Άρχισε χθες το απόγευμα στο Ρέθυμνο, στο ξενοδοχείο «Creta Palace» το τριήμερο διεθνές συνέδριο με θέμα «Η Ελεύθερνα, η Κρήτη και ο έξω κόσμος». Ένα συνέδριο σημαντικό που, όπως δηλώνει και το θέμα του, δείχνει πως ο σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος της Ελεύθερνας βγαίνει έξω από τα τοπικά όρια, περνά τα σύνορα της Κρήτης και γίνεται διεθνής κοιτίδα πολιτισμού και γνώσης.
Το συνέδριο ξεκίνησε παρουσία αρχών, της βασίλισσας της Ισπανίας Σοφίας, της πριγκίπισσας Ειρήνης, πανεπιστημιακών και φοιτητών, Ελλήνων και ξένων ενώ χαιρετισμούς απηύθυναν ο περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης, ο πρύτανης του πανεπιστημίου Κρήτης Οδυσσέας Ζώρας και εκ μέρους του δήμου Ρεθύμνου η αντιδήμαρχος Πέπη Μπιρλιράκη.
Κεντρικός ομιλητής της εναρκτήριας συνεδρίασης ήταν ο καθηγητής Αρχαιολογίας και ανασκαφέας της Ελεύθερνας, Νίκος Σταμπολίδης.
Ο κ. Σταμπολίδης εξήρε τη σπουδαιότητα της Ελεύθερνας ως αρχαιολογικός χώρος παγκόσμιας ακτινοβολίας ενώ παρουσίασε αναλυτικά στο κοινό, με παράλληλη προβολή σλάιτς, τις ανασκαφικές έρευνας, τη Νεκρόπολη, την Ορθή Πέτρα αλλά και τους σπουδαίους αρχαιολογικούς θησαυρούς, οι οποίοι φιλοξενούνται στο Μουσείο Αρχαίας Ελεύθερνας.
Ο καθηγητής Αρχαιολογίας έκανε την ομιλία του στα ελληνικά, παρά το γεγονός ότι στο συνεδριακό κέντρο υπήρχαν ξένοι προσκεκλημένοι αιτιολογώντας αυτή του την απόφαση λέγοντας:
«Θα μιλήσω στα ελληνικά. Όχι μόνο γιατί το αποψινό συνέδριο έχει ένα μεικτό κοινό, αλλά γιατί φροντίζουμε, οι αρχαιολόγοι τουλάχιστον, πάρα πολύ τα μνημεία, αυτά δηλαδή που συντηρούν τη μνήμη, τα έργα τέχνης, τα γλυπτά κ.α. Ξεχνάμε, όμως, το συνεκτικότερο, το σημαντικότερο από όλα τα μνημεία που είναι η ελληνική γλώσσα. Και επειδή αυτή σιγά-σιγά χάνεται, θα διαβάσω τους στίχους του Ελύτη: «την γλώσσαν μου έδωσαν ελληνική…».
Ο κ. Σταμπολίδης αναφερόμενος στην παρουσία της βασίλισσας Σοφίας στο συνέδριο είπε: «Θα μου πείτε γιατί καλέσατε βασίλισσες σε ένα αρχαιολογικό, έστω και διεθνές συνέδριο; Νομίζω ότι πολλοί λίγοι θα γνωρίζουν ότι όταν ήταν στα φοιτητικά τους χρόνια, έχουν συγγράψει ένα πόνημα αρχαιολογικό για την κεραμική της Τανάγρας και του Τατοίου μαζί με την κόρη του Αρβανιτόπουλου. Ένα μικρό βιβλίο που το θυμάμαι στη βιβλιοθήκη του γερμανικού αρχαιολογικού ινστιτούτου στην Αθήνα, επομένως έχουν πολύ μεγάλη αγάπη για την αρχαιολογία.
Και φυσικά ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η βασίλισσα -μαζί με άλλους κυρίους και κυρίες διεθνώς- έχει βοηθήσει για την ίδρυση της μεγάλης βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, για την οποία υπερηφανεύεται η οικουμένη και για την οποία έλαβε ένα βραβείο στην Αθήνα πριν από κάμποσο καιρό».
Αναφερόμενος στον σκοπό του συνεδρίου ο κ. Σταμπολίδης ανέφερε: «Θεωρώ ότι πρέπει να λέμε την αλήθεια. Το συνέδριο αυτό ξεκίνησε για τους φοιτητές, για τους νέους αρχαιολόγους, για τους ανθρώπους που πρέπει κάποια στιγμή να πέσουν στα βαθιά για να προχωρήσουν και να σηκωθούν ψηλότερα. Και φυσικά γιγαντώθηκε με τη συμμετοχή όλων των ευγενών και εξαιρετικών αρχαιολόγων συναδέλφων, από την Ελλάδα, τις ΗΠΑ, την Αγγλία και αλλού. Και θέλω να πω ότι αυτή είναι η αρχή μίας σειράς συνεδρίων ως παράδειγμα. Μου αρέσει να υπάρχει πάντα ένα παράδειγμα. Το παράδειγμα της Ελεύθερνας να το ακολουθήσουν και άλλες αρχαιολογικές πόλεις που αξίζουν να αναδειχθούν».
