Εκδρομή στη Γαύδο

O Σύλλογος Συνταξιούχων Καθηγητών της Μέσης Εκπαίδευσης πραγματοποίησε εκδρομή στη Γαύδο, το νοτιότερο άκρο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Ξεκινήσαμε από το Ρέθυμνο την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2014 μέσω Χώρας Σφακίων και επιστρέψαμε την Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου το βράδυ. Αρχηγός της εκδρομής ήταν η κ. Παγώνα Δασκαλάκη-Ασκοξυλάκη, συνταξιούχος μαθηματικός, ενώ την εκδρομή συνόδευε η κ. Μαρία Παυλάκη υπεύθυνη του ταξιδιωτικού γραφείου WAY.

 

 

Ωγυγία, Γωυγία, Γαυγία, Γαυδία, Γαύδος, Κλαύδη, Γκόζο, Γκόντι, Κλαούντια, είναι μερικά από τα ονόματα με τα οποία συναντούμε το νησί σε διάφορες περιόδους της ιστορίας. Τα ονόματα αυτά μαζί με τα ευρήματα των ανασκαφών μαρτυρούν την αδιάκοπη κατοίκηση του νησιού από τους νεολιθικούς χρόνους μέχρι σήμερα. Κυρίως όμως η Γαύδος είναι γνωστή ως το νησί της Καλυψώς όπου ναυάγησε ο Οδυσσέας.

 

 

Μείναμε στο Σαρακήνικο, μια όμορφη παραλία που έχει πάρει το όνομά της από τους Σαρακηνούς πειρατές που κατά καιρούς χρησιμοποιούσαν το νησί ως ορμητήριο. Στο μέρος αυτό έστελναν κατά τη δικτατορία του Μεταξά τους πολιτικούς κρατούμενους (ο Άρης Βελουχιώτης και ο Μάρκος Βαφειάδης ήταν ανάμεσά τους.

 

Οι μισοί βολευτήκαμε σ’ ένα ξενώνα που διαθέτει εστιατόριο και κάμποσα δωμάτια. Δίπλα λειτουργεί ένα υποτυπώδες Μίνι Μάρκετ και λίγα μέτρα πιο πέρα είναι η θάλασσα. Οι υπόλοιποι έμειναν σε άλλο ξενώνα πάνω σε μικρό λόφο και εξυπηρετήθηκαν από μικρό λεωφορείο.

 

 

Η Γαύδος είναι ένας ασυνήθιστος εκδρομικός προορισμός. Δεν διαθέτει αυτά που έχουμε συνηθίσει να ονομάζουμε αξιοθέατα (άνετα σύγχρονα ξενοδοχεία, μουσεία, πλατείες, εμπορικό κέντρο, εστιατόρια, καφετέριες). Είναι ένα μικρό νησί, ξερονήσι θα λέγαμε εκ πρώτης όψεως, μόλις 30.000 τ.μ. με υποτυπώδεις υποδομές διαμονής και φιλοξενίας. Επομένως αυτός που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να οργανώσει εκδρομή σε ένα τέτοιο μέρος παίρνει αρκετά ρίσκα. Πώς θα οργανωθεί ο χρόνος και πώς θα καλυφθούν οι ανάγκες διαβίωσης σαράντα τόσων ανθρώπων; Ξεκινώντας λοιπόν είχαμε όλοι απορία σχετικά με την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος.

 

 

Και όμως οι Γαύδος ως εκδρομικός προορισμός κρύβει αρκετά μυστικά η ανακάλυψη των οποίων επιφυλάσσει πολλές χαρές. Πρώτα πρώτα σε φέρνει μακριά από τον καταναλωτικό μας πολιτισμό. Αρκείσαι με τα ολίγα που σου προσφέρουν οι σχεδόν πρωτόγονες υποδομές του νησιού. Σε φέρνει πιο κοντά με τη φύση, με τον εαυτό σου και την παρέα. Σου θυμίζει τη γοητεία των χωριών μας στο Ρέθυμνο στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, τότε που είχαμε ακόμα τους λύχνους και τις λάμπες πετρελαίου. Εκείνα τα βράδια που αφηνόμαστε στη μαγεία της ασέληνης νύχτας και του κατάστικτου με τ’ αστέρια ουράνιου στερεώματος. Ναι το ταξίδι στη Γαύδο ήταν για μας επιστροφή στην εποχή των παιδικών χρόνων και ονείρων. Μη έχοντας τι άλλο να κάνεις ή να δεις μετά τη δύση του ήλιου πιάνεις κουβέντα με τον εαυτό σου ή με τα μέλη της συντροφιάς σου. Κουβεντιάζεις, ακούς, συμφωνείς, διαφωνείς, σκιαμαχείς ως… Έλληνας. Γνωρίζεις καλύτερα τον εαυτό σου και τους άλλους. Συμφιλιώνεσαι με το φυσικό σου χώρο.

