Δημήτρης Ιερωνυμάκης: Μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη του Βένι

Της Εύας Λαδιά :

Κάθε φορά που μια κακοκαιρία απαιτούσε αναλυτικό ρεπορτάζ, ξέραμε που θα ζητούσαμε στοιχεία για το ύψος των βροχοπτώσεων. Αν και συνήθως μας είχε προλάβει ο ίδιος ο συνεργάτης μας, έγκυρη και έγκαιρη πηγή επί σειρά ετών.

Ο Δημήτρης Ιερωνυμάκης.

 

Ήταν η μοναδική περίπτωση ανθρώπου που με αστείρευτη ενέργεια διοχέτευε την εμπειρία και τη γνώση του σε όποιον τη χρειαζόταν. Ο ίδιος φαινόμενο ανθρώπου αυτοδημιούργητου και καλλιεργημένου, είχε μια αρχαιολατρία, που με την πάροδο του χρόνου τον είχε μεταβάλλει σε έναν αφοσιωμένο ακρίτα του αρχαιολογικού μας πλούτου.

 

 

 

Ο Δημήτρης Ιερωνυμάκης γεννήθηκε στις Βολιώνες, όπου και αφιερώθηκε, υπηρετώντας και την τοπική αυτοδιοίκηση με συνέπεια και πάθος για την ανάπτυξη της περιοχής του.

 

Οι συνθήκες ζωής, όμοιες για όλους, δεν του επέτρεψαν να ακολουθήσει τις σπουδές που ονειρευόταν. Αυτό δεν τον εμπόδισε να καλλιεργήσει το πνεύμα του, διευρύνοντας τους ορίζοντές του με ατέλειωτο διάβασμα τα βράδια. Ο ίδιος μου έλεγε ότι δεν υπάρχει βιβλίο Ρεθεμνιώτη συγγραφέα να απουσιάζει από τη βιβλιοθήκη του, ενώ στο κομοδίνο του είχε αρχειοθετήσει όλα τα άρθρα που αφορούσαν την ιστορία και αρχαιολογία της περιοχής του.

 

 

 

Ο ευπατρίδης αυτός εκτός από τους δημοσιογράφους που εξυπηρετούσε, όποτε ζητούσαν τη βοήθειά του, ήταν πάντα «ένας αγνός, υποδειγματικός και πρόθυμος συνεργάτης των ερευνητών και της επιστήμης», όπως αναφέρει σε ένα συγκινητικό δημοσίευμά του ο εκλεκτός επιστήμονας κ. Βασίλης Σιμιτζής, που έζησε από κοντά το πάθος του Δημήτρη Ιερωνυμάκη για τον παραδοσιακό μας πλούτο που κρύβουν τα σπλάχνα της ευλογημένης αυτής γης.

 

Και πολλές φορές τον καμάρωνε όταν ξεναγούσε τους επισκέπτες του χωριού του σε ένα παρτέρι που είχε δημιουργήσει γύρω από ένα πλάτανο μπροστά στο σπίτι του. Εκεί ο ερασιτέχνης παλαιοντολόγος είχε τοποθετήσει περιμετρικά απολιθωμένους οργανισμούς που αποδείκνυαν ότι το Βένι, πάνω από τους Βολιώνες, ήταν κάποτε θάλασσα.

 

Οι παρατηρήσεις του αυτές προκαλούσαν το θαυμασμό επιστημόνων, όπως ο κ. Σιμιτζής, γιατί έδειχναν το πάθος για την επιστήμη ενός απλού ανθρώπου που προσπαθούσε με αδιάκοπη μελέτη και συμμετοχή σαν απλός στρατιώτης σε κάθε επιστημονική έρευνα να βελτιώσει τις γνώσεις του. Και γνωρίζοντας να προστατεύει με αφοσίωση αυτό το γεωλογικό πλούτο που θα μπορούσε να χαθεί αν έπεφτε σε χέρια καιροσκόπων. Αναφέρει χαρακτηριστικά στο δημοσίευμά του ο κ. Βασίλης Σιμιτζής:

 

«Κατά τη διάρκεια των εργασιών έρευνας και μελέτης για την κατασκευή του φράγματος Ποταμών, που εντάθηκαν από το 1984 και μετά υπήρξε μια ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών για τους γεωλόγους και όχι μόνο. Γνώριζε πολύ καλά την περιοχή χιλιοστό προς χιλιοστό, τα σπήλαια, τις πηγές, τα φαράγγια, τα βουνά, τις αρχαιότητες, τις θέσεις των απολιθωμάτων, τα πετρώματα, την χλωρίδα, την πανίδα κ.α. Ένας θησαυρός γνώσεων στη διάθεση της επιστήμης, των μελετητών, των ερευνητών και κάθε ενδιαφερόμενου».