Ο Νίκος Σταμπολίδης αφιέρωσε τη χθεσινοβραδινή εκδήλωση σε δυο ανθρώπους που έχουν στηρίξει υλικά και ηθικά τον ίδιο στο ανασκαφικό έργο της Ελεύθερνας αλλά και τη δημιουργία του μουσείου: στον Νίκο Δασκαλαντωνάκη και στη Μάρι Δασκαλαντωνάκη, λέγοντας χαρακτηριστικά:
«Έρχονται πολλοί διάσημοι στην Ελεύθερνα, αλλά εμείς κρατάμε πάντα τη διακριτικότητα να μην τους βγάζουμε στα ΜΜΕ. Θα μου επιτρέψετε να αφιερώσω στον Νίκο Δασκαλαντωνάκη και στη Μάρι Δασκαλαντωνάκη αυτή την εκδήλωση. Δεν είναι μόνο η υλική υποστήριξη που μας έχουν προσφέρει όλα αυτά τα χρόνια. Είναι πολύ περισσότερο η εμπιστοσύνη που τρέφουν στο έργο και η οποία εκφράζεται πρωτίστως ηθικά. Έχω πολλές φορές πει ότι οι άνθρωποι πρέπει να σε αγαπούν και να σε σέβονται γι’ αυτό που πραγματικά είσαι, όχι για τα αξιώματα που κατέχεις ή για τις θέσεις και τα πράγματα που διαχειρίζεσαι. Το χάρισμα που σου δίνεται από ψηλά, για άλλους από τον Θεό, για άλλους από τη φύση, για άλλους από το DNA, πρέπει να το κάνεις με τη σειρά σου χάρισμα στους άλλους για να αξίζει τον κόπο. Και με αυτά τα λόγια θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το ίδρυμα Νίκος Δασκαλαντωνάκης, που έχει ήδη ξεκινήσει τη δράση του, καθώς και για τις αποφάσεις που έχει λάβει».
Κιβωτός γνώσης και κοιτίδα πολιτισμού η Ελεύθερνα
Ως κιβωτό γνώσης και μια πολύ σημαντική κοιτίδα πολιτισμού για τη χώρα μας χαρακτήρισε την Ελεύθερνα Ρεθύμνου ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης μιλώντας στο συνέδριο.
Ο περιφερειάρχης τόνισε ότι «πρόκειται για μια σπουδαία επιστημονική διοργάνωση στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται ο ρόλος και η επιρροή της Κρήτης στον έξω κόσμο. Ένας ρόλος που φωτίστηκε από τις ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Ελεύθερνας και που πλέον παρουσιάζεται αριστοτεχνικά σε ντόπιους και ξένους επισκέπτες στις αίθουσες του μουσείου της Ελεύθερνας. Μιας κιβωτού γνώσης, μιας κοιτίδας πολιτισμού, από τις σημαντικότερες στην Ελλάδα».
Ο κ. Αρναουτάκης απευθυνόμενος στους προσκεκλημένους του συνεδρίου, στους πανεπιστημιακούς – ερευνητές, φοιτητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, πρόσθεσε: «Η παρουσία σας στο συνέδριο σηματοδοτεί το ιδιαίτερο βάρος και βάθος της ιστορίας αυτού του τόπου. Επιβεβαιώνει το γεγονός ότι η σχέση του σύγχρονου κόσμου με την αρχαία Κρήτη, άλλοτε είναι προφανής και άλλοτε συγκαλυμμένη, ήταν και παραμένει παρόλα αυτά αδιαμφισβήτητη. Αν επιχειρούσαμε να κωδικοποιήσουμε σήμερα, αιώνες μετά, την παρουσία της Ελεύθερνας και της Κρήτης με τον έξω κόσμο θα μπορούμε να επισημάνουμε ότι αυτή η σχέση χαρακτηρίζεται από:
• τον ρεαλιστικό τρόπο προσέγγισης και ερμηνείας του κόσμου και της ζωής
• από την υψηλή αίσθηση του ωραίου
• από τη συνεχή προσπάθεια για επιβίωση
• και βέβαια από τη δύναμη των εμπορικών συναλλαγών με τους άλλους λαούς της Μεσογείου».
