Tης ΕΥΑΣ ΛΑΔΙΑ
Όταν η Παιδαγωγική δεν βασιζόταν σε καθαρά επιστημονικά πλαίσια υπήρξαν μορφές που άνοιξαν δρόμους για μια σχολική ζωή χωρίς τραυματικές εμπειρίες.
Μία από αυτές και η Ελπινίκη Σταματάκη που αφιέρωσε τη ζωή της στο παιδί και στην αρμονική προσαρμογή του σε μια κοινωνία με κανόνες και ηθικές αξίες.
Η Ελπινίκη κόρη του Μιχαήλ Σταματάκη και της Μαρίας Χριστουλάκη γεννήθηκε το 1915 στο Ρέθυμνο. Ο πατέρας της, αν και λόγω θέσης, ήταν αυστηρός, είχε όμως ανοικτούς πνευματικούς ορίζοντες, ώστε να ενθαρρύνει το πάθος της κόρης του για γνώση.
Δύσκολες εποχές αλλά εκείνος δεν θέλησε να στερήσει από το παιδί του το δικαίωμα να κάνει τις σπουδές που ονειρευόταν όσο κι αν έπρεπε ισότιμα να φροντίσει τις ανάγκες και των άλλων του παιδιών.
Με αυτά τα εφόδια η Ελπινίκη κατάφερε να συνεχίσει στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου απ’ όπου αποφοίτησε το 1937. Η επαφή με τις μικρές κοινωνίες στα χωριά που υπηρέτησε μέχρι το 1949 της έδωσαν την ευκαιρία να αναδείξει τις ικανότητές της στην εφαρμογή νέων τρόπων παιδαγωγικής που έφερναν άριστο αποτέλεσμα.
Στις Πασσαλίτες είχε την πρώτη της ευκαιρία, όταν έπρεπε να αντιμετωπίσει την περίπτωση ενός μαθητή που ήταν ο μεγάλος μπελάς για τον δάσκαλο.
Ο προκάτοχός της μάλιστα φρόντισε να την προειδοποιήσει για τη δοκιμασία που την περίμενε. Δεν δίστασε μάλιστα να της προτείνει να μην τον δεχθεί.
Εκείνη ευχαρίστησε για τις συμβουλές και προς μεγάλη έκπληξη όλων κράτησε το μαθητή και μάλιστα τον όρισε επιμελητή της τάξης. Ο μικρός ίσως επειδή δεν μπορούσε να συνηθίσει στην ιδέα ότι από παρείσακτος στην τάξη αποκτούσε καθήκοντα, έκανε στην αρχή ό,τι μπορούσε για να εμποδίζει τη δασκάλα να κάνει το μάθημά της. Εκείνη αντί να δείχνει εκνευρισμό συνέχιζε σαν να μη συνέβαινε τίποτα. Κάλεσε το μαθητή της ιδιαιτέρως και τον ρώτησε αν είχε παράπονο από την ίδια. Κι όταν πήρε αρνητική απάντηση του επισήμανε με τρυφερότητα τα λάθη του και τον ρώτησε αν αξίζει να της δημιουργεί πρόβλημα. Έτσι ξαφνικά ο ατίθασος μαθητής έγινε πρότυπο και η Ελπινίκη είχε καταφέρει να κερδίσει μια νίκη που της αναπτέρωσε το ηθικό. Στη συνέχεια υπηρέτησε στα σχολεία Αγίου Βασιλείου, Αρμένων, Αμπελακίου, Κούμων, Σελλίου, αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας όπως στο Δημοτικό Σχολείο Δροσοπηγής, Επανοχωρίου Σελίνου, Φλωρίνης. Επίσης, από το 1949 έως το 1955 εργάστηκε ως βοηθός του Επιθεωρητού Ά Περιφέρειας Ρεθύμνου.
