, όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης.
Θυμάμαι πως είχε παράπονο ο Αγγελιδάκης κάθε φορά που γινόταν λόγος για τον φίλο του που δεν του επέτρεπαν πια οι δυνάμεις του να τον επισκεφθεί. «Αυτές τις σκάλες μου έλεγε …δεν τις αντέχω πια…».
Και μιλούσαν πια από το τηλέφωνο μέχρι που έφυγε πρώτος ο αείμνηστος γιατρός.
Ο Γιώργης Δρανδάκης είχε το προνόμιο να μένει σε ένα από τα σημαντικότερα αρχοντικά της πόλης το περίφημο κτήριο της Αρκαδίου, από τα επιφανέστερα μνημεία.
Κι ένοιωθε περηφάνια γι’ αυτό. Με τη συντήρησή του είχε πάντα την αίσθηση ότι δείχνει τον σεβασμό του σε ένα κληροδότημα Ρεθεμνιώτικης αρχοντιάς. Σ’ ένα σπίτι που ήταν σπουδαία εμπειρία να πατάς σε έναν χώρο, που συνδέεται με τις ρίζες του Ρεθύμνου. Το σπίτι που απεικονίζεται στον γνωστό πίνακα του άγνωστου ζωγράφου του 17ου αιώνα και σύμφωνα με την αξιολόγηση του Ιορδάνη Δημακόπουλου, το σπίτι αυτό συγκρινόμενο με τα άλλα υπερτερεί σε ομορφιά. («Τα σπίτια του Ρεθύμνου», Αθήνα 1977, σελ. 95).
Ο Γιώργης Δρανδάκης ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος ευτύχησε να ζήσει με αξιοπρέπεια και τα τελευταία χρόνια της ζωής του που σε άλλες περιπτώσεις πολλαπλασιάζονται τα προβλήματα.
Η αφοσιωμένη του σύντροφος, τα χαρισματικά παιδιά του δεν τον άφησαν ούτε στιγμή χωρίς φροντίδα.
Είχα να το κάνω όταν τον είδα λίγο πριν από τα 100χρονά του. Πόσο περιποιημένος, πόσο φροντισμένος ήταν. Πλάι του μισοτελειωμένο ένα σταυρόλεξο που ήταν από τις αγαπημένες του ασχολίες. Ειλικρινά τον καμάρωνες.
Η φροντίδα των δικών του ανθρώπων του χάρισε μακροημέρευση. Κι ο χρόνος τον σεβάστηκε και του άφησε μέχρι το τέλος τις αρετές που τον είχαν καταξιώσει στην τοπική κοινωνία.
Μπορεί να ήταν και το αντίδωρο των ουρανών, γιατί μέχρι το τέλος ήταν ένας συνειδητός Χριστιανός, όπως αποδεικνύει και το διακριτικό του φιλανθρωπικό έργο.
Η χθεσινή αναχώρηση του Γιώργου Δρανδάκη κλείνει οριστικά ένα κεφάλαιο του Ρεθύμνου με μορφές που άφησαν έντονο το πέρασμά τους με έργο πνοής. Αποτελούν πρότυπα. Κι έτσι θα μένουν στο διηνεκές.
