Ανεξίτηλος παραμένει στη μνήμη μου ο σεβασμός που μου ενέπνεε η μορφή του Αϊ Γιάννη, όπως και η συγκίνηση και το ιερό δέος που με κυρίευαν στο σχολείο, όταν το άκουγα το δάσκαλο, να μας μιλά για τον αποτρόπαιο αποκεφαλισμό του. Εξ’ άλλου με συγκλόνιζαν οι πρωτόγονες μέχρι και αδιανόητες συνθήκες διαβίωσής του σε μιαν άνυδρη, ξερή έρημο, με μόνη διατροφή το άγριο μέλι, τις ακρίδες, με την εμμονή, την προσήλωση και την πίστη του στο Θεό και με την όλη πορεία του την ασκητική και τη μαρτυρική που έχει γίνει πασίγνωστος θρύλος.
Γιατί όμως ο συγγραφέας και συμπολίτης Γιώργης Καλογεράκης επιλέγει να καταπιαστεί σε μια συστηματική μελέτη, με την ακτινοβόλο μορφή του Αϊ Γιάννη; Την απάντηση τη δίδει στον περιεκτικό, εμψυχωτικό προλόγου του βιβλίου ο Σεβασμιώτατος Ρεθύμνης και Αυλοπόταμου κ. Ευγένιος, «το ιερό πρόσωπο του Τιμίου Προδρόμου» αναφέρει «κατέχει στη ζωή της Αγίας μας Εκκλησίας πρωτεύουσα θέση. Τον συναντούμε διαρκώς μέσα στο Σώμα της, Ευαγγελιστή και Προφήτη, Άγγελο και Μάρτυρα, πρώτα και πάνω απ’ όλα Διάκονο και Δεσπότη του Χριστού». Αποδίδει δε ο κ. Ευγένιος μια τιμητική, ηθική αμοιβή στο συγγραφέα με εννοιολογική απόχρωση.
«Με τούτον τον εύχυμο καρπό, αφιερωμένο στον «μείζονα εν γεννητοίς γυναικών» τον τίμιο Πρόδρομο, τον Βαπτιστή του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, έρχεται να ευφράνει τις καρδιές μας και να μας ενδυναμώσει του δίσεκτους αυτούς χρόνους, κατά τους οποίους ο κόσμος λιμώττει…».
Η εκ παραλλήλου επίσης εμβριθής «εισαγωγή» του π. Παρθενίου Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Ατάλης, Μπαλή, προσδίδει στην έκδοση ένα επιπλέον κύρος και την εμπλουτίζει δεόντως, πολλώ μάλλον με την τελέσφορη, λυσιτελή δαπάνη της Μονής.
Ο περινούστατος και παραγωγικός στην εκκλησιαστική λογοτεχνία, ο δόκιμος, με την έννοια του αναγνωρισμένου και του έγκριτου, σκηνοθέτης Γιώργης Καλογεράκης μετά από ενδελεχή έρευνα και αναζήτηση επεχείρησε και επέτυχε επιμόχθως, ένα ακόμα πνευματικό επίτευγμα. Πρόκειται για την αρίστη εκπόνηση, τη σχολαστική και πολυδιάστατη απόδοση σε όλες τις εκφάνσεις ενός αγιολογικού, όσο και λαοφιλούς θέματος όπως είναι αυτό το θαυμαστό του Αι- Γιάννη. Ένα σύνολο παραμέτρων και διαστάσεων μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε και να ενστερνιστούμε την απόκοσμη, θεϊκή και γήινη, αξιοσέβαστη μορφή του Αγίου. Και όχι μόνον της παραμέτρου εκείνης της λάμπουσας, της Εκκλησιαστικής, αλλά και της θύραθεν κοσμικής (ιστορικής, λαογραφικής, λογοτεχνικής, υφολογικής, παραδοσιακής) και κάθε άλλη δυνατή εύστοχη μεταφορά του λυτρωτικού αγώνα, της αδιάλειπτης πίστης και της εσωτερικής φλόγας του Αγίου. Εξ’ άλλου για την ενδελέχεια και τον σχολαστικό τρόπο με τον οποίο χειρίζεται το θέμα ο Νικ. Καλογεράκης αποφαίνεται η αξιόπιστη εκτεταμένη βιβλιογραφία (σελ. 125-128) καταξιωμένων συγγραφέων και διανοουμένων.
