Ολοκληρώθηκε με επιτυχία και με μεγάλη συμμετοχή νομικών, ειδικών επιστημόνων αλλά και πολιτών, το Εθνικό Συνέδριο «Περιβαλλοντική Ευθύνη, Πρόληψη και Αποκατάσταση: Προκλήσεις και Ευκαιρίες για την Προστασία της Βιοποικιλότητας στην Ελλάδα», το οποίο διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Κρήτης-Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, στο Ηράκλειο από τις 8 έως τις 10 Σεπτεμβρίου.
Στο συνέδριο συμμετείχαν περισσότεροι από 125 σύνεδροι, ακαδημαϊκοί, δικαστές & εισαγγελείς, υπάλληλοι και στελέχη περιφερειών και αποκεντρωμένων διοικήσεων της χώρας, εκπρόσωποι των σωμάτων ασφαλείας, δικηγόροι αλλά και απλοί πολίτες.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκαν 31 προφορικές εισηγήσεις, παρουσιάστηκαν 12 αναρτημένες ανακοινώσεις, ενώ το Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου 2017 διεξήχθη στρογγυλό τραπέζι στο οποίο συναντήθηκαν εκπρόσωποι φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών της χώρας, του Συνηγόρου του Πολίτη, νομικοί και ακαδημαϊκοί για να συζητήσουν το μέλλον των φορέων διαχείρισης αλλά και της προστασίας του περιβάλλοντος γενικότερα.
Τους συνέδρους καλωσόρισαν εκ μέρους του πανεπιστημίου Κρήτης-Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης ο αναπληρωτής καθηγητής Δρ. Νίκος Πουλακάκης, αναπληρωτής διευθυντής του ΜΦΙΚ, ο κ. Γιώργος Αεράκης, πρόεδρος του Δ.Σ. του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και ο Δρ. Μιχάλης Προμπονάς, συντονιστής του προγράμματος LIFE Natura Themis.
Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξε με εισήγησή της η βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Χαλκιδικής και πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος της ελληνικής βουλής κ. Κατερίνα Ιγγλέζη, η οποία επικεντρώθηκε στις πολιτικές προεκτάσεις της ορθής εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ευρωπαϊκής και εθνικής, σημειώνοντας ότι «σήμερα βρισκόμαστε στο σημείο που είναι αναγκαία η επαναχάραξη οικονομικής και αναπτυξιακής πολιτικής για την χώρα στο πλαίσιο του οικολογικού μετασχηματισμού της παραγωγής και κατανάλωσης. Η Ελλάδα διαθέτει ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον που προσδίδει αξία στο σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας, σε κάθε κλάδο της οικονομίας. Η οικολογικά ορθή αξιοποίηση αυτού του φυσικού διαθεσίμου, η προστασία και η αποτελεσματική παρακολούθηση και ο έλεγχος, αποτελούν μοχλό βιώσιμης ανάπτυξης. Ως εκ τούτου η διαφύλαξη του περιβαλλοντικού πλούτου και των φυσικών πόρων μπορεί να αποτελέσει την ραχοκοκαλιά και το πλαίσιο αναφοράς μιας ανθρωποκεντρικής οικονομίας». Οι προσκεκλημένοι ομιλητές του συνεδρίου εστίασαν στα ακόλουθα:
Ο καθηγητής κ. Γεώργιος Μπάλιας ανέλυσε ιδιαίτερα την έννοια της περιβαλλοντικής ζημίας και υπογράμμισε ότι αυτή υποδιαιρείται σε νερό, έδαφος και οικοτόπους, περιλαμβάνει τη ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια στην ατμόσφαιρα καθώς και επεμβάσεις σε προστατευόμενες περιοχές, ακόμη και αν αυτές δεν ανήκουν σε κάποιο δίκτυο, διεθνές, ευρωπαϊκό ή εθνικό.
Η κ. Μαργαρίτα Καραβασίλη, πρώην ειδική γραμματέας επιθεώρησης περιβάλλοντος και ενέργειας, ΥΠΕΝ, επεσήμανε ότι η εγγενής αξία της βιοποικιλότητας δεν αντικατοπτρίζεται στις νομισματικές οικονομίες. Σημείωσε την ανάγκη αξιολόγησης και εκτίμησης του περιβαλλοντικού κινδύνου και ιδιαίτερα την ανάγκη χρηματοοικονομικών εγγυήσεων για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος.
Ο αναπληρωτής καθηγητής ποινικού δικαίου κ. Αγάπιος Παπανεοφύτου υπέδειξε πως το ελληνικό σύνταγμα έχει συμπεριλάβει την έννοια της ανάπτυξης στο άρθρο 24 με τρόπο ώστε να προηγείται η οικονομική ανάπτυξη της περιβαλλοντικής προστασίας.
