Μια διαφορετική προσέγγιση της σκληρής εποχής του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου συνιστά το δίπτυχο αφιέρωμα της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών στην 78η επέτειο της Μάχης της Κρήτης.
Τόσο ο δωδέκατος τόμος της επιτυχημένης εκδοτικής σειράς Μαρτυρίες, με τίτλο Ο πόλεμος στα σπίτια μας, όσο και η νέα περιοδική έκθεση του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης ΧΑΝΙΑ ’41-’45, αναδεικνύουν, αξιοποιώντας μεταξύ άλλων αφηγήσεις «μάχιμων» και «αμάχων», καθώς και σπάνιο αρχειακό υλικό, άγνωστα επεισόδια της Μάχης, της Κατοχής και της Αντίστασης στο δυτικό τμήμα του νησιού μας, στις περιοχές των Χανίων, του Ρεθύμνου και του ορεινού «διαδρόμου» που οδηγεί στις ακτές του νότου.
Γυναικείες μαρτυρίες για τη Μάχη της Κρήτης και τη γερμανική κατοχή στο νησί δεν έχουμε πολλές, ίσως έχουμε, συγκριτικά με τις άλλες περιοχές της χώρας, για την περίοδο αυτή, μια υστέρηση που δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί. Από την πλευρά αυτή είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι ο νέος τόμος της σειράς Μαρτυρίες περιλαμβάνει αποκλειστικά γυναικείες αφηγήσεις. Είναι λοιπόν ιστορίες του βουνού που διηγείται η Ευαγγελία Παπαδάκη.
Οι ιστορίες του βουνού είναι κατά κανόνα ιστορίες καταδίωξης. Και η ιστορία που διηγείται το βιβλίο είναι οι καταδιώξεις μαζί με όλους τους άλλους και μιας οικογένειας, της δικής της οικογένειας. Εικόνες -κλεφτές κατά κάποιον τρόπο, λόγω της παιδικής τους ηλικίας- από τη ζωή της πόλης των Χανίων στην Κατοχή αφηγούνται οι κυρίες Ρένα και Ιωάννα Κουτσουδάκη. Η οικογενειακή διαβίωση μέσα στον πόλεμο εν άστει είναι η περιοχή των αναμνήσεών τους, και εκείνο που καταθέτουν είναι ο απόηχος των γεγονότων εκείνων των πολυτάραχων χρόνων στις παιδικές τους συνειδήσεις. Όλα έφταναν σε αυτές ημιαποσιωπημένα, διαθλασμένα – και έτσι μας τα διηγούνται, με την παιδική φωνή και τα παιδικά μάτια που είχαν τότε, όταν συνέβαιναν όλα εκείνα τα δραματικά γεγονότα ενός πολύ σκληρού πολέμου. Την έκδοση επιμελήθηκαν οι Κλαίρη Μιτσοτάκη και Κωστής Μαμαλάκης με την πολύτιμη συνεργασία του Michael Sweet. Η επίσημη παρουσίαση του τόμου θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο.
Έχοντας ως αφετηρία και σε έναν δυναμικό διάλογο με τις παραπάνω αφηγήσεις, η περιοδική έκθεση ΧΑΝΙΑ ’41-’45 στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, αναπτύσσεται με επίκεντρο την πόλη και την ευρύτερη περιοχή των Χανίων. Οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί, οι συγκρούσεις γύρω από το αεροδρόμιο του Μάλεμε, η οπισθοχώρηση των βρετανικών δυνάμεων αλλά και η παρουσία των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στο λημέρι του Βουρβουρέ, η καθημερινότητα στην κατεχόμενη πόλη, η τραγωδία της εβραϊκής κοινότητας, ως τη συνθηκολόγηση και την αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων τον Μάιο του 1945, παρουσιάζονται με τη συνδρομή σπάνιων αρχειακών και υλικών τεκμηρίων.
Την έκθεση, η οποία θα διαρκέσει από τις 21 Μαΐου ως τις 30 Οκτωβρίου 2019, επιμελήθηκε ο ειδικός συνεργάτης της Ε.Κ.Ι.Μ. για την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, Κωστής Μαμαλάκης, από την προσωπική συλλογή του οποίου προέρχονται πολλά από τα εκθέματα, με την υποστήριξη του επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης.