Λαμπρές σπουδές στο εξωτερικό
Το 1955 άρχισε την μετεκπαίδευσή της και το 1957 απέκτησε Μάστερ του Πανεπιστημίου του Σικάγου. Επίσης, ήταν κάτοχος 2 πιστοποιητικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Πιστοποιητικού του East Βourne Training College και Πιστοποιητικού Σπουδών Education in England.
Έλαβε υποτροφίες για την μετεκπαίδευσή της στην Αμερική και στην Αγγλία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.) και το Βρετανικό Συμβούλιο.
Κατά τη διάρκεια της μετεκπαιδεύσεώς της, ίδρυσε το 1956, με τη βοήθεια Ομογενών, ένα Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο στο Σικάγο, το οποίο οργάνωσε και δίδαξε σε αυτό. Επίσης, κλήθηκε σε ομιλίες από τις Ηνωμένες Ελληνικές Ορθόδοξες Εκκλησίες του Σικάγου περί Ελληνικών Γραμμάτων και διοργάνωσε Ελληνικό φεστιβάλ για την προβολή της χώρας μας στο International House του Πανεπιστημίου του Σικάγου σε συνεργασία με τον φοιτητή Νίκο Πετρίδη, τους Ομογενείς του Σικάγου, την Ελληνική Πρεσβεία της Ουάσιγκτον και το Ελληνικό Προξενείο στο Σικάγο.
Μετά την μετεκπαίδευσή της διετέλεσε Καθηγήτρια Παιδαγωγικών στις Ακαδημίες Ιωαννίνων, Ρόδου, Ραλλείου Ακαδημίας και Ηρακλείου.
Επίσης διετέλεσε και Γενικός Διευθυντής της Σχολής Νηπιαγωγών Καρδίτσας και της Ραλλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας.
Τιμήθηκε για τη σχολική και εξωσχολική της δράση με:
• Έπαινο και τιμητική διάκριση «μετά πεντηκονταχιλιοδράχμου γέρατος για την εξαιρετικόν ευδόκιμον υπηρεσία»
• «Άκρα Ευαρέσκεια»
• «Εύφημος Μνεία»
• Έπαινο Στρατού από το 606 Τάγμα.
Είχε μεγάλη συγγραφική δράση, αφού προχώρησε στην έκδοση 12 βιβλίων από το 1957 έως το 1995, ενώ παράλληλα αρθρογραφούσε σε περιοδικά όπως «Σχολείο και Ζωή», «Παιδαγωγική και Ψυχολογική Επιθεώρηση», «Ελληνοχριστιανική αγωγή» κ.ά., αλλά και σε πολλές εφημερίδες, όπου ασχολούνταν με παιδαγωγικά, ψυχολογικά και κοινωνικά ζητήματα.
Σπουδαίο συγγραφικό έργο
Η Ελπινίκη Σταματάκη μας άφησε σπουδαίο συγγραφικό έργο. Παραθέτουμε τους τίτλους των βιβλίων της:
• Recent trends in arithmetic instruction in elementary school, 1957 το οποίο εξέδωσε το 1960 και στα ελληνικά
• Το παραστρατημένο παιδί, προσπάθεια διασώσεώς του, 1959
• Η λαϊκή επιμόρφωση, 1960
• Νέες μέθοδοι διδασκαλίας των μαθημάτων του Δημοτικού Σχολείου, 1964
• Στοιχεία Ιστορίας της Αγωγής, 1969
• Γνώρισε το παιδί σου, 1970
• Προσχολική αγωγή, 1971
• Η επιμόρφωση των Ενηλίκων, 1973
• Πεσταλότσι και Κοραής: Συγκριτική Παιδαγωγική Έρευνα, 1989
• Παιδαγωγική Εμπειρία, 1989
• Μια ζωή δοσμένη στο παιδί, 1995, το οποίο αποτελεί μια αποτίμηση της 35χρονης εκπαιδευτικής της δράσης και εμπειρίας.
