Ούτω πως η Αθήνα απλώνεται στις ρίζες του θρυλικού Υμηττού, η Θεσσαλονίκη του Χορτιάτη, η Πάτρα του Παναχαϊκού, ο Βόλος του Πηλίου, το Ρέθυμνο του Βρύσινα και οι κάτοικοι αυτών των πόλεων αισθάνονται πάντοτε τη σιωπηρή παρουσία ενός καλού γείτονα. Ο Γιούχτας είναι το υπερκείμενο βουνό των Αρχανών, συνιστά δε κι εδώ όπως και αντίστοιχα σε κάθε περίπτωση, το χαρακτηριστικό γνώρισμα της εύανδρης πολίχνης και υποδηλώνει την γεωγραφική της θέση, την ιδανική της ταυτότητα και τη συναισθηματική σχέση της με το βουνό.
Γνωστοί συγγραφείς εξάλλου αφιερώνουν ενεργά το ενδιαφέρον τους προς ένα βουνό, το οποίο χρησιμοποιούν ως αντικείμενο της συγγραφής τους. Τούτο δεν είναι τυχαίο. Το βουνό κατευθύνει τη σκέψη του ανθρώπου προς τα ψηλά. Ανάμεσα σ’ αυτούς τους «ορειβάτες» με το συμβολικό φορτίο της λέξης, συγκαταλέγεται και η Αρχανιώτισσα συγγραφέας και διανοουμένη κ. Ειρήνη Ταχατάκη.
Η πολυγραφότατη, Κυρία των Αρχανών, για μια φορά ακόμα, μας εντυπωσιάζει με το νέο της πόνημα «Ο Γιούχτας με τσ’ Αρχάνες»… Η πολυμέρεια, η ενδελέχεια, η επιμονή στη λεπτομέρεια, η εξαιρετική επιμέλεια με την οποία αναπτύσσει το θέμα, για να τιμήσει τη γενέθλια γη, καθιστά το, αυθεντικής ποιότητας, βιβλίο, ελκυστικό, αναγνώσιμο και εξόχως ενδιαφέρον.
Η ειδήμων λαογράφος κυρία Ειρήνη Ταχατάκη, καλύπτει το θέμα σφαιρικά, από κάθε οπτική γωνία και μαζί με ένα απόσταγμα ψυχής ο Γιούχτας, ένα βουνό ίσαμε χθες ασήμαντο, δευτερεύον και περιθωριακό, με τη συναρπαστική, σμιλευμένη γραφίδα της παραγωγικής συγγραφέως αποκτά απρόσμενα τεράστιες διαστάσεις.
Η κυρία Ταχατάκη με επιμελή, μεθοδευμένη προσέγγιση ερευνά το θέμα ευρύτατα και αναφέρει εκτενώς κάθε στοιχείο και κάθε πτυχή. Πραγματεύεται κάθε παράμετρο, χωρίς να παραλείπει ακόμα και το ελάχιστο δυσδιάκριτο στοιχείο. Πρόκειται για μελέτη του βουνού, επιστημονική, αρχαιολογική, θρησκευτική, μυθολογική, λαογραφική, ηθογραφική, γεωγραφική, γεωλογική, παραδοσιακή, φυσιολατρική ακόμα και με λογοτεχνικό ενδιαφέρον. Οι 388 σελίδες του πολυτελούς τόμου διαχωρίζονται σε δύο εκτεταμένα μέρη, τα οποία αντιστοιχούν στο Γιούχτα και στις Αρχάνες και διαιρούνται σε 29 κεφάλαια το πρώτο μέρος και σε 35 το δεύτερο. Συνολικά σε 64 επιμέρους ενότητες.
