Με στόχο να γίνει το Σχολικό Μουσείο Ρεθύμνου ένα ζωντανό κύτταρο της εκπαιδευτικής και όχι μόνο κοινότητας της πόλης, διοργανώνονται αυτή την περίοδο μια σειρά από εκδηλώσεις, στόχος των οποίων είναι να γνωρίσει ο κόσμος το έργο του, καθώς και το έργο ανθρώπων που κατά περιόδους με τις μεθόδους διδασκαλίας που υιοθέτησαν, προχώρησαν την εκπαίδευση ένα βήμα παρακάτω. Στα πλαίσια αυτά, την Τετάρτη, διοργανώθηκε στο «Σπίτι του Πολιτισμού» μια ξεχωριστή εκδήλωση για το «Σχολείο της Φύσης και των Χρωμάτων», όπως ονομάζεται το σχολείο του Φουρφουρά, που αποτελεί ένα πρότυπο σχολείο εναλλακτικής διδασκαλίας. Βασικός ομιλητής της εκδήλωσης, ο εμπνευστής αυτής της προσπάθειας, ο δάσκαλος Άγγελος Πατσιάς, εξηγώντας στο ακροατήριο πώς ένα σχολείο μπορεί να δημιουργήσει αυτόνομες, δημιουργικές προσωπικότητες μέσα από εξωσυμβατικές, πρωτοποριακές μεθόδους διδασκαλία. Στην εκδήλωση, επίσης, ο επιμελητής του Μουσείου Χάρης Στρατιδάκης, ανέπτυξε το θέμα «Πρωτοποριακά σχολεία στην Κρήτη του 19ου και 20ου αιώνα». Στη διάρκειά της ο κ. Στρατιδάκης διηγήθηκε στο κοινό την ιστορία έξι σχολείων του νησιού που έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους, ένα εκ των οποίων και το σχολείο Φουρφουρά, που με 165 χρόνια ιστορίας, ανήκει στα πρωτοποριακά σχολεία της Κρήτης.
Την προσπάθεια του Δήμου και της Διοικούσας Επιτροπής του Μουσείου, μέσω εξωστρεφών δράσεων, να προάγει την παιδεία, υπογράμμισε στις δηλώσεις του ο πρόεδρός του Μίνως Αλεφαντινός. «Το σχολικό Μουσείο Ρεθύμνου είναι σαφέστατο παράδειγμα εθελοντισμού και δημιουργικότητας. Από τη στιγμή που περιήλθε στην εποπτεία του Δήμου, προσπαθούμε με το ίδιο μεράκι να βοηθάμε στην εκτέλεση του έργου του, το οποίο έχει ξεκινήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Είναι εκατοντάδες οι μαθητές που περνάνε κάθε χρόνο από το σχολικό μουσείο, ενώ σε αυτό υπάρχει πάρα πολύ υλικό από εθελοντές. Ήδη ο χώρος που το φιλοξενεί είναι μικρός για το υλικό που έχει συλλέγει. Στα πλαίσια, λοιπόν, της εξωστρέφειας επιδιώκουμε να γνωρίσουμε στον κόσμο αξιόλογους ανθρώπους και σοβαρές προσπάθειες που γίνονται. Μια τέτοια εξαιρετική προσπάθεια έχει γίνει στο σχολείο του Φουρφουρά. Ελπίζουμε ότι αυτή θα έχει συνέχεια και σταδιακά θα μπολιάσει με τις καινοτόμες δράσεις του όλα τα σχολεία του τόπου μας» επεσήμανε.
Από την πλευρά του ο υπεύθυνος εκπαιδευτικών προγραμμάτων του σχολικού Μουσείου, Γιώργος Κανακάκης, μιλώντας για αυτή την εκδήλωση, η οποία σε συνδυασμό με τα πολυάριθμα εκπαιδευτικά προγράμματα, σκοπεύει να οδηγήσει ακόμα περισσότερα σχολεία στον δρόμο της ουσιαστικότερης μάθησης, μίλησε με κολακευτικά λόγια για τον Άγγελο Πατσιά. «Σήμερα τιμάμε έναν άνθρωπο που έχει προσφέρει στο Αμάρι αλλά και στο Ρέθυμνο γενικότερα. Θέλουμε να δείξουμε στον κόσμο τη δουλειά του και να μας πει και ο ίδιος πως κατάφερα αυτό το πραγματικό θαύμα. Όταν πρωτοήρθε στον Φουρφουρά αντιμετωπίστηκε με επιφύλαξη για τις πρωτοποριακές του ιδέες, όμως ο ίδιος απέδειξε ότι έτσι πρέπει να είναι η εκπαίδευση».
