«Άγνωστη λέξη» για τις περισσότερες οικογένειες στο Ρέθυμνο (και γενικότερα στην Κρήτη) δείχνει να αποτελεί η διαδικασία της αναδοχής ενός παιδιού -που σημειωτέον είναι μια εντελώς διαφορετική διαδικασία από αυτήν της υιοθεσίας- την ίδια στιγμή, που εξαιρετικά μειωμένα είναι και τα ποσοστά που καταγράφονται από Ρεθυμνιώτες που επιθυμούν να δημιουργήσουν την «εναλλακτική» αυτή μορφή οικογένειας, που περιγράφεται με τον όρο υιοθεσία.
Για πολλά χρόνια, οι υιοθεσίες ήταν μια «ανοικτή πληγή» για την Ελλάδα, δεδομένου ότι η απίστευτη γραφειοκρατία που κυριαρχούσε, σε συνδυασμό με το νομικό καθεστώς που διέπει τις υιοθεσίες, «καταδίκαζε» εννέα στις δέκα φορές παιδιά να μεγαλώνουν σε ιδρύματα, «σπρώχνοντας» ταυτόχρονα τα άτεκνα ζευγάρια στην παράνομη οδό της υιοθεσίας.
Στις μέρες μας όμως, τα δεδομένα άλλαξαν. Τα πάντα διεξάγονται ηλεκτρονικά, οι διαδικασίες απλουστεύτηκαν και ο χρόνος αναμονής μειώθηκε. Κάτι το οποίο σημαίνει ότι άνοιξε πλέον ο δρόμος για διαφανείς διαδικασίες τόσο στην αναδοχή, όσο και στην υιοθεσία παιδιών, σύμφωνα με τα όσα υπογράμμισε στα «Ρ.Ν.» η προϊσταμένη της διεύθυνσης δημόσιας υγείας και μέριμνας της περιφερειακής ενότητας Ρεθύμνου, Μαρία Κάββαλου.
Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί σε μία μικρή περιοχή, όπως για παράδειγμα το Ρέθυμνο, είναι το γεγονός ότι τη χρονιά που μας πέρασε, έγινε μόλις μία πράξη υιοθεσίας από ζευγάρι Ρεθυμνιωτών που εναγωνίως προσπαθούσε να αποκτήσει το δικό του παιδί, ενώ μέχρι και χθες δεν έχει υποβληθεί καμία άλλη αίτηση στην αρμόδια υπηρεσία!.
Ωστόσο, ακόμα πιο τραγική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η κατάσταση που επικρατεί στον νομό μας, στο θέμα της αναδοχής παιδιών. Και τούτο διότι ο αριθμός των αιτήσεων που κατατέθηκαν τα τελευταία χρόνια στην αρμόδια υπηρεσία, είναι απειροελάχιστος. Σε αυτή την περίπτωση, το μόνο που -κάποιες φορές- κυριαρχεί είναι η αναδοχή από συγγενική πρόσωπα και αυτό κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες.
Η «άγνωστη» λέξη και η απροθυμία που παρατηρείται
Μιλώντας στην εφημερίδα μας για το ευαίσθητο αυτό θέμα, η Μαρία Κάββαλου, σχολίασε πως το να αποφασίσει κάποιος άνθρωπος στις μέρες μας να πάρει εξ’ ολοκλήρου την τύχη ενός ξένου παιδιού στα χέρια του, δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Και αυτό, όπως είπε, διότι πέρα από κάποιες σημαντικές προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληροί σαν υποψήφιος γονέας, σίγουρα χρειάζονται και τεράστια αποθέματα ψυχής… έτσι οι δρόμοι είναι δύο, είτε να γίνει ανάδοχος παιδιού, είτε να υιοθετήσει ένα παιδί.