 

 

Οι παραλίες είναι θαυμάσιες, νερά διαυγή, θα λέγαμε άσπιλα. Αμμουδιές πανέμορφες. Το φυσικό τοπίο αρχικά σου δίνει την εντύπωση ξερότοπου. Σαν περπατήσεις όμως τα πράγματα αλλάζουν. Αντικρίζεις μια μεγάλη ποικιλία βλάστησης, ένα διαφορετικό βιότοπο. Όχι τόσο πλούσιο, όσο αυτόν της Κρήτης, όμως ενδιαφέροντα μια και η Γαύδος αποτελεί τη φυσική γέφυρα ανάμεσα στην Κρήτη και τη Λιβύη τόσο για την χλωρίδα, όσο και για τα αποδημητικά πουλιά. Πεύκα, κέδρα, αβόρανοι, αγκίσαροι και σκίνα στολίζουν το νησί, ενώ ρείκια, θύμοι και θρούμπια σκορπούν μεθυστικά αρώματα στον αέρα. Δεν είναι τυχαίο ότι η Γαύδος εντάχθηκε στο πρόγραμμα Νatura 2000. Εδώ η φθίνουσα, από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα ανθρώπινη παρουσία, αποδεικνύεται ευεργετική για τη διατήρηση της αρχέγονης χλωρίδας.

 

Καλοχαραγμένα μονοπάτια προσφέρονται για μαγευτικές περιηγήσεις στο νησί: από τον Κόρφο στην Τρυπητή, από το Καστρί στην Άμπελο, από το Χαμουρειό στον Κεδρέ και τον Λαυρακά, από τα Βατσιανά στον Κόρφο, από τον Αγ. Παντελεήμονα στο Καστρί κ.α. Περιηγήσεις όμως που απαιτούν, εκτός των άλλων και… νεανική μπόρεση. Στην περίπτωσή μας, όμως, ούτε ο χρόνος της εκδρομής ούτε η ηλικία ορισμένων επέτρεπε τέτοιο τόλμημα και έτσι αρκεστήκαμε σε δύο εκδρομές με το λεωφορείο. Στη μαγευτική παραλία του Κόρφου, όπου είχαμε ένα απολαυστικό μπάνιο και στο Καστρί την πρωτεύουσα του νησιού, όπου μας δόθηκε η ευκαιρία να πιούμε τον καφέ και την τσικουδιά μας σε λιτά πετρόκτιστα καφενεία και να ανταλλάξουμε δυο τρεις κουβέντες με λιγοστούς ντόπιους ανθρώπους. Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε και… προβληματιστήκαμε με την ομάδα των «Ρώσων», μια ομάδα πέντε ατόμων που επέλεξαν, όπως μας είπαν, να ζουν στο νησί απλά, φυσικά και ήσυχα και να ασχολούνται με την φιλοσοφία και τη γλώσσα. Η απογευματινή μας αυτή περιήγηση μας έφερε τελικά ψηλά στα 368 μέτρα στον ανακατασκευασμένο φάρο. Κτίστηκε, μάθαμε, το 1880 και ήταν τότε ο δεύτερος σε ορίζοντα ορατότητας στον κόσμο φάρο. Οι Γερμανοί το 1942 τον βομβάρδισαν και έκτοτε σταμάτησε η λειτουργία του. Το 2003 ο φάρος και τα γύρω του οικήματα ανακαινίστηκαν. Στους χώρους του λειτουργεί σήμερα μια καλοστημένη έκθεση με φωτογραφίες, σκίτσα και πλούσιες πληροφορίες σχετικές με την ιστορία τη δική του και το ρόλο των φάρων γενικότερα τα παλαιότερα χρόνια. Λειτουργεί επίσης διακριτικά ένα πετρόκτιστο καφενείο – αναψυκτήριο. Η θέση του φάρου προσφέρεται για ένα μοναδικό αγνάντεμα στο αχανές καταγάλανο πέλαγος. Σε βοηθούν σ’ αυτό τα καθίσματα που έχουν τοποθετηθεί με γούστο στο εξωτερικό πλάτωμα, που σου θυμίζουν θεατρικό χώρο απ’ όπου ως θεατής μπορείς να συμμετάσχεις στα δρώμενα της μεγαλειώδους φύσεως. Και όντως χαρήκαμε στο μέρος αυτό ένα απολαυστικό και αλησμόνητο ηλιοβασίλεμα. Οι φαντασμαγορικοί χρωματισμοί του ορίζοντα με το δύοντα βασιλιά και οι κατοπτρισμοί τους στον «οίνοπα πόντον»ⁱⁱ συνοδεύονταν από τις μεθυστικές μυρωδιές των θυμαριών και τη θωπεία της πελαγίσιας αύρας. Υψηλή αισθητική και συνάμα αισθησιακή απόλαυση μιας μοναδικής παράστασης!

