Είμαστε ένας ξεχωριστός λαός; Η απάντηση είναι: «Δυστυχώς, ναι».
Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα συμβαίνει να υπάρχει όχι ένα αλλά τέσσερα σχολεία στη Μέση Εκπαίδευση, δηλαδή το δημόσιο, το φροντιστήριο, το ιδιαίτερο και το σχολείο για την ξένη γλώσσα; Και μάλιστα τα υπόλοιπα, και ειδικά το φροντιστήριο, να έχουν υποκαταστήσει το κύριο σχολείο, προκαλώντας ανεπανόρθωτη ζημιά στα παιδιά; Και μάλιστα να είναι όλοι ευχαριστημένοι, σαν να πρόκειται για το φυσιολογικότερο πράγμα στον κόσμο; Αν αυτή δεν είναι η πιο κραυγαλέα υπόθεση διαπλοκής σε αυτόν τον τόπο, αναρωτιέμαι ποια είναι.
Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα τα πανεπιστήμια τα διοικούν όχι τα θεσμοθετημένα όργανα αλλά κομματικές νεολαίες και περιθωριακές ομάδες, που κλείνουν τα ιδρύματα όποτε τους έρθει η όρεξη ή εισβάλλουν και διαλύουν τις συνεδριάσεις της Συγκλήτου; Και μάλιστα αυτή η συμπεριφορά θεωρείται από κάποιους στοιχείο δημοκρατικής λειτουργίας, ενώ αντίθετα η θεσμική λειτουργία θεωρείται αντιδημοκρατική;
Σε ποια ευρωπαϊκή πόλη τα μνημεία, τα δημόσια κτίρια και τα σπίτια είναι εκτεθειμένα στη μανία των βανδάλων κάθε είδους, από τους χούλιγκανς μέχρι τις κομματικές νεολαίες; Σε ποια ευρωπαϊκή πόλη, μόλις ομορφύνει κάποιος το σπίτι του, το ασκημίζουν την επόμενη ώρα; Σε ποια ευρωπαϊκή πόλη οι τοπικές ή οι εθνικές αρχές δαπανούν χρήματα για να αποκαταστήσουν στην αρχική του μορφή ένα ιστορικό κτίριο ή ένα άγαλμα, μόνο και μόνο για να έρθουν την άλλη στιγμή οι ασυνείδητοι να το βεβηλώσουν; Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα η συντεταγμένη πολιτεία, η κοινότητα και το σχολείο σφυρίζουν αδιάφορα μπροστά σε τέτοιες προκλητικές εκδηλώσεις πολιτιστικής υπανάπτυξης;
Ας σταματήσουμε λοιπόν να κουνάμε το δάκτυλο στους άλλους. Ας αφήσουμε την αυτάρεσκη νοοτροπία μας, που νομίζουμε ότι οι αληθινά πολιτισμένοι λαοί μας χρωστάνε, ή την αλαζονική ανωτερότητα που δείχνουμε στους δυστυχισμένους λαούς αυτού του κόσμου. Γιατί αν ξεχωρίζουμε, ξεχωρίζουμε από την ανάποδη: επειδή όχι μόνο στην πολιτική κουλτούρα αλλά ειδικά σε ζητήματα τόσο ευαίσθητα, όπως η παιδεία και ο πολιτισμός, αυτά που είναι ο καθρέφτης ενός λαού, εμείς είμαστε οι τελευταίοι των τελευταίων. Πιο κάτω δεν γίνεται.
* Ο Μιχαήλ Πασχάλης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