Όλα τα κεφάλαια είναι παρεμφερή ως προς την άμεμπτη, ανεπιτήδευτη γλώσσα, το παραστατικό, αριστοτεχνικό ύφος, τον ανεξάντλητο πλούτο, τις φρέσκες ιδέες, την υψηλή ποιότητα!…. Διαφέρουν όμως αυτά στο συγκεκριμένο θέμα και στο ουσιαστικό περιεχόμενο, τα οποία συνδέονται σε ένα αρμονικό, αδιάσπαστο σύνολο!…
Απαρχή του Α’ μέρους είναι ένα ευδόκιμο ποίημα. Η συγγραφέας πλέκει το εγκώμιο του Γιούχτα και προϊδεάζει τον αναγνώστη για τα άγνωστα επέκεινα. Ακολουθεί στα επόμενα κεφάλαια μια ενημερωτική αναφορά της μινωικής περιόδου (Τάφος Διός), καθώς και γοητευτικοί, πανάρχαιοι μύθοι και θρύλοι, σχετικοί με το βουνό και τον αργότερα λατρευτικό χριστιανικό χαρακτήρα, την Ιερή Αποστολή και καταξίωσή του, παραπλήσιας της Θηβαΐδας της Αιγύπτου, η οποία υπήρξε κατάμεστη από ασκητήρια, ησυχαστήρια, ερημητήρια αναχωρητών μοναχών και ορθόδοξα, αυτοτελή μοναστήρια. Εύγλωττης, μεταφυσικής σημασίας η οικοδόμηση του Αφέντη Χριστού και η ανέλπιστη διάσωση του Κτίστη.
Εντυπωσιάζει τον ανυποψίαστο αναγνώστη, η αποκάλυψη σχετικά με τη χλωρίδα του βουνού. Παρά την υλοτομία, την εκχέρσωση και τη φωτιά, στο Γιούχτα έχουν καταγραφεί τριακόσια εξήντα περίπου (360) είδη φυτών!, πολλά εκ των οποίων είναι σπάνια ή και μοναδικά ακόμα και σε όλο τον κόσμο.
Είναι επίσης πολύτιμο στοιχείο η ενδημία και η ύπαρξη στο Γιούχτα πολλών ειδών άγριων πουλιών γερακιών, αλλά και άλλων σε μια πλούσια ποικιλία.
Σε μια εμπεριστατωμένη αναφορά η συγγραφέας θέλησε να δείξει το θαυμασμό και την ευγνωμοσύνη της στον αείμνηστο Γιάννη και στην Έφη Σακελλαράκη για τις συγκλονιστικές ανακαλύψεις από τις ανασκαφές και τους αποτίει φόρο τιμής όπως το αξίζουν.
Έχει καμιά σχέση το Ρέθυμνο με τις Αρχάνες; Όπως μας διηγείται η κ. Ταχατάκη υπάρχει, εξ αντικειμένου, μια σχέση και μάλιστα συγγενική. Είναι η συγκινητική ιστορία, άγνωστη μέχρι σήμερα, του Αγγελή Ρεθυμιωτάκη και των απογόνων του. Πρόκειται για ιστορία απίστευτη αλλά πραγματική.
Το κεφάλαιο «Συνύπαρξη χριστιανών και οθωμανών στις Αρχάνες, περιγράφει τη ζωή των δύο κοινοτήτων Αρχανιωτών και Τουρκοκρητικών, με τη συμπεριφορά, τις χαρές, τις λύπες, τα προβλήματά τους και γενικά παρεμφερείς ανθρώπινες καταστάσεις.
Στο κεφάλαιο για τη μάχη στις Αρχάνες (15 Μαρτίου 1897) η κα Ταχατάκη μας δίνει ένα ακόμα αριστουργηματικό ρεσιτάλ λογοτεχνικής γραφής, εξαιρετικής ποιητικής ικανότητας και αστείρευτου ταλέντου που διαθέτει εκ γενετής.
Πρόκειται για έπος 900 στίχων σε 28 σελίδες! με διαπλεκόμενες ιστορίες που εξυμνούν σε ομηρική μορφή και με θριαμβολογική εγκωμιαστική διάθεση γεγονότα, ονόματα, τοποθεσίες κλπ. για την περιώνυμη μάχη, που έλαβε χώρα στην περιοχή του Γιούχτα. Το πόνημα της κ. Ταχατάκη περικλείει επίσης δείγματα από την αρχανιώτικη παράδοση με το χαρακτηριστικό στοιχείο του κρητικού λαϊκού πολιτισμού.
Οι έγχρωμες φωτογραφίες του αείμνηστου Μιχάλη Ταχατάκη προσδίδουν στην έκδοση μιαν ιδιαίτερη αισθητική.
Εν κατακλείδι της εξαίσιας κειμενικής ενότητας η κορυφαία λαογράφος παραθέτει δύο ποιήματα, τα οποία απήγγειλε σε πολιτιστικές εκδηλώσεις για να την τιμήσει ο γνωστός στειακός λογοτέχνης Κωστής Φραγκούλης παρουσία του ηρακλειώτικου πνευματικού κόσμου ανάμεσα στον οποίο παρέστη ο λόγιος φαρμακοποιός και φυσιοδίφης κ. Γιάννης Χλουβεράκης.
Η κυρία Ειρήνη Ταχατάκη έχει γράψει εν συνόλω 30 (τριάντα βιβλία), τα τρία υπό έκδοση (το παρόν είναι το 27ο) καθώς και 1200 δημοσιεύματα στον κρητικό τύπο. Τριάντα (30) θεατρικά έργα γυρίστηκαν σε κρητικό κανάλι (ΚΡΗΤΗ T.V.). Έχει ασχοληθεί συστηματικά και με επιμέλεια με τη ζωγραφική και το κέντημα. Έχει εγγράψει πολλές τιμητικές διακρίσεις στο ενεργητικό της και μεταξύ αυτών τέσσερεις (4) επαίνους από την Ακαδημία Αθηνών.!..
Τα τρία έπη που έχει γράψει η ακαταπόνητη, φίλεργη εις το έπακρον κρήσσα συγγραφέας, το ένα μια διασκευή του ομηρικού (2 τόμοι) και το άλλο για το Διγενή Ακρίτα, έχουν εξαιρετικά μεγάλες και επιβλητικές διαστάσεις (15.000 και αντιστοίχως 4.500 στίχοι). Πρόκειται για μνημειώδη πνευματική εργασία μοναδική στον ελληνικό χώρο, που ξεπερνά τα συνήθη μέτρα και αναμφιβόλως καταξιώνει και αναγράφει το όνομα της ταλαντούχας Ειρήνης Ταχατάκη στο Πάνθεον των Νεοελληνικών Γραμμάτων.
Στο «Γιούχτα με τσ’ Αρχάνες» σ’ αυτό το συναρπαστικό, θεματικό αφιέρωμα προς την πατρώα γη, η πεπαιδευμένη εις το έπακρον Κρητικοπούλα μας και με τα έμφυτα, αμέτρητα χαρίσματα, μας προσφέρει μιαν ακόμα συνήθη (γι’ αυτήν) ανθοδέσμη λεπτών συναισθημάτων και κομψής εκφράσεως. Ο εξαιρετικά προσεγμένος και τυποτεχνικώς άρτιος πολυσέλιδος τόμος αποπνέει άρωμα ψυχής και άρωμα Θεού, αλλά και τη βαθειά αγάπη της συγγραφέως σε μιαν αγροτική και σεμνή κρητική κοινωνία, την οποία τιμά και την έχει τιμήσει στο παρελθόν δεόντως. Οι ρίζες μας δεν παύουν να εδράζονται στη γενέτειρα, θεμελιωμένες και αμετακίνητες και να μας προσελκύουν πάντοτε προς αυτήν, ψυχή τε και σώματι. Αυτό το κρητικό συναίσθημα αποφαίνεται και εκφράζει το εναργές πόνημα, δια του οποίου η κυρία Ειρήνη Ταχατάκη είναι άξια παντός επαίνου!
