Διατάξεις που αφορούν το υπουργείο Υγείας στο πολυνομοσχέδιο

Του ΑΝΔΡΕΑ ΞΑΝΘΟΥ*

Οι διατάξεις που αφορούν το υπουργείο Υγείας αποτελούν σημαντικές μεταρρυθμίσεις με θετικό πρόσημο στη φαρμακευτική πολιτική, στη λειτουργία του Συστήματος Υγείας και στη νομοθεσία που διέπει του ιατρικούς συλλόγους. Δεν πρόκειται για μέτρα περιορισμού των δημόσιων δαπανών υγείας, δεν ισχυριζόμαστε ότι επιλύουν όλα τα εκκρεμή προβλήματα στο χώρο της Υγείας, αλλά σαφώς υπηρετούν τον πολιτικό στόχο της καθολικής υγειονομικής κάλυψης μέσα από ένα σύγχρονο, βιώσιμο και αποτελεσματικό Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Πρόκειται επίσης για ρυθμίσεις που έχουν γίνει αντικείμενο εκτεταμένης διαβούλευσης με τους καθ’ ύλην αρμόδιους επιστημονικούς, κοινωνικούς και επαγγελματικούς φορείς, είναι βεβαίως προϊόν διαπραγμάτευσης και τελικής συμφωνίας με τους «θεσμούς» (άρα εμπεριέχουν και στοιχεία συμβιβασμού) και σε καμιά περίπτωση δεν εισάγονται αιφνιδιαστικά στο συζητούμενο πολυνομοσχέδιο.

Η πιο σημαντική ρύθμιση, που έχει την επιστημονική-τεχνική υποστήριξη και «σφραγίδα» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, είναι η δημιουργία της Επιτροπής ΗΤΑ, δηλαδή ενός μηχανισμού αξιολόγησης των νέων φαρμάκων με κριτήρια επιστημονικά και όχι μόνο δημοσιονομικά, μετατοπίζοντας έτσι τη συζήτηση από το κόστος της φαρμακευτικής καινοτομίας στη θεραπευτικής της αξία και στην τεκμηρίωση του οφέλους για τον ασθενή. Σε μια χώρα λοιπόν που ήταν από τις ελάχιστες στην Ευρώπη χωρίς μηχανισμό ΗΤΑ, σε μια χώρα με διαχρονικά θεσμικά ελλείμματα στο χώρο του φαρμάκου, για 1^η φορά θεσμοθετείται διαδικασία αξιολόγησης των φαρμάκων μέσα από μια Επιτροπή που στελεχώνεται από ανθρώπους με επιστημονική εξειδίκευση και αξιολογούν με βάση μια πολυκριτηριακή ανάλυση των δεδομένων για κάθε φάρμακο: ακάλυπτη ιατρική ανάγκη, θεραπευτικό όφελος, σύγκριση με διαθέσιμες θεραπείες, αξιοπιστία κλινικών μελετών, σχέση κόστους/αποτελεσματικότητας, επίπτωση στη φαρμακευτική δαπάνη. Θα εκτιμάται δηλαδή η συνολική προστιθέμενη αξία ενός φαρμάκου και, με κριτήρια επιστημονικής αξιοπιστίας,, οικονομικής αποδοτικότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι πριν από την τελική εισήγηση της Επιτροπής προς τον υπουργό Υγείας για την έγκριση αποζημίωσης ενός νέου και ακριβού φαρμάκου, θα προηγείται διαπραγμάτευση με τη φαρμακοβιομηχανία από ειδική επιτροπή υπό το υπουργείο Υγείας, εξασφαλίζοντας έτσι χαμηλότερες τιμές αποζημίωσης και οικονομική ανακούφιση στο σύστημα υγείας. Μέχρι την «καταστροφική» κυβέρνηση της Αριστεράς, στη χώρα δεν υπήρχε καμιά αξιολόγηση και, κυρίως, καμιά διαπραγμάτευση στα ακριβά φάρμακα. Η τιμή αναφοράς (μέσος όρος των 3 χαμηλότερων τιμών της ΕΕ) ήταν και η τιμή αποζημίωσης. Αυτό ήταν πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία ! Σήμερα έχουμε ήδη 2 θετικές διαπραγματεύσεις για την ηπατίτιδα C και το μελάνωμα, που δίνουν τη δυνατότητα πρόσβασης των ασθενών σε σύγχρονες και αποτελεσματικές θεραπείες σε πολύ συμφέρουσες τιμές για τον ΕΟΠΠΥ και τα νοσοκομεία. Από εδώ και πέρα δεν θα υπάρχει αξιολόγηση και έγκριση αποζημίωσης νέου φαρμάκου χωρίς προηγούμενη διαπραγμάτευση της τιμής του. Αυτό είναι πραγματική τομή στη φαρμακευτική πολιτική της χώρας. Στο βαθμό μάλιστα που προχωρήσει γρήγορα και η διακρατική συμμαχία (Διακήρυξη της Βαλέτας) των 8 χωρών στην οποία πρωτοστατεί η χώρα μας, για την από κοινού διαπραγμάτευση βιώσιμων και «δίκαιων» τιμών στα φάρμακα υψηλού κόστους, τότε αλλάζει πλήρως η εικόνα στην αγορά φαρμάκου και στη σχέση των κρατών με τη φαρμακοβιομηχανία. Σε ένα τοπίο λοιπόν μηδενικής εμπειρίας διαπραγμάτευσης στο χώρο του φαρμάκου, η κυβέρνηση αυτή έχει δώσει δείγματα γραφής συγκροτημένης και σοβαρής διαπραγμάτευσης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, καθώς και σθεναρής στάσης απέναντι σε εκβιασμούς πολυεθνικών (όπως πρόσφατα με τη Roche). Αυτοί που, κατά την αντιπολίτευση, «δεν διαπραγματεύονται με τους δανειστές», στα φάρμακο αποδεικνύεται ότι είναι οι πρώτοι που εμπεδώνουν μια κουλτούρα διαπραγμάτευσης, υπερασπιζόμενοι το συμφέρον των ασθενών και το δημόσιο συμφέρον. Τελικός στόχος είναι καθολική και εγγυημένη πρόσβαση σε καινοτόμα, ασφαλή και ποιοτικά φάρμακα σε προσιτές τιμές.