 

 

Ήταν τη Δευτέρα γύρω στο μεσημέρι όταν ξαφνικά η αρχέγονη ηρεμία του γαυδιώτικου τοπίου διακόπηκε βίαια από τον καταιγιστικό βόμβο πολεμικών αεροπλάνων που έκοβαν συνεχείς γύρους πάνω στον καταγάλανο ουρανό. Ο ήχος ήταν εκκωφαντικός, συνεχής και σου δημιουργούσε μια ενδόμυχη ταραχή και ανησυχία. Το επεισόδιο κράτησε μισή ώρα με τρία τέταρτα. Θυμηθήκαμε τότε πως η Γαύδος και η Γαυδοπούλα βρίσκονται στη γκρίζα λίστα των νησιών για τα οποία η Τουρκία αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία. Σε συνάρτηση με το γεγονός αυτό, δεν μπορέσαμε να αποφύγουμε κάποιες μελαγχολικές σκέψεις που μας δημιούργησε η ολιγοήμερη παραμονή μας στο νησί της Καλυψώς. Από τη μια μεριά οι διεκδικήσεις της Τουρκίας και από την άλλη η εικόνα της διάλυσης του κοινωνικού ιστού. Ο πληθυσμός του νησιού στις αρχές του 20ου αι. ήταν γύρω στους 400 ανθρώπους σήμερα ζουν μονίμως γύρω στα 40 με 50 άτομα σκορπισμένοι σε όλο το νησί και… διχασμένοιⁱⁱⁱ. Οι υπόλοιποι εκτός από τους τουρίστες, είναι εποχικοί επιχειρηματίες ή υπάλληλοι, που παραμένουν στη Γαύδο μόνο κατά τους 2-3 μήνες του τουριστικού χαβαλέ. Άσχετοι δηλαδή με τον τόπο και τους κατοίκους του νησιού.

 

 

Την Τρίτη γύρω στη 1:00 μ.μ. πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Περιμέναμε για καμιά ώρα στον Καραβέ το μοναδικό λιμανάκι της Γαύδου και γύρω στις 3:00 μπήκαμε στον «Δασκαλογιάννη» το Σφακιανό καράβι που κάνει το δρομολόγιο. Σταματήσαμε ενδιάμεσα στην Αγία Ρουμέλη, όπου εισέβαλε ένα αρίφνητο πλήθος ταλαιπωρημένων από το περπάτημα στη Σαμαριά τουριστών και κατόπιν στο Λουτρό ένα ταχέως αναπτυσσόμενο τουριστικό κέντρο. Καταλήξαμε κατά τις 7:00 μ.μ. στη Χώρα Σφακίων, όπου μας περίμενε το λεωφορείο για το Ρέθυμνο. Σ’ όλο το ταξίδι της επιστροφής η Γαύδος κυριαρχούσε στη σκέψη και τον προβληματισμό μας. Νιώθαμε όλοι ότι η εκδρομή αυτή μας βοήθησε να αποκτήσουμε μια διαφορετική αίσθηση του χρόνου και να εκτιμήσουμε το νόημα απλών πραγμάτων που συνήθως υποτιμούμε και έχουμε βγάλει από τη ζωή στα πολύβουα αστικά μας κέντρα. Ήταν μια πολύτιμη εμπειρία. Οι αρχικές επιφυλάξεις και ανησυχίες για ένα τέτοιο ρίσκο είχαν διαλυθεί. Το εγχείρημα πέτυχε. Αξίζουν συγχαρητήρια στους διοργανωτές της εκδρομής, το Σύλλογο, στην κ. Μαρία Παυλάκη γραφείου WAY και φυσικά στην εκδρομική παρέα, της οποίας η καλή διάθεση και το πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας συνέβαλε σημαντικά στην επιτυχία της.

 

Σημειώσεις:

 

i. Το Πανεπιστήμιο Κρήτης με επικεφαλής την αρχαιολόγο κ. Κατερίνα Κόπακα έχει ξεκινήσει από το 1992 με τη συμμετοχή φοιτητών στους καλοκαιρινούς μήνες μια ευρείας κλίμακας αρχαιολογική έρευνα.

 

ii. «Οίνωψ πόντος», η σκοτεινή σαν το χρώμα του κρασιού θάλασσα. (Όμηρος).

 

iii. Η παραμονή μας συνέπεσε με την ιλαροτραγωδία της ορκωμοσίας των δημοτικών αρχόντων της Γαύδου κι ακούσαμε τους θλιβερούς απόηχούς της. Αθάνατη Ελλάδα!!!