Κλείνοντας τον χαιρετισμό του ο περιφερειάρχης ανέφερε:
«Είμαστε τυχεροί γιατί ζούμε σε ένα νησί πάνω στο οποίο συνυπάρχουν όλα εκείνα τα φυσικά αλλά και ανθρωπογενή στοιχεία, τα οποία το έχουν μετατρέψει σε ένα ζωντανό ιστορικό και περιβαλλοντικό κύτταρο για τη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Το μοναδικό αυτό πολιτιστικό και φυσικό απόθεμα της Κρήτης, μέσα από το πρίσμα των διαδρομών, δικτύων και συνεργειών μπορεί να υποστηρίξει τη διαρκή προσπάθεια όλων μας, για τη διαρκή ανάδειξη της ιστορίας της Κρήτης, που ξεκινά στα μινωικά ανάκτορα, περιπλανάται στα βενετσιάνικα κάστρα και καταλήγει στις πολυάριθμες βυζαντινές εκκλησίας. Αυτό το πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα, αυτήν την ιδιαίτερη ιστορική ταυτότητα της Κρήτης συνεχίζουμε να αναδεικνύουμε και να διαφυλάττουμε ως Περιφέρεια Κρήτης σε συνεργασία με σπουδαίους επιστήμονες από το πανεπιστήμιο Κρήτης, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και τις αρχαιολογικές υπηρεσίες. Ο στόχος μας είναι κοινός. Το όραμά μας ξεκινά από την αρχαία Ελεύθερνα και ακουμπά όλον το σύγχρονο κόσμο, όπως ακριβώς περιγράφεται και στον τίτλο του συνεδρίου».
Ο πρύτανης του πανεπιστημίου Κρήτης, Οδυσσέας Ζώρρας, στον χαιρετισμό του ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Το πανεπιστήμιο Κρήτης από την ίδρυση του μέχρι και σήμερα έχει συνδράμει το αρχαιολογικό έργο και με τη σειρά τους οι αρχαιολόγοι μας και το έργο τους μας ανταποδίδουν στο πολλαπλάσιο αυτή τη συνδρομή. Όχι μόνο με το επιστημονικό τους έργο, αλλά και με το κοινωνικό και αναπτυξιακό, όπως κάνει ο καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης στην Ελεύθερνα.
Πέραν από την αρχαιολογική σκαπάνη και τη δημιουργία του αρχαιολογικού πάρκου και του μουσείου, η διοργάνωση αυτού του διεθνούς συνεδρίου είναι ένας ακόμα σταθμός σε αυτά που γίνονται και σε αυτά που θα ακολουθήσουν».
Στον χαιρετισμό της, εκ μέρους του δημάρχου Ρεθύμνης ο οποίος λόγω υπηρεσιακών καθηκόντων απουσίαζε από το Ρέθυμνο, η αντιδήμαρχος Πέπη Μπιρλιράκη, ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Με υπερηφάνεια φιλοξενούμε στο Ρέθυμνο τις εργασίες του διεθνούς αρχαιολογικού συνεδρίου και καλωσορίζουμε τους επιστήμονες που θα εμπλουτίσουν τις γνώσεις μας με τις εισηγήσεις τους.
Η Αρχαία Ελεύθερνα, το σημείο αναφοράς για το Ρέθυμνο και το νησί μας, αποτελεί και πάλι την αφετηρία μελέτης της σχέσης της Κρήτης με τον κόσμο της Μεσογείου σε μια μακρινή αλλά μακρά σε διάρκεια χρονική περίοδο. Η ασφαλής γνώση του παρελθόντος, με τη βοήθεια της επιστήμης διανοίγει νέους δρόμους και προσδίδει νέο περιεχόμενο στην ταυτότητα του νησιού και των ανθρώπων του.
Όπως αποδείχθηκε η Ελεύθερνα εξέπεμψε το φως της έξω από τα γεωγραφικά σύνορα της χώρας. Σε εμάς κληροδότησε την έννοια του χρόνου και όλοι πλέον αντιλαμβανόμαστε το χθες, το σήμερα, το αύριο, ως μια αδιάσπαστη ολότητα που οριοθετεί τη συνέχειά μας απελευθερώνοντας ταυτόχρονα τη βιωματική μας υπόσταση η οποία αναβαθμίζεται, διευρύνεται και εξελίσσεται μέσα από τις διαρκείς ανακαλύψεις των αρχαιολόγων και των ανθρωπολόγων.
Θα είμαστε πάντοτε ευγνώμονες στους διακεκριμένους καθηγητές του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Κρήτης και στον κ. Νίκο Σταμπολίδη που με πάθος διεκδίκησε, πάλεψε και ολοκλήρωσε το Μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας και συνεχίζει το ανασκαφικό έργο του στον αρχαιολογικό χώρο.
Θα μνημονεύουμε πάντοτε τη συνδρομή των συναδέλφων του καθηγητών κύριους Θανάση Καλπαξή και Πέτρο Θέμελη και θα ευχαριστούμε διαρκώς τους κατοίκους της περιοχής και των δυο χωριών που αντιλήφθηκαν εγκαίρως την αξία του έργου και βοήθησαν με κάθε τρόπο στην ανασκαφή και προστασία του αρχαιολογικού χώρου. Κάθε σημαντική παρέμβαση ωστόσο που συνιστά τομή στην ανθρώπινη εξέλιξη προϋποθέτει πόρους υλικούς και ψυχικούς, για να επιτευχτεί.
Θα ήταν τουλάχιστον απρέπεια εκ μέρους μας να μην αναγνωρίσουμε τη γενναιόδωρη συνδρομή του Νίκου Δασκαλαντωνάκη και της οικογένειας του που καθ’ όλη τη δύσκολη και απαιτητική διαδρομή που διένυσε το όραμα της Ελεύθερνας μέχρι την ενσάρκωσή του».