«Πολλοί ίσως να μην κατανοούν τις διαφορές που κρύβουν αυτές οι δύο λέξεις. Η αλήθεια όμως είναι ότι η αναδοχή, δεν είναι υιοθεσία. Και πιστεύω πως η αναδοχή ενός παιδιού είναι τελικά πιο «σκληρή» και επίπονη διαδικασία, από ότι η υιοθεσία. Ας μην ξεχνάμε ότι τα περισσότερα παιδιά δίδονται για υιοθεσία το πολύ μέχρι τον πρώτο ή δεύτερο χρόνο της ζωής τους… Η αναδοχή όμως ενός παιδιού, είναι μια διαδικασία που συνήθως γίνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Άλλωστε, ποτέ στο Ρέθυμνο δεν είχαμε πολλές υιοθεσίες, αφού πάντα οι αριθμοί ήταν περιορισμένοι. Όπως επίσης απειροελάχιστες ήταν και οι αναδοχές παιδιών, καθώς αυτό που εξακολουθεί να κυριαρχεί είναι οι συγγενικές αναδοχές. Φανταστείτε όμως τις περιπτώσεις που δεν έχουμε -για παράδειγμα την φυσική απώλεια των γονέων- αλλά έχουμε περιστατικά βίας και κακοποίησης. Τα πράγματα τότε, είναι ακόμα πιο σκληρά για το παιδί, το οποίο κρύβει μέσα του πολλές πληγές, που θα πρέπει ο ανάδοχος γονέας να βρει τον τρόπο για να τις γιατρέψει. Γι’ αυτό υποστηρίζω ότι απαιτούνται τεράστια αποθέματα ψυχής από τους ανάδοχους γονείς για να μεγαλώσουν αυτό το παιδί, καθώς ξέρουν ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να φύγει. Κατά συνέπεια, ανάδοχος γονέας δεν γίνεσαι με «ελαφρά τη καρδία», διότι ο αγώνας δρόμου είναι μεγάλος και οι δυσκολίες πολλές», παρατήρησε μεταξύ άλλων η κα Κάββαλου.
Ανάδοχοι ή θετοί γονείς ενός παιδιού μπορούν να γίνουν οικογένειες με ή χωρίς δικά τους παιδιά, μονογονεϊκές οικογένειες, συγγενικές οικογένειες ή ακόμα και μεμονωμένα άτομα, τα οποία όμως θα πρέπει να πληρούν και κάποιες προϋποθέσεις.
Άλλωστε, τα στοιχεία που υπάρχουν για τον νομό μας δείχνουν ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων σε ετήσια βάση γίνονται τρεις με τέσσερις υιοθεσίες παιδιών, ενώ οι αναδοχές είναι ακόμα λιγότερες σε αριθμό.
Όπως ανέφερε, πάντως, η προϊσταμένη της αρμόδιας διεύθυνσης της αντιπεριφέρειας, η υπηρεσία της έχει ήδη ξεκινήσει μια μεγάλη έρευνα που αφορά στη συγκέντρωση στοιχείων για τις υιοθεσίες που έγιναν στον νομό Ρεθύμνου από τη δεκαετία του ’70 μέχρι και σήμερα.
«Από αυτή την έρευνα θα προκύψουν χρήσιμα συμπεράσματα για το μεγάλο αυτό θέμα, καθώς μεταξύ άλλων θα δούμε στοιχεία που αφορούν στην κατηγορία των πολιτών που έδωσαν τα παιδιά τους για υιοθεσία ή αναδοχή, τα χαρακτηριστικά των ζευγαριών που έχουν προχωρήσει σε αυτές τις πράξεις και άλλα», πρόσθεσε χαρακτηριστικά.
Ηλεκτρονικά πλέον οι διαδικασίες
Εξηγώντας μας η Μαρία Κάββαλου τις αλλαγές που έχουν γίνει στον τρόπο υιοθεσίας ή αναδοχής ενός παιδιού στις μέρες μας, μίλησε για το καινοτόμο, όπως το χαρακτήρισε, σχέδιο που ακολουθείται στο οποίο όλα γίνονται με ηλεκτρονικό τρόπο και με απόλυτη διαφάνεια.
Η διεύθυνση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, που «γλιτώνει» τους υποψήφιους γονείς από την ταλαιπωρία του «πήγαινε – έλα» στην Αθήνα, είναι www.anynet.gr. Εκεί θα μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να υποβάλλουν τις ηλεκτρονικές τους αιτήσεις για αναδοχές και υιοθεσίες, ενώ παράλληλα τους δίδεται η δυνατότητα να πηγαίνουν και αυτοπροσώπως στις υπηρεσίες των κέντρων κοινωνικής πρόνοιας στον τόπο διαμονής τους.