Οι υπόλοιπες ρυθμίσεις :

Γίνεται πιο διαφανής η διαδικασία τιμολόγησης και ανατιμολόγησης των φαρμάκων, καταργώντας την επιτροπή τιμών του υπουργείου Υγείας που ήταν ένας μηχανισμός παρέμβασης στην τελική φάση της διαμόρφωσης του δελτίου τιμών, μετά τη διαβούλευση του ΕΟΦ με τη φαρμακοβιομηχανία.  

Διευκολύνεται, μέσα από το Σύστημα Ηλεκτρονικής Προέγκρισης του ΕΟΠΥΥ, η εξατομικευμένη πρόσβαση των ασθενών της χώρας μας σε φάρμακα υψηλού κόστους που είτε δεν κυκλοφορούν ακόμα στην Ελλάδα, είτε ζητείται τεκμηριωμένα από τους θεράποντες γιατρούς η κατ’ εξαίρεσιν έγκριση τους για συγκεκριμένους ασθενείς.

Προστατεύεται η δημόσια υγεία και αξιοποιείται ορθολογικότερα η δαπάνη του ΕΟΠΥΥ για διαγνωστικές εξετάσεις, μέσω της επαναφοράς των πληθυσμιακών κριτηρίων στην αδειοδότηση Απεικονιστικών Εργαστηρίων που εκπέμπουν ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Είναι μια παρέμβαση που περιορίζει την ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς στο χώρο της διάγνωσης και την προκλητή ζήτηση που αυτή συνεπάγεται.

Ενισχύεται ο έλεγχος της διαδικασίας μεταμόσχευσης από «συναισθηματικό» δότη, αποφεύγοντας έτσι μεταμοσχεύσεις με οικονομικά ή άλλα κίνητρα, ενώ παράλληλα διασφαλίζεται η ενεργός και διαρκής συγκατάθεση των πολιτών για τη δωρεά οργάνων και άρα η αύξηση των διαθέσιμων μοσχευμάτων της χώρας, με το θεσμό της κάρτας δότη του ΕΟΜ.  

Στηρίζεται το Δημόσιο Σύστημα Υγείας με τη νομιμοποίηση της λειτουργίας των σημερινών δημόσιων Μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας αδειοδότησης τους με βάση τις προδιαγραφές του ΠΔ 10/2016.

Εκσυγχρονίζεται η νομοθεσία περί Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου και Ιατρικών Συλλόγων, που ενισχύουν το ρόλο τους ως επιστημονικών εκπροσώπων της ιατρικής κοινότητας και ως οργάνων συμβουλευτικών της Πολιτείας σε θέματα Δημόσιας Υγείας. Είναι μια ρύθμιση που στηρίζει ο ΠΙΣ και για την οποία αντιδρούν μόνο ορισμένοι Ιατρικού Σύλλογοι επειδή εκφράζουν αντιτιθέμενες ομάδες μέσα στη ΝΔ και δίνουν μια «μάχη συσχετισμών» για τον έλεγχο του ιατρικού συνδικαλισμού.