«Διάλεξα τον ωραιότερο κήπο»
Ήταν μια γυναίκα η οποία πραγματικά αφιέρωσε όλη της τη ζωή στη μελέτη της παιδικής και εφηβικής ψυχολογίας και αγωγής, αφού όπως η ίδια έλεγε χαρακτηριστικά:
«Διάλεξα τον ωραιότερο κήπο που λέγεται παιδικός να ζήσω μέσα σ’ αυτόν όλη μου τη ζωή. Και είναι ο πιο ωραίος κήπος ο παιδικός, γιατί μέσα σ’ αυτόν ζουν αθώα ματάκια που σου λένε: Θέλω αγάπη. Θέλω αγάπη. Μέσα στην αγάπη θ’ αναπτυχθώ αρμονικά. Μέσα στην αγάπη θα μάθω γράμματα. Η αγάπη θα με προφυλάξει από κάθε τι κακό. Γονείς, δάσκαλοι, παιδαγωγοί και κάθε άλλος που ασχολείται με μας, το χαμόγελό σας γεμάτο καλοσύνη και αγάπη θα μας φέρει κοντά, πολύ κοντά σας. Η αγάπη κρατάει το κλειδί που θ’ ανοίξει την καρδιά μας να την διαβάσετε και να την μελετήσετε, προσεκτικά. Η αγάπη είναι η καλύτερη πνευματική και ψυχική τροφή που θα μας προσφέρετε. Θα την κρατήσουμε φυλακτό στη ζωή μας. Η αγάπη θα μας βοηθάει να ανεβαίνουμε ψηλά, πολύ ψηλά. Σας παρακαλούμε, μη μας τη στερείτε, γιατί θα μας πληγώσετε πολύ βαθιά και θα μας κλείσετε το δρόμο της προόδου. Η πληγή που θα μας δημιουργήσει η απουσία της, θα μας συνοδεύσει σ’ όλη μας τη ζωή. Όλα αυτά διάβαζα στην ψυχή τους. Με σκλάβωσαν και με κράτησαν για πάντα κοντά τους.
…………
Αν με ρωτούσε κάποιος: Ποια μέθοδο διαπαιδαγώγησης πιο αποτελεσματική προτείνεις, θα έλεγα αδίστακτα, τη μέθοδο της Αγάπης. Η πολυετής συνεργασία μου με παιδιά από 6 ετών μέχρι και 25, ίσως μερικά και 30 ετών, με δίδαξε ότι ο μόνος τρόπος να φέρεις κοντά σου, πολύ κοντά σου το παιδί και κάθε άνθρωπο είναι η πραγματική αγάπη».
Αγάπη και για τα ΑΜΕΑ
Η Ελπινίκη Σταματάκη έκρυβε μεγάλο απόθεμα αγάπης μέσα της και για τους ηλικιωμένους.
Με τη δημιουργία των ΚΑΠΗ βρήκε τη μεγάλη ευκαιρία να οργανώνει διαλέξεις με ευχάριστο περιεχόμενο. Διαβάζουμε εξαιρετικές κριτικές για τις ομιλίες της με θέμα τις ανθρώπινες σχέσεις και το δημοτικό τραγούδι.
Φρόντιζε μάλιστα να τις διανθίζει και με μουσική οπότε η εκδήλωση παρουσίαζε μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
«Όταν μιλά η κ. Σταματάκη η ώρα περνά χωρίς να την καταλαβαίνεις και φεύγοντας έχεις άλλη ψυχική διάθεση…» έγραφε ο παπα-Γιάννης Πίτερης εκφράζοντας πολλούς άλλους.
Από τις μεγάλες της επιτυχίες η μάθηση αριθμητικής στα παιδιά της Α’ Δημοτικού που έγινε δεκτό με θερμά σχόλια από την εκπαιδευτική κοινότητα.
Με το συγγραφικό της έργο κατάφερε να γεφυρώσει το παλαιό στην εκπαίδευση που δινόταν έμφαση στο θέμα και στο νέο που έδινε βάρος στο μαθητή.
