Μέρες γεμάτες παιδικά χαμόγελα, ευχάριστο τρέξιμο, πολλά τραγούδια και χορούς, χιλιάδες ευχαριστίες για κάθε τι που έστειλε η αγάπη σας, αλλά και πολλές εικόνες απίστευτης φτώχειας και δυστυχίας. Τα λόγια είναι πολύ λίγα για να χωρέσουν όλα αυτά! Παρόλα αυτά θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω μια μικρή γεύση από όλα όσα εσείς μας δώσατε την ευκαιρία να ζήσουμε για άλλη μια χρόνια.
Θα αρχίσω λίγο ανάποδα, δηλαδή από το τέλος και συγκεκριμένα τις τελευταίες ημέρες. Αφού αποχαιρετίσαμε και τα 118 παιδάκια μας της κατασκήνωσης την Κυριακή το μεσημέρι -μετά την τελική γιορτή- ετοιμαστήκαμε για το «πρόγραμμα του νερού», όπως το ονομάζουν οι άνθρωποι εδώ της Μητρόπολης. Αυτό σημαίνει ότι μια ομάδα τεσσάρων ανθρώπων πηγαίνει στα χωριά του Νότου που έχουν στέρνες και με μια υδροφόρα μοιράζουν νερό. Δυστυχώς όμως τους τελευταίους μήνες δεν είχαν μπορέσει να πάνε για οικονομικούς και πρακτικούς λόγους, οπότε οι άνθρωποι συνεχώς έκαναν έκκληση για να τους πάνε νερό, αφού ο τόπος είναι τελείως ξερός και δεν υπάρχει νερό ούτε για να πιουν, ούτε για να μαγειρέψουν, ούτε φυσικά για να πλυθούν ή να πλύνουν τα ρούχα τους. Οπότε μπορείτε να φανταστείτε τη χαρά τους -αλλά και τη χαρά μας- όταν ανακοινώσαμε ότι θα πάμε νερό. Έχοντας ως βάση το Ανταναβούρι -ένα κάπως μεγαλύτερο χωριό- πηγαίναμε σε να ποτάμι σε απόσταση μισής ώρας, και με μια αντλία γεμίσαμε την υδροφόρα.
Όταν φτάναμε σε κάθε χωριό, αλλά και στο πέρασμά μας από τα μέρη με τις αχυροκαλύβες, οι άνθρωποι μας υποδέχονταν με αλαλαγμούς από τη χαρά τους. Παρόλο που είναι η έκτη χρονιά που βρίσκομαι στην Αφρική και κυρίως μετά την εμπειρία της απόλυτης φτώχειας στην Ουγκάντα, ακόμη δεν μπορώ να συνειδητοποιήσω το πως μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να επιβιώνουν σε τόσο άθλιες συνθήκες και το χαμόγελο να μη λείπει από τα χείλη τους! Όπως θα δείτε και από τις φωτογραφίες πολλά παιδιά δε φορούν ρούχα και ειδικά τις πρωινές ώρες τουρτουρίζουν από το κρύο. Κάθε οικογένεια έχει συνήθως πέντε ως δώδεκα παιδιά και κοιμούνται όλοι μαζί σε τόσο μικροσκοπικές καλύβες που θυμίζουν πιο πολύ κοτέτσια παρά σπίτια. Παρόλα αυτά κάθε φορά που μπαίνω σε μια τέτοια λιλιπούτια καλύβα θαυμάζω την τάξη και τους τρόπους που βρίσκουν για να ταχτοποιήσουν το λιγοστό νοικοκυριό τους.