Η καθηγήτρια ποινικού δικαίου του ΑΠΘ, κ. Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου διέκρινε τις λεπτές ισορροπίες της δίωξης του ιθύνοντος προσώπου και κυρίως τα αποτελέσματα που έχει η ποινική μεταχείριση των νομικών προσώπων ως προς την πραγματική απονομή οικολογικής δικαιοσύνης.
Η καθηγήτρια της εθνικής σχολής δημόσιας διοίκησης, κ. Καλλία Αντωνίου Αγγελική προχώρησε στην επισκόπηση, σύγκριση και αποτίμηση της αποτελεσματικότητας των θεσμών και μηχανισμών εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας όπως το δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι Κανονισμοί των χρηματοδοτικών ταμείων και τα δικαιώματα των Ευρωπαίων Πολιτών όπως θεσμοθετούνται μέσα στην ενωσιακή πολιτική και την περιβαλλοντική νομοθεσία.
Η αναπληρώτρια καθηγήτρια δικαίου του περιβάλλοντος κ. Μαριά Αίθρα παρουσίασε το άκρως σημαντικό για την Κρήτη – και όχι μόνο – θέμα της νομικής μεταχείρισης των γενετικών πόρων, καθώς αυτή εντάσσεται σε εκείνη της βιολογικής ποικιλότητας. Οι γενετικοί πόροι αντιπροσωπεύουν σημαντικές πηγές για την ανθρώπινη ύπαρξη και την επιβίωση, λόγω των πραγματικών και δυνητικών αξιών τους. Με την ανάπτυξη της σύγχρονης βιοτεχνολογίας, η αξία τους έχει «εκραγεί», μέσω σημαντικής διεύρυνσης του φάσματος εφαρμογών στη γεωργία, την ιατρική, τη φαρμακευτική βιομηχανία και με αντίστοιχο έντονο αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία.
Ο βοηθός Συνήγορος του Πολίτη, καθηγητής κ. Ιωάννης Σαγιάς έδειξε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο ΣτΠ επεξεργάζεται 2000 υποθέσεις ετησίως κατά μέσο όρο, από τις οποίες το 85% επιλύεται εξωδίκως.
Τα κυριότερα συμπεράσματα που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του τριημέρου, τόσο από τις ανακοινώσεις όσο και από τη συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων που ακολούθησε στις περισσότερες ομιλίες, είναι ότι κύριες αιτίες για την ελλειμματική δίωξη περιβαλλοντικών εγκλημάτων αποδεικνύονται η έλλειψη ελέγχου, οι ευεργετικές διατάξεις του νόμου, η έλλειψη περιβαλλοντικών δικαστηρίων και εισαγγελέων, η υποβάθμιση των ΠΕΑΠΖ σε επιτροπές και όχι σε αυτόνομα τμήματα και κυρίως η υποχρηματοδότηση του συστήματος πρόληψης και καταστολής του περιβαλλοντικού εγκλήματος.
Την εκδήλωση χαιρέτησε με επιστολή που απέστειλε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Σταύρος Κοντονής, ο κ. Μανόλης Μαυράκης εκ μέρους της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης και ο αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος κ. Νίκος Καλογερής εκ μέρους της Περιφέρειας Κρήτης, ο κ. Άρης Ροζάκης, πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ηρακλείου και η κ. Ελευθερία Φρογουδάκη, μέλος της Επιτροπής Περιβάλλοντος και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εκ μέρους του προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων κ. Ιωάννη Δασκαλάκη. Παρευρέθηκαν και παρακολούθησαν τις εργασίες του Συνεδρίου και οι κ.κ. Αλεξανδράκης Γιώργος, Πλοίαρχος, Γενικός Περιφερειακός Διοικητής της 7ης ΠΔ Λιμενικού Σώματος και Ελληνικής Ακτοφυλακής Κρήτης και Στριλιγκάς Σταύρος, Υποδιοικητής του Πυροσβεστικού Τμήματος Κρατικού Αερολιμένα Ηρακλείου. Εκ μέρους του Γενικού Περιφερειακού Αστυνομικού Διευθυντή κ. Λαγουδάκη, συμμετείχε η υπαστυνόμος Α’ κ. Παυλίδου Σοφία.
Το συνέδριο διοργανώθηκε στο πλαίσιο του έργου «Προώθηση της ευαισθητοποίησης για την άσκηση δίωξης για εγκλήματα κατά της άγριας ζωής και την ανάδειξη της περιβαλλοντικής ευθύνης για την αποκατάσταση ζημιών της βιοποικιλότητας σε περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 στην Κρήτη» (LIFE14/GIE/GR/000026 – LIFE Natura Themis). Το έργο χρηματοδοτείται από το χρηματοδοτικό εργαλείο LIFE «Περιβαλλοντική Διακυβέρνηση & Πληροφόρηση» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής/EASME.
* O Δρ. Μιχάλης Προμπονάς είναι πρόεδρος οργανωτικής επιτροπής
