Δήμοι Ν. Ρεθύμνου από το 1882

Από την αρχαιότητα ο Θησέας θεωρείται ο ιδρυτής του Δήμου της Αθήνας και θεμελιωτής της Δημοκρατίας.

Δήμος χαρακτηριζόταν τότε ο λαός και από τον θεσμό του Δήμου δημιουργήθηκε η Δημοκρατία και η συνέλευση του λαού (εκκλησία του Δήμου).

Ο θεσμός αυτός έγινε πανελλήνιος με την άσκηση των δικαιωμάτων, που πήγαζαν από το δημοκρατικό πολίτευμα. Το θεσμό του Δήμου καθιέρωσε ο Κλεισθένης και τον τελειοποίησε ο Περικλής.

Επί Τουρκοκρατίας η κοινότητα ήταν το βασικό κύτταρο διοίκησης και είχε την ευθύνη πληρωμής φόρων. Όταν ελευθερώθηκε η χώρα και μετά το 1834 χωρίστηκε σε νομούς και επαρχίες.

Οι κοινότητες επί Κρητικής Πολιτείας συνενώθηκαν σε δήμους, με αρμοδιότητες την αστυνόμευση, στρατολόγηση και τη βασική εκπαίδευση (απ’ όπου και τα δημοτικά σχολεία).

Σύσταση Δήμων Κρήτης

Η ίδρυση των δήμων μετά το 1866 αποτελούσε καινοτομία του Τανζιμάτ (εξευρωπαϊσμός) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σκοπό τη βοήθεια των φτωχών, τη συντήρηση των νοσοκομείων και των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Ο τρόπος εκλογής των δημάρχων ορίστηκε το 1868 με τον οργανικό νόμο της Κρήτης και ψηφίστηκε το 1879 από τη Γ.Σ. των Κρητών, βελτιωμένος σε ευρωπαϊκά πρότυπα.

Οι Ρώσοι όταν ανέλαβαν τη διοίκηση του Ρεθύμνου στις 22-10-1896, διατήρησαν τον θεσμό των Τούρκων, όμως τοποθέτησαν ως υπερδήμαρχο στο Ρέθυμνο έναν Ρώσο αξιωματικό τον Κουτσερόφσκι.

Οι 20 δήμοι Ν. Ρεθύμνου 1900-1920

Με τον Δημοτικό Νόμο της Κρητικής Πολιτείας του 1900, ο Νομός Ρεθύμνου είχε 20 Δήμους:

Δήμος Ρεθύμνου (έδρα Ρέθυμνο), με δήμαρχο τον Κοζορόφσκι.

Ρουστίκων (Ρούστικα – Σταυριανός Μπίρης)

Λαππαίων (Αργυρούπολη – Στ. Κασωτάκης).

Ατσιποπούλου (Ατσιπόπουλο – Παντ. Καλούδης).

Πηγής (Πηγή – Παναγιώτης Μανωλιτσάκης).

Βρυσιναίων (Χρωμοναστήρι – Κ. Κολυβάκης).

Αρκαδίου (Αμνάτος – Γεώργιος Βενιανάκης).

Λάμπης (Σπήλι -Αναγνώστης Τρανταλίδης).

Αγ. Πνεύματος (Άρδακτος – Μιχάλης Λαμπαρδάκης).

Μελάμπων (Μέλαμπες – Ιωάννης Βαβουράκης).

Φοίνικος (Σελλιά – Σπυρ. Μακρής).

Μέρωνα (Μέρωνας – Γεώργιος Λαγκουβάρδος).

Πανακραίων (Μοναστηράκι – Σταμάτης Ρολόγης).

Αποδούλου (Αποδούλου – Γεώργιος Ψαρουδάκης).

Μελιδονίου (Πάνορμο – Μιχ. Μανωλεσάκης).

Αυδανιτών (Αλιάκες – Ι. Χατζηδάκης).

Γαράζου (Γαράζο – Δημήτρης Κούβος).

Ανωγείων (Ανώγεια – Γιώργης Σφακιανακης).

Ελευθερναίων (Μαργαρίτες – Νικ. Παπαμαρκάκης).

Δαμάστας (Δαμάστα – Δημ. Ρασούλης).