Ο λόγος που με καλούσαν να μπω και να δω τα σπίτια τους σχετίζεται με την κυρίως δράση της Συμβολής που είναι η χορηγία υποτροφιών στους φτωχότερους των φτωχών παιδιών. Την ώρα που η βυτιοφόρα γέμιζε τις στέρνες με νερό, δυο παλιοί καλοί μας συνεργάτες (στις κατασκηνώσεις και τις υποτροφίες) μας βοηθούσαν να επιλέξουμε τα παιδιά που είχαν πιο πολλή ανάγκη, ώστε να τους πληρώσουμε τα δίδακτρα για την ερχόμενη σχολική χρόνια και για όλα τα επόμενα χρόνια, καθώς και όλη την απαραίτητη γραφική ύλη. Μακάρι να μπορούσατε όλοι εσείς που δίνετε τα 30 ευρώ των υποτροφιών να ακούγατε τις τόσες εκφράσεις ευγνωμοσύνης από τους γονείς αλλά και όλα τα παιδιά. Μας γεμίζουν με χίλιες ευχές και εμείς προσπαθούμε να τους εξηγήσουμε ότι είμαστε απλώς μεταφορείς της δικής σας αγάπης. Είναι πραγματικά πολύ συγκινητικό να βλέπεις πόσο πολύ επιδιώκουν την εκπαίδευση των παιδιών τους τη στιγμή μάλιστα που ούτε δωρεάν είναι ούτε σε κοντινή απόσταση τις περισσότερες φορές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ένα από τα χωριά όπου το σχολείο τους το διέλυσε κυριολεκτικά ο καταστροφικός κυκλώνας του περασμένου Γενάρη και παρόλα αυτά συνέχισαν κανονικά τα μαθήματα κάτω από ένα δέντρο. Εντύπωση μου έκανε ο σεβασμός με τον οποίο μιλούσαν για το δάσκαλο εκείνο του σχολείου-δέντρου.
Την πιο συγκλονιστική εμπειρία την έζησα όμως όταν αποφασίσαμε μετά από πολλή συζήτηση να πάμε νερό σε ένα τελείως αποκομμένο χωριό, 22 μόλις χιλιόμετρα από τη βάση μας, που δεν είχαν πάρει νερό τις προηγούμενες φορές και ζητούσαν απελπισμένα από τον ιερέα τους να μην τους ξεχάσουμε αυτή τη φορά. Εμένα η απόσταση μου φαινόταν μικρή αλλά σύντομα κατάλαβα γιατί ο οδηγός μας δίσταζε τόσο πολύ. Ήταν τόσο κακός ο δρόμος που χρειαστήκαμε εφτά ώρες για να πάμε και να έρθουμε. Μετά τα πρώτα 12 χιλιόμετρα μας έσκασε το λάστιχο όπως φοβόταν ο οδηγός. Το αντικαταστήσαμε και χωρίς ρεζέρβα πια συνεχίσαμε κατεβαίνοντας συνεχώς για να απομακρύνουμε τις πιο κοφτερές πέτρες. Η υποδοχή όμως που μας επιφύλασσαν οι άνθρωποι μας αποζημίωσε και με το παραπάνω! Τα παιδιά τρέχανε πίσω από το φορτηγό φωνάζοντας από χαρά. Όταν άρχισε να γεμίζει η στέρνα με νερό μαζευτήκαμε όλοι στην κεντρική αχυροκαλύβα που είναι ταυτόχρονα σχολείο και η Ορθόδοξη εκκλησία και όλοι έψαλαν έναν ύμνο με τις υπέροχες φωνές τους. Δεν μπορούσα να κρύψω τη συγκίνησή μου. Ζήτησα από τα παιδάκια να μου διαβάσουν αυτά που έγραφε ο πίνακας και ήταν πραγματικά πολύ συγκινητικό να τα βλέπεις να προσπαθούν. Τους μοιράσαμε κάποια σχολικά είδη και λίγα ρούχα στα παιδιά που δε φορούσαν σχεδόν τίποτα. Εκείνοι μας έκαναν δώρο μια κότα και μας αποχαιρέτισαν με χίλιες καλές ευχές. Στην επιστροφή συναντήσαμε μια οικογένεια, που μας είχαν δει το πρωί και περίμεναν με τα μπιτόνια τους μια ολόκληρη μέρα να τους δώσουμε λίγο νερό.
Κάτι ακόμη που με γέμιζε χαρά σε όλη αυτό το ταξίδι ήταν που συναντούσαμε παιδιά της κατασκήνωσης όπου πηγαίναμε. Είχαν έρθει τρία παιδιά από κάθε χωριό. Εφέτος είχαμε περισσότερα παιδιά από κάθε άλλη χρονιά, αλλά πολλές φορές αναρωτιόμαστε με τον άλλο εθελοντή το Νίκο (που είναι και αυτός δάσκαλος), αν όντως υπήρχαν παιδιά στο χώρο της κατασκήνωσης. Είναι τόσο ήσυχα και πειθαρχημένα τα παιδιά της Μαδαγασκάρης! Ειδικά την ώρα του φαγητού επικρατεί απόλυτη ησυχία! Όταν όμως έρθει η ώρα για χορό και τραγούδι, τότε χαλάνε τον κόσμο με τις φωνές και το κέφι τους. Κυρίως το βράδυ γύρω από τη φωτιά, ήταν η αγαπημένη στιγμή για μικρούς και μεγάλους, όπου κάθε ομάδα παρουσίαζε το δικό της χορό ή αυτοσχεδιασμό. Οι γονείς που συνάντησα στα χωριά μας μιλούσαν για τις βόλτες που τα πήγαμε. Μια σε μια παιδική χαρά, μία στο εθνογραφικό μουσείο και μια μεγάλη αξέχαστη στη θάλασσα. Κάθε φορά που πηγαίνουμε στη θάλασσα, τα παιδιά ξετρελαίνονται γιατί τα περισσότερα δεν την έχουν δει ποτέ στη ζωή τους!