Η λέξη «πρόδρομος» στην ελληνική λεξικογραφία σημαίνει οτιδήποτε αποτελεί το προηγούμενο στάδιο από άλλο ανάλογο σημαντικότερο και προαγγέλλει την άφιξη της παρουσίας του. Στο χριστιανισμό με κεφαλαίο «Π» είναι το προσωνύμιο του Ιωάννη του Βαπτιστή, επειδή ο Άγιος προηγήθηκε του Χριστού και προετοίμασε το λαό για τη διδασκαλία και το Έργο Του.
Το κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό γνώρισμα, το ουσιωδέστερο περιεχόμενο της διδασκαλίας του Ιωάννη είναι το κήρυγμά του, το οποίο συνιστά τη λυδία λίθο του Χριστιανισμού και καταυγάζει εκπέμποντας ανέσπερο φως: «Μετανοείτε ήγγικεν γαρ η βασιλεία των ουρανών». Ένα έργο, στη βάση του Θεολογικό, απαιτεί και την ανάλογη ευθύνη.
Ο Νικ. Καλογεράκης, με συναίσθηση του δέοντος, επιλέγει αυστηρά και επισημαίνει ομόλογα εδάφια της Γραφής, αποφθέγματα των Πατέρων, για να μεταφέρει εις τα ενδότατα της ψυχής του αναγνώστη την πεμπτουσία της Πατερικής σοφίας.
Την προσέγγιση, πραγμάτευση και αντιμετώπιση του θέματος, στο πρώτο μέρος, θα την έλεγα όχι μόνο υποδειγματική και οξυδερκή, αλλά πρωτίστως ενορατική. Και τούτο τόσο για την σαφή αναφορά στην ασίγαστη, μαχητική δράση του Αγίου για το δύσβατο ανηφορικό του δρόμο, όσο και για το συγκλονιστικό του μαρτύριο, όλα δοσμένα σχολαστικά με κάθε λεπτομέρεια. Το βιογραφικό απάνθισμα του Αγίου εμπεριέχει εξάλλου και πτυχές περίοπτες και υπερούσιες για τον ασκητικό αγώνα του Αγίου, με έμφαση στην εξωπραγματική αρετή του και την εξιλαστήρια θυσία του.
Το κεφάλαιο «ο Πρόδρομος στην εκκλησιαστική μας παράδοση» εμπεριέχει ένα εξ αντικειμένου επιβεβλημένο ημερολόγιο – χρονολόγιο. Ούτω πως ο αναγνώστης ενημερώνεται πολλαπλώς για τον εορτασμό των επετείων, σύμφωνα με το εκκλησιαστικό τελετουργικό για καθαγιασμό.
Το επόμενο κεφάλαιο, κατ’ εξοχήν λαογραφικό «Ο Αϊ – Γιάννης μέσα στη λαϊκή μας παράδοση» εμπερικλείει το πλήθος των λαϊκών εθίμων καθώς και των συνονόματων Αγίων, Πατριαρχών, Τσάρων, Βασιλέων, Αυτοκρατόρων και επωνύμων λαϊκών. Επίσης των εκκλησιών και εκκλησιδίων των αφιερωμένων στη μνήμη του, των παρωνυμίων και κάθε άλλης ορθόδοξης, λαοφιλούς παράδοσης όπως τις αναφορές στη λαϊκή μούσα, η οποία τον έχει αναγάγει σε περίοπτη θέση και τον τιμά δεόντως, εκφράζοντας έτσι σεβασμό στη θυσία και στο μεγαλείο του.