Νόμος «Καποδίστριας» και οι 11 Δήμοι με δημάρχους Ν. Ρεθύμνου 1999-2010

Δήμοι Έδρα 1999-2002 2003-06 2007-10

Ρεθύμνου Ρέθυμνο Δ. Αρχοντάκης Αρχοντάκης Μαρινάκης

Κουλούκωνα Γαράζο Δ. Κόκκινος Κόκκινος Κόκκινος

Γεροποτάμου Πέραμα Μ. Τζανιδάκης Μαυρομάτης Μαυρομάτης

Κουρητών Φουρφουράς Αρ. Σταυρακάκης Σταυρακάκης Σημαντήρας

Λάμπης Σπήλι Μ. Απανωμεριτάκης Ταταράκης Ταταράκης

Λαππαίων Επισκοπή Σ. Μανωλακάκης Λουκογιωργάκης Λουκογιωργάκης

Συβρίτου Αγ. Φωτεινή Μ. Πετρακάκης Πετρακάκης Πετρακάκης

Νικ. Φωκά Αθάνατος Αν. Πατεράκης Πατεράκης Πατεράκης (Τσίβης)

Φοίνικα Πλακιάς Στ. Κλειδής Κλειδής Μ. Μαστρογιαννάκης

Ανωγείων Ανώγεια Ν. Δαφέρμος Ν. Ξυλούρης Σ. Κεφαλογιάννης

Αρκαδίου Άδελε Γ. Φανουργάκης Μ. Μανωλακάκης Μανωλακάκης

Οι πέντε Ρεθεμνιώτικοι Δήμοι «Καλλικράτη» 2014-

Δήμοι Έδρα 2011-14 2014-2019

Ρεθύμνου Ρέθυμνο Μαρινάκης Γ. Μαρινάκης

Αγ. Βασιλείου Σπήλι Ι. Πιπεράκης Ι. Ταταράκης

Αμαρίου Αποστόλοι Στ. Σημαντήρας Π. Μουρτζανός

Μυλοποτάμου Πέραμα Δ. Κόκκινος Δ. Κόκκινος

Ανωγείων Ανώγεια Σ. Κεφαλογιάννης Εμμ. Καλλέργης

Ο Δ. Ρεθύμνου με 55.500 κατοίκους

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο Δήμος Ρεθύμνου έχει 55.525 κατοίκους, μαζί με τους 82 οικισμούς του.

Η πόλη μαζί με τα περίχωρα έχουν 34.300 κατοίκους (Ρέθυμνο 32.468, Αγ. Ειρήνη 75, Μ. Ανώγεια 131, Γάλλου 922, Γιαννούδι 116, Ρισβάν Μετόχι 46, Μικρό Μετόχι 149, Ξηρό Χωριό 221, Τρία Μοναστήρια 171).

Αναλυτικά οι 5 Δήμοι έχουν:

Ρεθύμνου 55.525, οικισμοί 82

Αγ. Βασιλείου 7.427, οικισμοί 65

Αμαρίου 5.915, οικισμοί 40

Ανωγείων 2.379, οικισμοί 2

Μυλοποτάμου 14.363, οικισμοί 81

Σύνολο νομού 85.609, οικισμοί 280

Τα τέσσερα Δημαρχεία Δ. Ρεθύμνου

Το σημερινό δημαρχείο είναι το τέταρτο στην ιστορία από το 1882 και βρίσκεται στη Λεωφόρο Κουντουριώτη. Στην είσοδο του είναι ο ανδριάντας του λογοτέχνη Παντελή Πρεβελάκη, με την προτομή του γλωσσολόγου Γεωργίου Χατζιδάκη, ενώ απέναντι στην πλατεία Δημοκρατίας το άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Το πρώτο δημαρχείο ήταν στην οδό Αρκαδίου, στο σπίτι του Μεχμέτ Αλή Αλεμδαράκι (απέναντι από το τότε πρακτορείο Χαμαράκη).

Νέο κτίριο, το 2^ο ήταν στο θέατρο Σπανδάγου, στη σημερινή οδό Ραδαμάνθυος και Μελισσινού. Το τρίτο δημαρχείο στην οδό Μελιδόνη (πάροδος Αρκαδίου) από το 1915-1970, πριν μεταφερθεί στο σημερινό κτίριο. Από τον εξώστη του παρακολουθούσαν τις παρελάσεις.