«Μια χαραμάδα στο μέλλον» χαρακτήρισε ο κ. Στατιδάκης, στην ομιλία του την προσπάθεια του κ. Πατσιά και των συνεργατών του να δημιουργήσουν στον Φουρφουρά ένα σχολείο πρότυπο για τους μαθητές αλλά και για ολόκληρη την κοινωνία. «Πήραμε την πρωτοβουλία να τιμηθεί και στο Ρέθυμνο ο οραματιστής του σχολείου του Φουρφουρά, Άγγελος Πατσιάς, ο οποίος έχει τιμηθεί ήδη σε πολλά άλλα μέρη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το κοινό μας είναι οι Αμαριώτες που αισθάνονται υπερήφανοι για το σχολείο τους. Πρόκειται για ένα σχολείο που ανήκει στα πρωτοποριακά σχολεία της Κρήτης και η προσπάθεια των δασκάλων του σήμερα έρχεται σαν μια πρωτοποριακή συνέχεια. Θεωρώ ότι τα στοιχεία που απαρτίζουν αυτό που έγινε τα πέντε τελευταία χρόνια στον Φουρφουρά είναι μοναδικά σε πανελλαδικό επίπεδο και σημαντικό είναι ότι τα αποδέχτηκε η κοινωνία. Το σύνηθες είναι οι τοπικές κοινωνίες να απορρίπτουν τους πειραματισμούς. Αντίθετα η τοπική κοινωνία του Φουρφουρά αγκάλιασε την πρωτοβουλία του Άγγελου Πατσιά που προχώρησε το σχολείο πολύ μπροστά» επεσήμανε χαρακτηριστικά.
«Το σχολείο της φύσης και των χρωμάτων»
Έχοντας στο μυαλό του την φράση «φτάσε όπου δεν μπορείς» από το βιβλίο του Καζαντζάκη «Αναφορά στον Γκρέκο» έφτασε πριν από πέντε χρόνια στο σχολείο του Φουρφουρά ο Άγγελος Πατσιάς.
Μαζί με μια ομάδα νεαρών εκπαιδευτικών και χωρίς κανένα προσχεδιασμό θέλησαν να δώσουν μια νέα πνοή στο σχολείο του ορεινού χωριού. Εμπνεόμενοι από το τοπίο και τους ανθρώπους του, ξεκίνησαν από την πρώτη μέρα να αλλάζουν το σχολείο, «Δεν υπήρχε κανένας προσχεδιασμός για το τι θέλουμε να κάνουμε, ήταν ένας τόπος που αγαπήσαμε αυτόματα και είπαμε να βάλουμε το κέφι μας. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ένας εκπαιδευτικός είναι να αλλάξει την συνήθεια του «βολέματος» που έχει ο ίδιος για την εκπαίδευση, αυτό κάναμε» είπε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης που έκανε στο «Σπίτι του Πολιτισμού».
Δημιούργησαν ένα ανθρώπινο σχολείο, όχι με την κλασική έννοια του όρου, με στόχο τη μάθηση και μετά τη γνώση. Θρανία, πίνακες και όλος ο εκπαιδευτικός εξοπλισμός μεταφέρθηκε στην ύπαιθρο και οι μαθητές έκαναν μάθημα στη φύση. Οι σχολικές αίθουσες βάφτηκαν, από τους ίδιους τους δασκάλους, σε ζωηρά χρώματα και μετατράπηκαν σε χώρους που εμπνέουν τους μαθητές να περνάνε δημιουργικά τον χρόνο τους. «Το μάθημα μπορεί να γίνει παντού, δεν χρειάζεται να γίνει μέσα σε μια τάξη, από το σημείο αυτό άρχισε να αλλάζει η αντίληψή μας για το τι θέλουμε. Αλλάξαμε τον τρόπο που θέλουμε να κάνουμε μάθημα και το ονομάσαμε «το σχολείο της φύσης και των χρωμάτων», σχολίασε σχετικά ο τιμώμενος δάσκαλος.
Αυτό το μεράκι του κ. Πατσιά και των συνεργατών του, τους οδήγησε στο να αναζητούν συνεχώς νέες μεθόδους και μέσα σε πέντε χρόνια το δημοτικό του Φουρφουρά έχει καταφέρει να μπει στην παγκόσμια λίστα με τα σχολεία εναλλακτικής εκπαίδευσης. Μαθήματα θεάτρου, φωτογραφίας και κινηματογράφου, μπήκαν στην καθημερινότητα των μικρών μαθητών, το «Φουρφουράς tv» ξεκίνησε τις διαδικτυακές του εκπομπές, με τους μικρούς ρεπόρτερ να ερευνούν θέματα φυσικής και άλλα που τους κινούν το ενδιαφέρον, δίνοντας έτσι στην μάθηση μια άλλη διάσταση. «Η σύγχρονη πραγματικότητα αλλάζει με πάρα πολύ γρήγορους ρυθμούς, οι ανάγκες της κοινωνίας αλλάζουν, άρα είναι και ανάγκη μας να αλλάζουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε για την εκπαίδευση και το τι θέλουμε από αυτήν» τόνισε στην ομιλία του.
