Σε πολύ λίγες μέρες έρχεται η πλέον κρίσιμη εκλογική μάχη, μια μάχη που τουλάχιστον μέχρι και το καλοκαίρι του 2014, είχε σαν μήνα διεξαγωγής τον Απρίλιο ή τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους. Παρόλα αυτά τα δεδομένα στις αρχές του Φθινοπώρου, όπως είχα επισημάνει και σε προηγούμενες δημοσιεύσεις, άλλαξαν και οι εξελίξεις επιταχυνθήκαν, καθώς στο κυβερνητικό επιτελείο έβλεπαν τεράστιο άνοιγμα της ψαλίδας στις κυλιόμενες δημοσκοπήσεις, αποκλειστικά και μόνο για τα μάτια του ενοίκου του Μεγάρου Μαξίμου και των στενών συνεργατών του. Η ραγδαία κοινωνική δυσαρέσκεια ήταν τέτοια μέσα στο Φθινόπωρο, που ακόμα και τα εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα μέσα στο καλοκαίρι από τον τουρισμό, που ομολογούμενος έγινε εκπληκτική δουλειά, ξεχάστηκαν με την φθινοπωρινή φοροκαταιγίδα. Με κερασάκι τον ΕΝΦΙΑ στην τεραστία πρόσφατη φοροεπιδρομή, να αυξάνει την ήδη μεγάλη πίεση στις κοινωνικές δομές, η κατάσταση έμοιαζε αδιέξοδη για τη δικομματική κυβέρνηση. Η πίεση αυξανόταν ραγδαία μέσα στον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, με αποτέλεσμα στο κυβερνητικό επιτελείο να ψάχνουν την μαγική στρόφιγγα για να αποσυμπιέσουν την επαυξημένη κοινωνική πίεση, που μεταφραζόταν σε έντονη δυσαρέσκεια. Το τελευταίο ανάχωμα της κυβέρνησης για να αποφύγει την προκήρυξη εκλογών εντός του 2014 και για να προκαλέσει την απαραίτητη πλέον κοινωνική αποσυμπίεση ήταν το Eurogroup του Δεκεμβρίου, όταν οι εταίροι μας δεν άφησαν τέτοια περιθώρια, αφήνοντας μόνο τη χαραμάδα της δίμηνης παράτασης μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2015. Τότε ήταν που πήραν την απόφαση στο κυβερνητικό επιτελείο για επιτάχυνση των διαδικασιών για την εκλογή Προέδρου από τη Βουλή, προσπαθώντας να δημιουργήσουν μια κίνηση ρουά ματ, καθώς έβλεπαν τον ΣΥΡΙΖΑ επαναπαυόμενο στις θετικές δημοσκοπήσεις και χωρίς, να δείχνει τουλάχιστον, άμεση εκλογική ετοιμότητα στους μηχανισμούς του έστω και αν ζητούσε συνεχώς εκλογές. Το αν αυτή η κίνηση ήταν ρουά ματ ή όχι, θα το δείξουν οι επόμενες εβδομάδες.
Παράλληλα με το κομματικό σκάκι όμως οι συγκριμένες εκλογές έχουν κάποια μοναδικά χαρακτηριστικά. Όπως σε κάθε εκλογική αναμέτρηση και όπως είναι αναμενόμενο, τα κόμματα θα οξύνουν τον λόγο τους τις επόμενες μέρες, με στόχο να ενδυναμώσουν την συσπείρωσή τους που ήδη είναι σε αρκετά ικανοποιητικά επίπεδα για την Ν.Δ. και τον ΣΥΡΙΖΑ, παράλληλα όμως οι εκλογές αυτές θυμίζουν εκλογικές αναμετρήσεις προ κρίσης. Παρατηρείται μια άνοδος του δικομματισμού, ενώ είναι η πρώτη φορά από το 2011 και έπειτα και τις μεγάλες πολιτικές περιπέτειες που μπήκε η χώρα, όπου προεκλογικά τα δυο μεγάλα κόμματα «τριανταρίζουν» δημοκοπικά τουλάχιστον στην πρόθεση ψήφου. Σαν αποτέλεσμα πάνω από το μισό του εκλογικού σώματος τάσσεται προς τους δυο μεγάλους διεκδικητές της εξουσίας, τον ΣΥΡΙΖΑ και την Ν.Δ. Ένα στοιχείο που δείχνει μια έμμεση σταθεροποίηση, μετά τη μεγάλη ρευστότητα που παρουσίασε η Ελληνική πολιτική σκηνή. Σαν αποτέλεσμα το Ελληνικό πολιτικό σύστημα, δείχνει σταδιακά να ξεπερνά την πρόσφατη τακτική των συνεργασιών και των εφήμερων (και ενδεχομένως τυχοδιωκτικών) πολιτικών σχηματισμών ενώ η προοπτική, η οποία έχει και αυξητικές τάσεις, δείχνει την στροφή και την ενδυνάμωση του δικομματισμού.