Οι 20 δήμαρχοι Δ. Ρεθύμνου 1882-2019

1 1882-1885 Δροσουλάκης Σαλή (Τουρκοκρητικός-αιρετός)

2 1885-1889 Κιλιτσάκης Μουσταφά (Τουρκοκρητικός-αιρετός)

1β 1889-1895 Δροσουλάκης Σαλή (Τουρκοκρητικός-αιρετός)

3 1895-1898 Αληγιατζιδάκης Γιουσούφ (Τουρκοκρητικός-αιρετός)

4 1898-1899 Κοζορόφσκι (διορισμένος Ρώσος)

3β 1899-19036 Αληγιατζιδάκης Γιουσούφ (αιρετός)

5 1903-1903 Λεφάκης Δημήτρης (δημαρχεύων)

3γ 1903-1905 Αληγιατζιδάκης Γιουσούφ (αιρετός)

6 1905-1910 Κλαψαράκης Σαφτέρ (διορισμένος)

7 1911-1919 Βακογλάκης Χουσνί (2 θητείες)

8 1919-1920 Παπαδάκης Ν. Μιχάλης (Ακούμια-φιλόλογος)

9 1921-1922 Πετυχάκης Μ. Παντελής (Αγαλλιανός-έμπορος)

10 1923-1925 Παπαδάκης Μιχ. Μενέλαος (Ακούμια-δικηγόρος)

11 1926-1941 Πετυχάκης Στ. Τίτος (Αγαλιανός-δικηγόρος)

12 1942-1944 Γοβατζιδάκης Μανόλης (ξενοδόχος)

11β 1945-1951 Πετυχάκης Τίτος (για 5^η θητεία)

13 1951-1951 Βαρδάκης Κων/νος (προσωρινός)

14 1952-1964 Ψυχουντάκης Στυλιανός (Ασή Γωνιά-γιατρός)

16 1968-1974 Αρχοντάκης Δημήτρης (Μοναστηράκι-φιλόλογος)

17 1974-1974 Καπερώνης Γεώργιος (δικαστής-προσωρινός)

18 1975-1978 Καλαϊτζάκης Εμμ. (δικηγόρος-εκδότης)

16β 1979-1982 Αρχοντάκης Δημήτρης (Μοναστηράκι-φιλόλογος)

19 1983-1990 Σκουλούδης Χρήστος (Αρμένοι-μηχανικός)

16γ 1991-2006 Αρχοντάκης Δημήτρης (με 4 σερί 4ετίες)

20 2007-2019 Μαρινάκης Γιώργος (Ακούμια-δικηγόρος)

Δημοτικές εκλογές Δ. Ρεθύμνου μετά τη μεταπολίτευση

1) 1976-78 (4ετία) 30-9-75

Μαν. Καλαϊτζάκης 54%

Γιάν. Χαλκιαδάκης 46%

2) 1979-82 (εκλογές 15-10-78)

Δ. Αρχοντάκης (φιλόλογος) 52%

Γ. Αγγελιδάκης (γιατρός) 48%

3) 1983-86 (17-10-82)

Χρησ. Σκουλούδης (χημικ. Μηχαν.) 60,5%

Γιαν. Ζαχαριουδάκης (επιχειρ.) 39,5%

4α) Εκλογές 12-10-86

Δ. Αρχοντάκης 47%

Χρ. Σκουλούδης 40%

Μπ. Πραματευτάκης 13%

4β) 1987-90 (επαν. 19-10-86)

Χρ. Σκουλούδης 51%

Δ. Αρχοντάκης 49%

5) 1991-94 (14-10-90)

Δ. Αρχοντάκης 51%

Κ. Λαμπρινός 49%

6) 1995-98 (16-10-94)

Δ. Αρχοντάκης 50,3%

Κ. Λαμπρινός 46,4%

Καποδίστριας

7) 1999-2002 (11-10-98)

Δ. Αρχοντάκης 55,8%

Γ. Παραγιουδάκης 41,5%

8^Α) Εκλογές 13-10-2002

Δ. Αρχοντάκης 48,6%

Μ. Λίτινας 32,6%

Δ. Βαονάκης 12%

8) 2003-2006 (επαν. 20-10-02)

Δ. Αρχοντάκης 57%

Μ. Λίτινας 43%

9) 2007-10 (15-10-06)

Γ. Μαρινάκης60,6%

Ν. Νίνος 39,4%

Καλλικράτης

10) 2011-14 (7-11-10)

Γ. Μαρινάκης 73,2%

Ν. Νίνος12%

Κ. Μαθιουδάκης 5,5%

Βλαστός 5,4%

Μανουσογιάννης 4%

11^α) Εκλογές 19-5-2014

Γ. Μαρινάκης 47%

Θ. Νίνος 30,19%

Μ. Ανδρουλάκης 16,78%

Σ. Πετράκης 3%

Μ. Μανουσογιάννης 3%

11β) 2014-19 (επαν. 26-5-14)

Γ. Μαρινάκης 50,4% (25)

Θ. Νίνος 49,6% (11)

Δήμαρχοι πρωτοπόροι και με ρεκόρ

Δροσουλάκης Σαλή, ήταν ο πρώτος δήμαρχος (Τουρκοκρητικός) που εκλέχτηκε με λαϊκή ψήφο το 1882.