Εισάγονται ρυθμίσεις βελτιωτικές στο πλαίσιο της δεδομένης απελευθέρωσης του ωραρίου των φαρμακείων, για την αντιμετώπιση στρεβλώσεων που έχουν εμφανιστεί και για τη διασφάλιση της ευχερούς πρόσβασης των πολιτών στα φάρμακο στη διάρκεια της διημέρευσης-διανυκτέρευσης των φαρμακείων. Χωρίς να είναι προαπαιτούμενο στην αξιολόγηση, δώσαμε μια σκληρή μάχη, στο ανώτερο δυνατό επίπεδο των «θεσμών», και πετύχαμε να τεθούν ορισμένοι κανόνες και ρυθμίσεις (υποχρεωτικό minimum ωράριο για όλα τα φαρμακεία, υποχρεωτική συμμετοχή των «διευρυμένων» στις εφημερίες, υποχρεωτική δήλωση του διευρυμένου ωραρίου, υποχρεωτικά κλειστά φαρμακεία τις Κυριακές, απαγόρευση των «εποχικών» φαρμακείων, απαγόρευση της χρήσης «παραπλανητικών» συμβόλων ή όρων από μη φαρμακεία κλπ) σε ένα τοπίο αρρύθμιστο και ασύδοτο. Δεν πετύχαμε αυτό που θέλαμε και που ήταν αναγκαίο (ανώτατο χρονικό όριο στην ημερήσια λειτουργία), όμως δεσμεύσαμε τους «θεσμούς» ότι το θέμα δεν έκλεισε και ότι θα ξανασυζητηθεί το επόμενο διάστημα. Φαρμακεία 2 ταχυτήτων λόγω της απελευθέρωσης του ωραρίου, υπάρχουν εδώ και 6 χρόνια. Αυτό που επιδιώκουμε με τη διάταξη του ν/σ είναι να τεθούν ορισμένες «δικλείδες ασφαλείας», που μαζί με άλλες που ήδη έχουν τεθεί στο ιδιοκτησιακό και στα ΜΗΣΥΦΑ, θα εγγυώνται την εύρυθμη λειτουργία της φαρμακευτικής αγοράς, τη βιωσιμότητα του μικρομεσαίου φαρμακείου και κυρίως την εύκολη πρόσβαση των πολιτών στα εφημερεύοντα φαρμακεία.

Συνεπώς, αυτό που αποτυπώνεται και με το σημερινό πολυνομοσχέδιο, είναι ότι στο ίδιο μνημονιακό περιβάλλον υλοποιείται ένα διαφορετικό πολιτικό σχέδιο και ότι στο ίδιο περιβάλλον λιτότητας μπορούν να υπάρξουν άλλες κοινωνικές και πολιτικές προτεραιότητες. Αυτό το γεγονός αποδεικνύει ότι δεν έχουν ακυρωθεί οι ιδεολογικές-στρατηγικές-προγραμματικές μας διαφορές (όπως δήλωσε ο κ. Βορίδης) και ότι η διάκριση Αριστεράς και Δεξιάς είναι παρούσα, ισχυρή και ευδιάκριτη και αφορά πρωτίστως το θέμα των ανισοτήτων και το πρόταγμα των κοινωνικών δικαιωμάτων, των συλλογικών αγαθών, της κοινωνικής αναδιανομής και της ισότητας των πολιτών. Αυτό το πρόταγμα υπερασπιζόμαστε στην Υγεία με το πολιτικό σχέδιο της καθολικής κάλυψης των υγειονομικών αναγκών, που αποτελεί «διαιρετική τομή» στην πολιτική Υγείας σε όλο τον κόσμο. Οι όπου γης νεοφιλελεύθεροι θέλουν ελεύθερη αγορά και ανταγωνισμό στην Υγεία, που διευρύνουν τις ανισότητες και τα εμπόδια πρόσβασης (ακραίο παράδειγμα ο Τράμπ), οι προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις προτάσσουν την ισότιμη και καθολική πρόσβαση στην Υγεία μέσα από την αλλαγή συσχετισμών Δημόσιου -Ιδιωτικού. Αυτή είναι η μεγάλη μας διαφορά, αυτή εκφράζεται στις πολιτικές μας επιλογές, γι’ αυτούς τους λόγους έχουμε καταφέρει να αλλάξει η πολιτική ατζέντα στην Υγεία και να αντιμετωπίσουμε προβλήματα με τα οποία εσείς δεν είχατε ποτέ ασχοληθεί (ιατροφαρμακευτική κάλυψη ανασφάλιστων, περιορισμός της «υγειονομικής φτώχειας», ενίσχυση της δημόσιας περίθαλψης, «ηθικοποίηση» του Συστήματος Υγείας, μεταρρυθμίσεις στην ΠΦΥ, στις προμήθειες, στο φάρμακο, στο ωράριο των γιατρών του ΕΣΥ, στην ιατρική εκπαίδευση κ.λπ.).

(Το παραπάνω κείμενο είναι απόσπασμα από την ομιλία του στη βουλή, τη Δευτέρα, κατά τη συζήτηση για το πολυνομοσχέδιο).