Γιώργου Ψυχουντάκη «Κρητικός Μαντατοφόρος»

Του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΗΦΑΚΗ*

Αυτό τον καιρό που οι Έλληνες είναι διχασμένοι με τη συμφωνία των Πρεσπών και οι πολιτικοί βάζουν πάνω απ’ όλα το δικό τους συμφέρον, διαβάζω ένα βιβλίο με τίτλο «Ο Κρητικός Μαντατοφόρος», που έχει γράψει ο Γιώργος Ψυχουντάκης από την Ασή Γωνιά και αναφέρεται σε δικά του βιώματα κατά την περίοδο της κατοχής.

Ο αείμνηστος συγγραφέας ίσως είναι άγνωστος στους περισσότερους και ιδιαίτερα στην νεολαία που έχει άλλα πρότυπα και ινδάλματα, καθοδηγούμενη από τα μέσα ενημέρωσης και το διαδίκτυο. Αν δεν υπήρχανε ανιδιοτελείς πατριώτες σαν τον Ψυχουντάκη και πολλούς άλλους που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία ακόμα θα είμαστε κάτω από την Γερμανική μπότα. Θα μου πείτε και σήμερα είμαστε αλλά σκλαβωμένοι με οικονομικό πόλεμο. Διαβάζοντας όμως τις κακουχίες, τις στερήσεις, την πείνα και την αγωνία για τη ζωή του που πέρασε ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, μπορώ να πω ότι σήμερα ζούμε πλουσιοπάροχα. Ο Γιώργος Ψυχουντάκης ήταν ένα φτωχό παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας, είχε όμως γαλουχηθεί με τους ηρωικούς αγώνες των συγχωριανών του στους αγώνες εναντίον των Τούρκων όπως που Πετρομάρκου και του Πετρονικόλα, αλλά και στον Μακεδονικό αγώνα που ηγετικό ρόλο είχε ο Παύλος Γύπαρης με το σώμα των μπαρουτοκαπνισμένων ανδρών του. Ο Ψυχουντάκης θεωρείται ο σύγχρονος Μακρυγιάννης της εποχής του, αφού εκτός από το παρόν βιβλίο έχει μεταφέρει στην κρητική διάλεκτο σε δεκαπεντασύλλαβο στίχο (ρίμα), την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, έχοντας βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών καθόσον φαντάζει ακατόρθωτο να γίνει τόσο πιστά από έναν αγράμματο άνθρωπο που οι γνώσεις του ήταν οι λίγες τάξεις του δημοτικού σχολείου.

Τα καθήκοντά του σαν αγγελιοφόρου (μαντατοφόρου), ήταν σκληρά και εξαντλητικά, αν σκεφτεί κανείς ότι διέσχιζε τεράστιες αποστάσεις όπως από την Ασή Γωνιά στον Ψηλορείτη, στο Αμάρι, στη Μεσσαρά, στον Αποκόρωνα, στα Σφακιά, ακόμα και στο Σέλινο, μεταφέροντας γράμματα από τις συμμαχικές δυνάμεις προς τους αντάρτες και αντίστροφα.

Βλέπετε τότε δεν υπήρχαν τα κινητά τηλέφωνα που μεταφέρουν αστραπιαία την πληροφορία, αλλά ούτε και σταθερά εκτός ίσως από κάποιες υπηρεσίες που είχαν καταλάβει οι κατακτητές. Έτσι λοιπόν αυτό το θαρραλέο αγόρι που όσο μπόι του έλειπε τόσο ψυχικό σθένος, σωματική αντοχή και φιλοπατρία είχε, μέσα από απόκρημνα μονοπάτια, φαράγγια βουνοκορφές και δύσκολες διαδρομές, ξεγλιστρούσε και παρέδιδε τις επιστολές που του εμπιστεύονταν οι συνεργάτες του. Πολλές φορές τα πληγωμένα πόδια του του προξενούσαν αφάνταστους πόνους, καθώς τα λαστιχοσολιασμένα παπούτσια δεν ήταν κατάλληλα για αυτές τις διαδρομές. Αυτός όμως υπερέβαλλε τις δυνάμεις του για να φέρει εις πέρας την μυστική αποστολή του. Αρκετοί από την ομάδα του συνελήφθησαν, βασανίστηκα, και άφησαν την τελευταία τους πνοή για την πατρίδα.