Πέραν όμως της διαφαινομένης ανόδου του δικομματισμού, η συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση έχει και άλλα χαρακτηριστικά, καθώς υπάρχουν πρωτοφανή φαινόμενα μετακινήσεων με οξύμωρες φαινομενικά μεταγραφές. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις μεταγραφών, όπου πλέον δεν υπάρχει καμία έννοια κομματικής ιδεολογίας και καταστατικού, αφού παρατηρήθηκαν μεταγραφές από δεξιά κόμματα προς αριστερά και από κεντροαριστερά και αριστερά κόμματα προς δεξιά. Βεβαίως κανείς δεν υποστηρίζει τον ιδεολογικό φανατισμό και τις κομματικές παρωπίδες αλλά σε μερικές περιπτώσεις δεν κρατιούνται ούτε, έστω τα προσχήματα, καθώς μια μεταγραφή από την δεξιά προς την αριστερά και το αντίστροφο είναι ένα γεγονός που μέχρι πρόσφατα και προ κρίσης θα αποτελούσε σκάνδαλο μεγατόνων αν και υπήρξαν μεμονωμένες περιπτώσεις στο παρελθόν. Όπως αυτή του Πέτρου Τατούλη, που είχε προκαλέσει πολιτικό σεισμό, καθώς από τα φοιτητικά του χρόνια και την ΕΚΚΕ (παράταξη προσκείμενη στο ΚΚΕ) μετακινήθηκε στην ΝΔ από όπου διαγράφηκε το 1998 και ξαναδιαγράφηκε το 2008 για να εκλεγεί περιφερειάρχης Πελοποννήσου το 2010 με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ και του ΛΑΟΣ και να επανεκλεγεί το 2014. Το φαινόμενο λοιπόν των επαγγελματιών πολιτικών γυρολόγων, κάνει την εμφάνισή του στις εκλογές αυτές, καθώς για να εξασφαλίσουν την πολιτική επιβίωσή τους, μεταπηδούν σε κομματικούς συνδυασμούς που σε μερικές περιπτώσεις έχουν άκρως διαφορετικό προγραμματικό λόγο, κάτι που παρατηρείται πέραν από τους υποψηφίους και σε επιτελεία κομμάτων αλλά και σε στελέχη οργάνωσης ανά την Ελλάδα.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα των εκλογών αυτών είναι τα αναχώματα που υπάρχουν μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και ενός επαυξημένου ποσοστού, κάτι που οφείλεται στην πολυταλαιπωρημένη και διασπασμένη κεντροαριστερά. Οι πρόσφατες διαδικασίες και ζυμώσεις για την ανάσταση του πολύπαθου αυτού χώρου δεν ευδοκίμησαν, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ρεύμα από την πάλε ποτέ παντοδύναμη κεντροαριστερά να έχει απορροφηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα κόμματα που διεκδικούν την είσοδό τους στη Βουλή με αξιώσεις από το χώρο της κεντροαριστεράς μαζί και με το νεοσύστατο κόμμα του Γιώργου Παπανδρέου.
Όλοι αυτοί οι πολιτικοί συνδυασμοί έχουν προκαλέσει πονοκέφαλο στην Κουμουνδούρου, που βλέπουν τη συσπείρωσή τους να απειλείται από τις υπόλοιπες κεντροαριστερές δυνάμεις, σε αντίθεση με την Νέα Δημοκρατία, όπου η φαινομενική αποδυνάμωση του ΛΑΟΣ και η δημοκοπική υποχώρηση των ΑΝΕΛ και άλλων δεξιών κομμάτων έχουν δώσει μια ώθηση στη συσπείρωση του κόμματος, ενώ αναμένεται αυτή να αυξηθεί μέχρι και τις εκλογές.