Ο κ. Πατσιάς κατέκρινε τη στείρα εργαλειακή εκπαίδευση, που στερεί από τα παιδιά τη χαρά για μάθηση και που όπως τόνισε είναι αυτό που μακροπρόθεσμα οδηγεί τους μαθητές στο να κάνουν λάθος επιλογές, στερώντας τους τη χαρά να κατανοήσουν ότι τα πάντα στη ζωή έχουν νόημα. Επεσήμανε, επιπρόσθετα, πως ένα λάθος του σχολείου είναι ότι διδάσκει τους μαθητές ότι υπάρχει αποτυχία, όμως όπως χαρακτηριστικά τόνισε «Στη ζωή και την φύση δεν υπάρχει αποτυχία, υπάρχει ανατροφοδότηση, μαθαίνουμε από τα λάθη μας και αυτό είναι που θα πρέπει να κατανοούν τα παιδιά από τη σχολική τους καθημερινότητα, εξού και προσπάθεια των δασκάλων του σχολείου Φουρφουρά, ήταν να ξεφύγουν από τα στεγανά και να δημιουργήσουν ένα ανοιχτό στην κοινωνία, δημοκρατικό και ευέλικτο σχολείο με δημιουργικούς, υπεύθυνους μαθητές που γνωρίζουν τις κλίσεις τους. Προσπαθήσαμε το κάθε παιδί να νοιώσει ότι έχει μια θέση στην τάξη, να βρει τον εαυτό του, να βρει τις κλήσεις του, να βρει το όραμά του και το όνειρο του και εμείς να βοηθήσουμε σε αυτό το πράγμα» είπε χαρακτηριστικά στην ομιλία του καταχειροκροτούμενος.
Επιχειρώντας να καταφέρουν να θέσουν αυτές τις βάσεις, δημιούργησαν μια σειρά «προβληματικών καταστάσεων» μέσα από τις οποίες τα παιδιά θα όριζαν τη σχέση με τον εαυτό τους αλλά και με τους συμμαθητές τους. Κάθε Παρασκευή μια ομάδα μαθητών στην κουζίνα του σχολείου, προετοιμάζουν φαγητό για τους συμμαθητές τους με υπευθυνότητα. Συχνά διοργανώνονται πικ νικ, όλα τα χωριά σε ένα χωριό με τη συμμετοχή των κατοίκων των κοντινών, εξάλλου στο σχολείο φιλοξενούνται παιδιά και από γειτονικά χωριά. Επίσης, κάθε Παρασκευή λειτουργεί το Συμβούλιο του σχολείου. Μαθητές μαζεύονται στην αυλή και συζητούν τα θέματα που απασχολούν την σχολική τους κοινότητα, με την ευθύνη να βρουν τρόπους να λυθούν τα προβλήματα και με τους καθηγητές να έχουν λόγο, μόνο εφόσον τους δοθεί έγκριση από τους μαθητές τους. «Σκεφτείτε τι υπάρχει πίσω από αυτές τις εικόνες, συζήτηση, προετοιμασία, ανάπτυξη πρωτοβουλίας, μαθήματα ζωής για τα παιδιά» είπε αναφερόμενος σε αυτές τις δραστηριότητες ο κ. Πατσιάς.
Αναμφισβήτητα, το «Σχολείο της φύσης και των χρωμάτων» είναι ένα σχολείο που στήθηκε με πολύ μεράκι από τον Άγγελο Πατσιά και τους συναδέλφους του, ένα σχολείο που μαθαίνει στα παιδιά να υπολογίζουν τις δυνάμεις τους, σεβόμενοι τον διπλανό τους και να νικούν τους φόβους τους, ένα σχολείο παράδειγμα για την εκπαιδευτική κοινότητα. Αυτό το σχολείο, αποχαιρέτησε στην εκδήλωση της Τετάρτης ο εμπνευστής του, σε κλίμα συγκίνησης για τον ίδιο και τους παρευρισκόμενους μαθητές του. Έκλεισε την ομιλία του υπενθυμίζοντας ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι αυτές που χτίζουν ένα σχολείο, δηλώνοντας ότι το σχολείο της φύσης και των χρωμάτων αλλά και ο Φουρφουράς θα είναι πάντα ένα κομμάτι της καρδιάς και της σκέψης του.