«Η ηλεκτρονική αυτή πλατφόρμα, δίνει την δυνατότητα στις υπηρεσίες του κράτους να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή πόσα παιδιά υπάρχουν σε όλη τη χώρα για αναδοχή και υιοθεσία. Όταν κάποιος εισέλθει στην ηλεκτρονική πλατφόρμα με τους κωδικούς του taxisnet, θα μπορεί να συμπληρώσει την αίτηση από τον υπολογιστή και να παρακολουθεί το φάκελό του. Μάλιστα όλα τα παιδιά για αναδοχή ή υιοθεσία, είτε βρίσκονται σε ίδρυμα, δημόσιο ή ιδιωτικό, είτε σε οικογένεια, είτε εγκαταλείπονται σε νοσοκομεία ή μαιευτήρια, έχουν αποκτήσει τον δικό τους ηλεκτρονικό φάκελο με όλα τα στοιχεία της καταγωγής τους», παρατήρησε μεταξύ άλλων η κα Κάββαλου.
Με βάση τον νέο νόμο, οι υποψήφιοι γονείς θα εκπαιδεύονται υποχρεωτικά για τον ρόλο που πρόκειται να διαδραματίσουν, ώστε να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τυχόν προβλήματα, ενώ στο τέλος θα εξετάζονται (πιο οργανωμένα από ότι σήμερα) από κοινωνικούς λειτουργούς των αρμόδιων κρατικών δομών. Και μάλιστα εάν στην περίοδο των τριών χρόνων δεν βρουν παιδί, τότε, θα τίθενται εκτός συστήματος, όμως θα μπορούν μετά από τρία χρόνια να υποβάλλουν εκ νέου αίτηση.
«Σε γενικές γραμμές πάντως, θα πρέπει να τονίσω ότι στη χώρα μας ο αριθμός των υποψηφίων γονέων που επιθυμούν να αποκτήσουν ένα παιδί μέσω υιοθεσίας κατά κύριο λόγο, είναι μεγάλος. Τη στιγμή που τα υγιή παιδιά -και το υπογραμμίζω αυτό- είναι λίγα. Το λέω αυτό, επειδή οι περισσότεροι που θέλουν να υιοθετήσουν ένα παιδί, στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε παιδιά που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας και λιγότερο σε εκείνα που έχουν κάποιο ιάσιμο ή μη ιάσιμο πρόβλημα. Άρα, το θέμα είναι αυτή η κατηγορία των παιδιών και εκεί θεωρώ ότι είναι και το μεγάλο στοίχημα των υπηρεσιών της πολιτείας», κατέληξε, μεταξύ άλλων, η κα Κάββαλου.
Σημειώνεται επίσης ότι οι κρατικές υπηρεσίες της χώρας, δέχονται ετησίως πάνω από 300 αιτήσεις για υιοθεσία, όμως, οι λεγόμενες κρατικές υιοθεσίες δεν ξεπερνούν τις 75 τον χρόνο. Και όλα αυτά τη στιγμή που σήμερα φιλοξενούνται πανελλαδικά, περίπου 2.500 παιδιά σε ιδρύματα. Σύμφωνα, πάντως, με τα τελευταία στοιχεία των κρατικών υπηρεσιών, το 2017 στην Ελλάδα έγιναν συνολικά 360 υιοθεσίες. Ωστόσο, η συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν με ιδιωτικές συμβάσεις, ενώ οι 60 έγιναν μέσω του κρατικού φορέα (στον νομό Αττικής) και λίγες αποτελούν υιοθεσίες από άλλες χώρες (οι λεγόμενες, διακρατικές).
Σε ότι αφορά στις αναδοχές, αυτές σε αριθμό ήταν 225, εκ των οποίων οι 35 νέες έγιναν μέσα στο έτος και οι υπόλοιπες συνεχίζονται από τα προηγούμενα χρόνια. Επίσης, το 40% των αιτήσεων για υιοθεσία είναι από μόνες γυναίκες που επιθυμούν να αποκτήσουν ένα παιδί, ενώ στο εξής -σύμφωνα και με τον νέο νόμο για την αναδοχή και την υιοθεσία- θα απαιτούνται οκτώ ως δώδεκα μήνες για την ολοκλήρωση της διαδικασίας.