Το μεγάλο δίλημμα βέβαια αυτών των εκλογών είναι το ενδεχόμενου ενός Grexit, όπου και θα επικεντρωθεί η πολιτική αντιπαράθεση τις επόμενες μέρες. Το δεδομένο πάντως είναι ότι μια έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ είναι ένα σχεδόν απίθανο σενάριο, με όποια κυβέρνηση και να εκλεγεί την 25η Ιανουάριου, ενώ ένα ακόμα απίθανο σενάριο είναι να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό η μορφή της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους από όποιον είναι στην εξουσία. Το μόνο πιθανό είναι να υπάρχουν κάποιες διευκολύνσεις και πιο ορθολογικά ισοσκελισμένες προσεγγίσεις στα οικονομικά μεγέθη και στην διαχείριση αυτών, με αποτέλεσμα να επέλθει ενδεχομένως μια ελάχιστη κοινωνική ανακούφιση χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Ελλάδα θα παρεκκλίνει από την σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή των τελευταίων ετών. Το σενάριο της χρεωκοπίας και της εξόδου από το ευρώ, ήταν όσο αληθινό όσο ποτέ τον Ιούνιο του 2012 που αναμενόταν από μέρα σε μέρα η άτακτη χρεωκοπία και γινόταν οι έκτακτες αεροδιακομιδές με χαρτονομίσματα από την ΕΚΤ, σήμερα κάτι τέτοιο έχει πλέον απομακρυνθεί λόγο των τεράστιων χρηματοδοτήσεων από το EFSF για τις ανακεφαλαιοποιήσεις στις Ελληνικές τράπεζες και την υπέρμετρη στήριξη στην Ελληνική οικονομία. Βάσει της σκέψης των διεθνών fund και άλλων think tanks που μεσολάβησαν στην πρόσφατη γιγαντιαία ελληνική χρηματοδότηση, πλέον η Ελλάδα αποτελεί ένα «τρόπον τινά» asset για αυτούς από το οποίο και πρέπει να εξάγουν κέρδος από τις «bailout investments», που έκαναν τα τέσσερα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Σαν αποτέλεσμα η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπήσει, απλά σε ένα βάθος πέντε ή και επτά ετών θα προσαρμόζεται στις οικονομικές απαιτήσεις των δανειστών μας με πιο χαλαρούς όρους με το πέρασμα των ετών.
Τέλος ένα μοναδικό γνώρισμα της επερχόμενης εκλογικής αναμέτρησης, είναι ο τρόπος επικοινωνίας υλικού των κομμάτων, κάτι που όπως όλα δείχνουν θα γίνει ορόσημο για τις εκλογές του 2015 καθώς επικοινωνιακά ο προεκλογικός αγώνας έχει αλλάξει με την τεράστια χρήση του διαδικτύου. Οι εποχές με τις μεγαλεπήβολες συγκεντρώσεις και τα τηλεοπτικά πλανά της «λαοθάλασσας» από τις ταράτσες των κτηρίων και με γερανούς, έχει μπει για τα καλά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας με τα κόμματα να επιλέγουν και να επικεντρώνονται στα social media και το διαδίκτυο με πιο διαδραστικά μέσα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι έχουν στήσει πολυμελή επιτελεία για πρώτη φορά, που ασχολούνται αποκλειστικά και μόνο με την διαδικτυακή προώθηση και την εξωτερίκευση περιεχομένου. Η τακτική αυτή είναι προάγγελος για τις επόμενες αναμετρήσεις, καθώς το διαδίκτυο όπως και στην Αμερική μέσα στα επόμενα τρία ή και τέσσερα χρόνια αναμένεται να πάρει τα ηνία, σε όλους τους τομείς επικοινωνίας.
Σαν αποτέλεσμα οι εκλογές αυτές είναι μοναδικές, σε πολλά επίπεδα, το μόνο σίγουρο πάντως είναι ότι την παγωμένη λόγω καιρού προεκλογική περίοδο, θα ακολουθήσει ένας θερμός Φεβρουάριος λόγω επαναδιαπραγμάτευσης ανεξάρτητα από το χρώμα ή τη διχρωμία ή ακόμα πιθανόν και τριχρωμία που θα έχει η κυβέρνηση την 26η Ιανουαρίου.
*Ο Θανάσης Πετράς είναι δημοσιογράφος-οικονομολόγος