 

 

 

Ο Δημήτρης Ιερωνυμάκης διατηρούσε σεβαστή περιουσία στο Βένι. Και άνθρωπος εργατικός, τόσο που δεν τον έφτανε το 24ωρο, ξεκινούσε από «φυλακής πρωίας» τις αγροτικές του εργασίες. Σε μια από αυτές εντόπισε και τα πρώτα ευρήματα που του προκάλεσαν δέος.

 

«Είναι αδύνατο να σου περιγράψω πως ένοιωσα» μου έλεγε όταν με συνόδευε σε οδοιπορικό που έκανα στην περιοχή, όπου δεν πρόφταινε να μου δείχνει σημεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

 

Μιλούσε κι έλαμπε το πρόσωπό του για τις αρχαιότητες που εντόπισε αρκετές φορές και δεν δίστασε να παραδώσει στις αρμόδιες υπηρεσίες.

 

Μου είχε δείξει κι ένα έγγραφο της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων με ημερομηνία 6 Μαρτίου 1984.

Σ’ αυτό βεβαιωνόταν ότι ο Δημήτριος Ιερωνυμάκης είχε παραδώσει στην ΚΕ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων τμήματα μινωικής πήλινης λάρνακας και υπέδειξε τη θέση «μετόχι» των Βολιώνων Αμαρίου που βρέθηκαν αυτά.

Η ανασκαφική έρευνα που ακολούθησε αποκάλυψε δυο ασύλητους μινωικούς λακκοειδείς τάφους της ΥΜΙΙΙ Β περιόδου με διάφορα ευρήματα.

 

Τι εμπόδισε τον Δημήτρη Ιερωνυμάκη να συνεχίσει μόνος την έρευνα και να επωφεληθεί; Ο σεβασμός για τους θησαυρούς που μας κληροδότησε ο πολιτισμός μας. Τι άλλο;

 

Ο ίδιος ήξερε πόσο σημαντικά ήταν τα ευρήματα. Κι όμως αντί να επωφεληθεί, ποιος θα το αντιλαμβανόταν, αμέτρητες φορές είχε έρθει αντιμέτωπος με το θάνατο απομακρύνοντας αρχαιοκάπηλους.

 

Αν έλειπε εκείνος θα είχαν βρει πρόσφορο έδαφος να δράσουν δεκάδες από αυτούς και να πλουτίσουν. Ποιος να τους εμπόδιζε; Γι’ αυτό ο Ιερωνυμάκης είχε κάνει επανειλημμένες αναφορές, είχε προσπαθήσει με δημοσιεύματα στον τύπο να προκαλέσει το ενδιαφέρον των αρμοδίων. Κι εκείνοι ναι μεν αναγνώριζαν την ανάγκη της άμεσης ανασκαφής αλλά δει δη χρημάτων. Και άνεση για τις διαδικασίες αυτές δεν υπήρχε ποτέ. Για επουσιώδη μόνο περίσσευαν χρήματα και με το παραπάνω. Ο Δημήτρης Ιερωνυμάκης όμως επέμενε.

 

 

 

Η απορία του ήταν πως δεν είχε ενδιαφερθεί ποτέ η τοπική εκκλησία για το Βένι, όπου υπήρχε η παλιά εγκαταλελειμμένη μονή του Αγίου Αντωνίου, ανήκουσα από ετών στη δικαιοδοσία της Μονής Αρκαδίου.

 

Ακόμα κι εκεί εντόπιζε αρχαιοκάπηλους και τους έδιωχνε με κίνδυνο της ζωής του. Κανένας ποτέ δεν έδωσε σημασία στις αγωνιώδεις προσπάθειες του αγνού αυτού πατριώτη να προστατεύσει τον αρχαιολογικό πλούτο της περιοχής του. Θυμάμαι επί δημαρχίας Μιχάλη Πετρακάκη και μετά από σχετικό δημοσίευμα είχε επισκεφθεί την περιοχή κλιμάκιο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, που είχε μάλιστα δεσμευτεί στο δήμαρχο να προχωρήσει σε κάποιες σωστικές ανασκαφές Ο Δημήτρης τότε πανηγύριζε από τη χαρά του. Γρήγορα όμως οι ελπίδες του διαψεύστηκαν. Ποτέ δεν θα αναδείκνυαν το Βένι και το ιερό του Ερμή. Ποτέ η αγαπημένη του περιοχή δεν θα γινόταν νέος ισχυρός πόλος τουριστικής έλξης που θα ενίσχυε συνολικά την οικονομία της περιοχής.