Ο Γιώργος Ψυχουντάκης είχε ανεπτυγμένη ευφυΐα αλλά και αίσθημα αυτοσυντήρησης που τον βοήθησαν πολλές φορές να ξεφύγει από τις κακοτοπιές.

Σε αυτή την μακρόχρονη αντιστασιακή πορεία του που άρχισε τον Απρίλη του 1941 όταν έπεσαν οι αλεξιπτωτιστές στην βόρεια Κρήτη, είχε την σοφή σκέψη να κρατά απομνημονεύματα καταγράφοντας με λεπτομέρειες τα όσα έβλεπαν τα μάτια του και άκουγαν τα αφτιά του. Οι λεπτομέρειες με τις οποίες περιγράφει τα γεγονότα, οι περιγραφές προσώπων και ονομάτων των συνεργατών του αλλά και όσων τον φιλοξένησαν ή τον βοήθησαν να επιβιώσει, οι τοποθεσίες και τα χωριά που περνοδιάβαινε, είναι απίστευτες και μεταφέρουν νοερά τον αναγνώστη σε εκείνη την ηρωική περίοδο του Ελληνισμού. Μετά το τέλος και του εμφυλίου πολέμου ο θρυλικός ταγματάρχης και μετέπειτα συγγραφέας, Πάτρικ Λη Φέρμορ, ο οποίος είχε μαζί του τον Ψυχουντάκη αρκετό διάστημα, τον συναντά στην ελεύθερη Κρήτη και εκεί ο συγγραφέας του δίνει να διαβάσει τα χειρόγραφα, που επί χρόνια έγραφε στις ατέλειωτες ώρες διαμονής στις σπηλιές ή στα μυστικά κρησφύγετα.

Ο Βρετανός κομάντο έμεινε άφωνος από τον γλαφυρό τρόπο γραφής και τις συγκλονίστηκες λεπτομέρειες και του ζητά την άδεια να το εκδώσει με δικά του έξοδα στην αγγλική γλώσσα με την σκέψη να το μεταφράσει και στην Ελληνική, πράγμα που αποδέχεται ευχαρίστως ο αγνός αυτός πατριώτης. Από τότε έχει εκδοθεί σε αρκετές γλώσσες και θεωρείται από τα καλύτερα βιβλία που αναφέρονται στην αντίσταση των κατοίκων της Κρήτης αλλά και των συμμάχων με τους οποίους συνεργάστηκαν και έκαναν δύσκολη τη ζωή των κατακτητών. Πρόσφατα έγινε μια εκπομπή της ΕΤ 3 με θέμα τη ζωή και το έργο του Γιώργου Ψυχουντάκη, ενώ το περασμένο καλοκαίρι στο χωριό του στην Ασή Γωνιά έγινε ημερίδα που οργάνωσε ο πολιτιστικός σύλλογος «Τίμιος Σταυρός», στην οποία μίλησαν εξαίρετοι καθηγητές που έχουν μελετήσει το έργο του.

Ο γιός του Νίκος Ψυχουντάκης έχει συγκεντρώσει υλικό και το παρουσιάζει σε ένα χώρο – μουσείο στον χώρο των εκδηλώσεων στη Ασή Γωνιά. Το βιβλίο αυτό δεν υπάρχει πλέον στα βιβλιοπωλεία παρά μόνο στην κατοχή του γιου του Νίκου, υπάρχουν ακόμα μερικά βιβλία και μπορεί όποιος θέλει να το προμηθευτεί από αυτόν. Τέτοιοι άνθρωποι ανιδιοτελείς πατριώτες πρέπει να αποτελούν τα πρότυπά μας σήμερα, διότι οι δύσκολες μέρες είναι μπροστά μας. Κλείνοντας θα πω: