Ο Σύνδεσμος Συνταξιούχων Καθηγητών οργάνωσε και πραγματοποίησε εκδρομή-επίσκεψη στην Ελεύθερνα το περασμένο Σάββατο.
Αυτή η εκδρομή έχει για τους καθηγητές και άλλη συναισθηματική βαρύτητα, επειδή εκεί είναι το χωριό και ο τάφος του πασίγνωστου συναδέλφου μας Αντώνη Τζανιδάκη, που έφυγε για τη γειτονιά των αγγέλων στα 45 χρόνια του.
Στη μετάβασή μας πληροφόρησε εύστοχα και με πολλή συναισθηματική φόρτιση για την περιοχή η φιλόλογος Λίτσα Νικολουδάκη-Αλεξανδράκη, η οποία γεννήθηκε σ’ αυτή την περιοχή (Πρινές) και έζησε εκεί για 15 χρόνια. Έτσι μας ενημέρωσε για την επίμονη και μακρόχρονη απαίτηση της τοπικής κοινωνίας για συνέχιση των ανασκαφικών ερευνών, που είχαν αρχίσει πριν από τις ανασκαφές της Κνωσού. Στη συνέχεια η συνάδελφος μας έδωσε πληροφορίες για την ευρύτερη περιοχή (Ελεύθερνα, πρώην Αναχουρδομέτοχα. Πρινές, σήμερα Αρχαία Ελεύθερνα) και την προσφορά των χωριών στην εθνική αντίσταση, της οποίας το λημέρι βρίσκεται σχετικά κοντά στις Αραβάνες και την Αρκαδιώτικη βρύση. Οι εντυπωσιακές δεξαμενές ήταν άλλη φάση της ξενάγησης και ο βράχος-ύψωμα απ’ όπου έκανε τις προχωρημένες παρατηρήσεις του ο Διογένης Απολλωνιάτης=Ελευθερναίος.
Μέχρι και για την έναρξη των συστηματικών ανασκαφών από τους τρεις πανεπιστημιακούς καθηγητές (κ. Καλπαξής, κ. Θέμελης και κ. Σταμπολίδης) και τα πρώτα ευρήματα που κρίθηκαν εντυπωσιακά από την παγκόσμια αρχαιολογική κοινότητα έφτασε η ξενάγησή μας από την συνάδελφο Λ. Νικολουδάκη, με επιτόπια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο.
Οι επόμενες ώρες της εκδρομής μας εγέμισαν δημιουργικά με την ξενάγησή μας στο ολοκαίνουργο και υπερσύγχρονο Μουσείο της Ελεύθερνας. Εκεί είχαμε την ευκαιρία να δούμε στις προθήκες ευρήματα από την μέχρι σήμερα ανασκαφική έρευνα, κατά ιστορική σειρά, από τη νεολιθική εποχή, την γεωμετρική, την κλασική, τη ρωμαϊκή και την βυζαντινή. Η ξενάγηση στο Μουσείο από την κ. Π. Βαρθαλίτου κρίνεται άρτια.
Η προβολή οπτικοακουστικού υλικού, αμέσως μετά, συμπλήρωσε την πληροφόρησή μας για την ανασκαφή στην πόλη που γνώρισε πλούτο και δόξα από το εμπόριο και τις ανταλλαγές με τις Μυκήνες, τα νησιά του Αιγαίου, τη Μικρά Ασία, την Φοινίκη, την Αίγυπτο και την βόρεια Αφρική. Ταυτόχρονα ήταν ανακουφιστική ξεκούραση μετά την ορθοστασία μερικών ωρών. Το καλό γεύμα και οι συζητήσεις από μέρος όπου φαίνεται η ευρύτερη περιοχή με δεσπόζοντα τον Ψηλορείτη και το Ιδαίον Άντρον, αλλά και τα πυκνά-καταπράσινα δάση συμπλήρωσαν την ευωχία της ημέρας.
Για όλα τα παραπάνω θα μπορούσα να συστήσω σε κάθε Ρεθεμνιώτη, σε κάθε Κρητικό, σε κάθε Έλληνα να πάει στην Ελεύθερνα. Εκεί θα δει και θα βιώσει πώς γίνεται υποδειγματική περιφερειακή ανάπτυξη με πολύ σεβασμό στο περιβάλλον και τη φύση, που είναι το σπίτι όλων μας.
Ως προς το Μουσείο της Ελεύθερνας, αυτό είναι ασύγκριτο και θα εμπλουτίζεται στο μέλλον από τους θησαυρούς που θα φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Είπαμε ότι είμαστε μόνο στην αρχή των ανασκαφών της Ελεύθερνας.
Αυτές τις μέρες δόθηκε στον κ. Πέτρο Θέμελη και στον κ. Νίκο Σταμπολίδη το ανώτατο παράσημο της Ελληνικής Δημοκρατίας για το έργο τους, του κ. Θέμελη στη Μεσσήνη της νότιας Πελοποννήσου που είναι ανασκαφή υποδειγματική και του κ. Σταμπολίδη για την πρωτοποριακή αρχαιολογική έρευνα και το Μουσείο – πρότυπο της Ελεύθερνας.
Είναι επιβράβευση και προβολή της αξίας δύο παγκόσμια γνωστών αρχαιολόγων-Ελλήνων για τους οποίους κάθε πολίτης αισθάνεται υπερήφανος.
Όσο για τα ευρήματα της Ελεύθερνας που επιβεβαιώνουν τις αναφορές και περιγραφές του Ομήρου, συνιστώ να διαβάσετε από το γυμνασιακό βιβλίο της Ιλιάδας την ραψωδία Ψ, ιδιαίτερα τους στίχους 22-23 και 110-183.
* Ο Θεόδωρος Πελαντάκης είναι φιλόλογος