Γενικά θα έλεγα ότι αυτή είναι η καλύτερη κατασκήνωση που έχω συμμετάσχει ποτέ. Αυτό οφείλεται κυρίως στους ομαδάρχες που έχουν πια μια μεγάλη εμπειρία αλλά ο ενθουσιασμός τους δεν έχει μειωθεί στο ελάχιστο! Έχουν τόση αγάπη και ενδιαφέρον για τα παιδιά της ομάδα τους που εμείς δε χρειαζόταν να κάνουμε και πολλά! Έμοιαζαν όλα να λειτουργούν στον αυτόματο και όλοι να προσπαθούν για το καλύτερο. Για παράδειγμα, εξηγήσαμε σε όλους το πόσο δύσκολο είναι πια για τους Έλληνες να δίνουν χρήματα για αυτές τις δράσεις και έτσι έκαναν όλοι το παν για να εξοικονομούμε χρήματα. Έτσι ο οδηγός μας με δυο ιερείς πήγαιναν και έφερναν ξύλα από το δάσος για το μαγείρεμα, έτσι ώστε να μην αγοράζουμε. Ο Νίκος, με μια πρεσβυτέρα είχαν αναλάβει τα ψώνια, έψαχναν συνεχώς να βρουν τις καλύτερες τιμές στα παζάρια του Τουλιάρ. Η αλήθεια όμως είναι ότι ξοδέψαμε πολλά χρήματα στα τρόφιμα γιατί ο γιατρός που εξέτασε όλα μας τα παιδάκια, διέγνωσε στα περισσότερα αβιταμίνωση και μας είπε ότι είναι ευκαιρία να πάρουν λίγο δυνάμεις γιατί όταν επιστρέψουν στα χωριά τους δε θα υπάρχει καμιά ελπίδα να φάνε κρέας ή ψάρι.
Αυτή η κατασκήνωση υπήρξε κατά κάποιο τρόπο η πραγματοποίηση αυτού που είχαμε ονειρευτεί τα πρώτα χρόνια, δηλαδή το να κάνουν δική τους αυτή τη δράση οι συνεργάτες μας και η δική μας παρέμβαση να σχετίζεται κυρίως με το να μεταφέρουμε την αγάπη και την προσφορά σας. Έτσι είχαμε τη δυνατότητα να ασχοληθούμε με τις υποτροφίες από την αρχή κιόλας της παραμονής μας σε συνεργασία και με άλλες οργανώσεις με παρόμοια σκοποθεσία.
Σα μια τελευταία εικόνα από τις χιλιάδες που έχουν τα μάτια μας θα ήθελα να σας μεταφέρω την αντίδραση μιας μητέρας που μεγαλώνει μόνη της τα πέντε παιδιά της φτιάχνοντας κάρβουνο, όταν της ανακοίνωσε ο εξαιρετικός διευθυντής του σχολείου ότι θα αναλάβουμε τα δίδακτρα των τριών παιδιών της που είναι αριστούχοι μαθητές. Η γυναίκα αυτή προσπαθούσε να κρύψει τα δάκρυά της και δεν μπορούσε. Μας κάλεσε όλους μαζί στην καλύβα των 10 τετραγωνικών που νοικιάζει και εκεί πραγματικά δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω το πώς μπορούν να ζουν και να μελετούν σε ένα τόσο μικρό χώρο τόσα παιδιά…
Η σκέψη και η έννοια μας τώρα είναι ήδη στα παιδάκια μας στην Ουγκάντα όπου θα βρεθεί κοντά τους η καλή συνάδελφος η Μαρία για μια ακόμη κατασκηνωτική περίοδο. Εκεί οι συνθήκες είναι απείρως δυσκολότερες τόσο για τους ανθρώπους εκεί όσο και για τους εθελοντές μας που πραγματικά πρέπει να ζήσουν σπαρτιάτικα στο σύνολο της παραμονής τους.
Ειρήνη Παπαχατζή