 

Ο Δημήτρης Ιερωνυμάκης δεν επιδίωκε προσωπικά οφέλη από τις προσπάθειές του αυτές. Ο ίδιος με σκληρή δουλειά και χάρις στο επιχειρηματικό του πνεύμα είχε μια ξεχωριστή θέση έντιμου και έξυπνου επιχειρηματία στην τοπική αγορά. Ο λόγος του ήταν συμβόλαιο και κάθε του δέσμευση υπόσχεση. Επιδίωκε το ρίσκο σε πρωτοποριακές δράσεις ελπίζοντας να οδηγήσει την περιοχή που υπηρέτησε και σαν κοινοτάρχης σε δρόμους οικονομικής ευμάρειας. Έδινε και την ψυχή του για τον τόπο του. Και η μεγάλη του ικανοποίηση πάντα ήταν ότι τα παιδιά του είχαν κληρονομήσει την εντιμότητα και την εργατικότητά του. Και κυρίως είχαν ενστερνιστεί την αξία να αποκτάς το κάθε τι με κόπο και σκληρή δουλειά.

 

 

 

Όπως καταθέτει ο κ. Σιμιτζής, μέσα στα όνειρα του αξέχαστου συμπολίτη ήταν πρόθεση να εκθέσει τα απολιθώματα-συλλογή του στο χώρο του Παλαιοντολογικού Μουσείου Ρεθύμνου-Γουλανδρή. Είχαν γίνει επίσης κατά καιρούς συζητήσεις η βιτρίνα να εκτεθεί μόνιμα σε κατάλληλο χώρο στο φράγμα Ποταμών, όταν εκεί δημιουργηθεί ένα περιβαλλοντικό μουσείο.

 

Κάποια στιγμή ο Δημήτρης «χάθηκε». Μάθαμε ότι είχε αρρωστήσει βαριά. Ένα βράδυ πήρε τηλέφωνο να μου μιλήσει για το πρόβλημά του. Όσο κι αν προσπάθησα να τον ενθαρρύνω εκείνος μου είπε:

 

«Έμαθα να αντιμετωπίζω τη μοίρα μου. Δεν σου κάνω τον γενναίο. Μια χάρη μόνο ζητώ. Όταν έχεις ευκαιρία να θυμίζεις το Βένι. Θα με θυμηθείς κάποτε κι εύχομαι να το ζήσεις. Το Βένι κρύβει μοναδικούς θησαυρούς. Είναι μια περιοχή με πολλά ενδιαφέροντα. Στο κομοδίνο μου έχω αρκετά χρήσιμα δημοσιεύματα που θα σε βοηθήσουν. Αν αξιοποιηθεί το Βένι θα γίνει μια ακόμα Κνωσσό και Ελεύθερνα για τον τόπο μας. Θα έρχονται τουρίστες. Θα δει καλύτερες μέρες το Αμάρι και όχι μόνο το χωριό μου. Σε παρακαλώ να μη με ξεχάσεις».

 

Ο Δημήτρης Ιερωνυμάκης έφυγε με αξιοπρέπεια παρά το Γολγοθά που αντιμετώπισε, θύμα κι αυτός της επάρατης.

 

Από διακρίσεις όπως βεβαιώνει κι ο κ. Βασίλης Σιμιτζής, «είχε μόνο ένα απλό έπαινο από το τμήμα Δυτικής Κρήτης της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας στις 21 Ιανουαρίου του 1996. Η βράβευση έγινε σε μία καθιερωμένη εκδήλωση κοπής πρωτοχρονιάτικης πίτας στον Άγιο Αντώνιο φαράγγι Πατσού. Εκεί του απένειμαν έπαινο με απλό χαρτί, σαν ελάχιστη τιμή για την προσφορά του στο περιβάλλον και στη διάσωση, ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας. Παρά το ότι ο φορέας αυτός της Δυτικής Κρήτης δεν υποκαθιστά την πολιτεία ούτε ενεργεί για λογαριασμό της, ο Δημήτρης Ιερωνυμάκης δέχθηκε με πολύ ευγνωμοσύνη αυτό τον έπαινο, κορνίζωσε το χαρτί πάνω από την βιτρίνα με τα απολιθώματά του και έγινε ακόμη πιο φανατικός στη διάσωση και την ανάδειξη των θησαυρών της φύσης».

 

Μακάρι κάποτε η ψυχή του να δικαιωθεί με την ανάδειξη της περιοχής που ο ίδιος λάτρεψε και υπηρέτησε με τόση αφοσίωση. Ο ίδιος θα τιμάται πάντα όπως μάθαμε να τον αγαπούμε και να τον σεβόμαστε. Έναν πραγματικό ακρίτα της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς, αφοσιωμένο στο στόχο του αυτό, μέχρι το τέλος της ζωής του.