Παπαδάκης Μιχάλης, ήταν ο πρώτος χριστιανός δήμαρχος το 1919

Παπαδάκης Μ. Μενέλαος (δικηγόρος-δάσκαλος από τ’ Ακούμια και γιος του Μιχάλη) ήταν ο εμπνευστής και δημιουργός του δημοτικού κήπου μας το 1925.

Πετυχάκης Τίτος (1874-1966) δικηγόρος-δικαστικός και πολεμιστής του 1912, ήταν ο νικητής σε 5 εκλογικές αναμετρήσεις με 23 χρόνια, δήμαρχος του πρασίνου και μεγάλων έργων. Ολοκλήρωσε τον δημοτικό κήπο, το πράσινο στον Ευληγιά, τα γυμνάσια αρρένων και θηλέων, το 2^ο και 3^ο δημοτικό, την πλατεία στον Πλάτανο (Πετυχάκη) κ.α.

Ψυχουντάκης Στέλιος (1898-1975) γιατρός από Ασή Γωνιά, με 3 4ετίες, ήταν ο δήμαρχος των πλατειών (Νομαρχίας, 4 Μαρτύρων, Μητρόπολης)

Δασκαλάκης Ευάγγελος, γιατρός από τα Περιβόλια, αγωνιστής σε Μ. Ασία, Αλβανία και ανθρωπιστής. Τρεις φορές βουλευτής και Γ. Διοικητής Κρήτης.

Αρχοντάκης Δημήτρης, φιλόλογος από Μοναστηράκι-Ορνέ, ήταν ο μακροβιότερος δήμαρχος με 6 θητείες (οι 4 σερί) και 27 χρόνια δημαρχίας με το Ρέθυμνο να παίρνει όψη ευρωπαϊκής πόλης.

Μαρινάκης Γιώργος, δικηγόρος από Ακούμια, με 3 σερί θητείες και με ρεκόρ εκλογής 73,2% το 2010. Επί θητείας του το Ρέθυμνο πήρε όψη σύγχρονης ευρωπαϊκής πόλης.

Το δημοτικό συμβούλιο Δ. Ρεθύμνου 2014-19

Γ. Μαρινάκης δήμαρχος

Γ. Σκορδίλης Πρόεδρος Δ.Σ.

Μ. Αλεφαντινός, Κ. Ηλιάκης, Ν. Κονταξάκης, Α. Μαλάς, Μ. Μανουσογιάννης, Μ. Μπιρικάκης, Π. Μπιρλιράκη, Στ. Παπαδάκης, Τ. Παπαδουράκης, Στ. Σπανουδάκης, Ματ. Τσιμπισκάκης, Γρ. Τσιομπίκας, Θ. Χαμογιωργάκης, Τ. Συριανόγλου, Δ. Λελεδάκης, Γ. Γεωργαλής, Δ. Λαχνιδάκης, Ξ. Μαθιουδάκης, Μ. Ανδρουλάκης, Στ. Βουρβαχάκης, Ι. Γαϊτάνης, Β. Θεοδωράκης, Ν. Κεχαγιαδάκης, Γ. Μοτάκης, Θ. Νίνος, Εμ. Παλαφούτης, Στ. Πετράκης, Στ. Σαμψών, Γ. Σταράκης, Π. Στεφανακης, Μ. Φουρφουλάκης, Οθ. Χριστουλάκης, Δρ. Κιαγιάς, Ειρ. Κουτσαλεδάκη, Κ. Κρεβατσούλης, Μπ. Μποτονάκης, Ν. Πετρακάκης, Ν. Αγριμάκης, Π. Μαρινάκης, Κ. Πολοπετράκης.

Πηγές: Λευτ. Κρυοβρυσανάκης Πανόραμα Ρεθύμνου, από δημοσιεύσεις στα «Ρ.Ν.» των Γ. Εκκεκάκη, Εύας Λαδιά, Σπ. Λούπη