Για τη συγγραφή του θεατρικού δράματος ο συγγραφέας εμπνέεται τόσο από την Αγία Γραφή, όσο και από όλα τα κατάλληλα σημεία από τα λειτουργικά κείμενα της Εκκλησίας, όπως είναι η κατανυκτική ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων, ο Ακάθιστος Ύμνος, τα παραδοσιακά κάλαντα των Φώτων κλπ. Σ’ ένα θεατρικό έργο υπεισέρχεται και μια εκ των πραγμάτων αναγκαία μυθοπλασία. Στην προκειμένη περίπτωση θα τη λέγαμε καλοδεχούμενη, τούτο εφόσον η αφήγηση του συγγραφέα ακολουθεί τρόπο αλληγορικό, ανάλογο με τις διδακτικές προθέσεις του έργου και συνδέεται, σε αδιάσπαστη αντιστοιχία και ομοιοτροπία με τα πραγματικά γεγονότα, Εξάλλου στον περιεκτικό διάλογο για τον Αϊ Γιάννη υπολανθάνει ένα απόσταγμα πείρας του συγγραφέα από δεκάδα προηγούμενων συγγενικών πονημάτων του, ώστε διαφαίνεται ποιότητα και αισθητική του θεατρικού δράματος, που σημαίνει ότι δεν υπολείπεται άλλων έργων επαγγελματικών καταξιωμένων δημιουργών.
Η κρητική διάλεκτος έχει το ιδίωμα μιας ανεπιτήδευτης, αυθόρμητης, ξεκάθαρης έκφρασης, επομένως το χάρισμα αυτό μεταφέρεται εντυπωσιακά και προσδίδει μια αναμφισβήτητη αίσθηση ζωντάνιας και αυθεντικότητας.
Από όλες αυτές τις σκηνικές, καλαίσθητες παρουσιάσεις των θεατρικών έργων του συγγραφέα η μοναδική στην οποία είχα την ευκαιρία να παραβρεθώ, λόγω θερινής περιόδου, ήταν το άλλο θρησκευτικό δράμα, που αναφέρεται στον Αϊ Γιώργη. Σ’ εκείνην την αλληγορική, υποβλητική και ανάγλυφη παράσταση, με τα φαντασμαγορικά σκηνικά, ο συγγραφέας κατόρθωσε, να μεταφέρει και να αποδώσει ένα αίσθημα ευλάβειας, απόκοσμου μυστηρίου και έντονης συγκίνησης. Εν κατακλείδι όλες οι αξιέπαινες προσπάθειες του συγγραφέα στέφθηκαν από επιτυχία.
Ειρήσθω εν παρόδω ότι ο πατέρας μου έτρεφε ιδιαίτερη λατρεία και ολόθερμη αφοσίωση στον Αϊ Γιάννη. Τούτο, εκτός των άλλων, διότι έζησε μια προσωπική, μεταφυσική εμπειρία σ’ ένα ταξίδι μέσα στο πλοίο της γραμμής, γεγονός το οποίο τον συγκλόνισε, ενώ ανυπολόγιστες φορές θα το ‘χε διηγηθεί έκτοτε. Συνταξίδευε με τον αείμνηστο γιατρό και διευθυντή του νοσοκομείου Θεμ. Μοάτσο, ανήμερα της γιορτής του Αϊ Γιάννη στις 29 Αυγούστου (Αποτομή της Τιμίας Κεφαλής Ιωάννου του Βαπτιστού). Οι δύο φίλοι κάθισαν να δειπνήσουν στην τραπεζαρία του πλοίου και ο γιατρός, παρά την επιβεβλημένη νηστεία της ημέρας, παρήγγειλε δύο μπριτζόλες. Ο πατέρας μου ευσεβής καθώς ήταν ταράχτηκε και απέρριψε πάραυτα το μενού και την κατάλυση της νηστείας, εκείνης της μεγάλης ημέρας. Παρ’ όλα αυτά ο γιατρός στάθηκε ανένδοτος και αρνούμενος την εγκυρότητα του υπερβατικού φαινομένου, απέμεινε ντε και καλά, να φάνε τις μπριτζόλες, όπως και έγινε. Όμως και οι δύο τα χρειάστηκαν, όταν αργότερα άρχισε, να τους τινάζει σύγκορμους ένα τρομερό ρίγος. Έκτοτε ο πατέρας μου κατά την παραμονή των μεγάλων εορτών (αρτύσιμων) έστελνε με τη βοήθεια του υπαλλήλου τού του Κώστα ένα μεγάλο πακέτο κρέας σε όλες τις άπορες οικογένειες. (Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες Ιωαν. Κ20).
Έκδοση: Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου (Μπαλή) Επιμέλεια – εκτύπωση: εκδόσεις Καλαϊτζάκης.