Η Ελπινίκη Σταματάκη στάθηκε ο καλός άγγελος του μαθητή. Μένοντας πάντα ένα μεγάλο παιδί αλλά με ζηλευτή σοφία ήθελε να μεταλαμπαδεύει τη γνώση με ό,τι μπορούσε να ενδιαφέρει μια τόσο τρυφερή ηλικία. Έτσι κατάφερε με εικόνες και παιχνίδια να κάνει τα μαθήματα πιο ελκυστικά και να την ευγνωμονούν μαθητές και δάσκαλοι.
Εκτός από το φυσιολογικό παιδί την ενδιέφερε και κάθε αγγελούδι με ιδιαίτερες ικανότητες.
Δεν σταματούσε να τονίζει τις υποχρεώσεις γονέα και παιδαγωγού για το παιδί και να τονίζει την ευθύνη της ιδιαίτερης προσέγγισης στο παιδί με ειδικές ανάγκες Και να φανταστεί κανείς ότι δεν ήταν οι εποχές όπως η σημερινή που υπάρχει μεγάλη ευαισθητοποίηση.
Εκείνη την εποχή που η Ελπινίκη κήρυττε το καθήκον της καρδιάς εθεωρείτο μεγάλη ντροπή για την οικογένεια να έχει παιδί με προβλήματα ωστόσο εκείνη συνέχιζε να αναδεικνύει με σεβασμό το θέμα και να τονίζει την ανάγκη της προληπτικής αγωγής.
Ο σημαντικός εκπαιδευτικός και συγγραφέας Ανδρέας Σταυρουλάκης σε κάθε σημείωμά του μετά από εκδήλωση με κεντρική ομιλήτρια την Ελπινίκη Σταματάκη τόνιζε ότι θα πρέπει κάθε της παραίνεση να θεωρείται αξίωμα αφού προέρχεται από μια αυθεντία της παιδαγωγικής επιστήμης.
Αξέχαστες μένουν και οι διαλέξεις της στην αίθουσα του Λυκείου των Ελληνίδων και από πλευράς θεματικής αλλά και από πλευράς παρουσίασης. Ιδιαίτερα όταν αναφερόταν σε θέματα παιδαγωγικής έλαμπε ολόκληρη.
Αναφέρει σε ένα σημείωμα ο αξέχαστος παπα Μιχάλης Σταυριανάκης:
«Μιλά και ιερουργεί στην ψυχή του παιδιού το οποίο χαρακτηρίζει λουλούδι του ορίζοντα και ιερά ύπαρξη της ζωής. Πατά με δέος τα πλήκτρα της παιδικής ψυχής και παρουσιάζει στο ταμπλό του ακροατηρίου το ψυχικό μεγαλείο της …».
Η Ελπινίκη Σταματάκη δοσμένη κυριολεκτικά στην επιστήμη της δεν θέλησε να κάνει δική της οικογένεια. Δεν την συγκίνησαν προτάσεις γάμου από μεγάλες προσωπικότητες της εποχής. Ένας μάλιστα κυριαρχούσε στο πολιτικό στερέωμα.
Η σπάνια αυτή γυναίκα που σε κέρδιζε με την ευγένεια και την καλοσύνη της ένοιωθε πανευτυχής κοντά στα αδέλφια και στ’ ανίψια της που λάτρευε.
Έφυγε για την γειτονιά των Αγγέλων το 2002. Μάταια έψαξα να βρω κάποια νεκρολογία για να αντλήσω στοιχεία. Η εγγονή του αδελφού της Μανόλη η κ. Μαρία Σταματάκη που έχει κάνει μια αξιόλογη έρευνα για το γενεαλογικό της δέντρο και η νύφη της εκλεκτή φίλη κ. Στέλλα Σταματάκη μου έδωσαν πολύτιμα στοιχεία και τις ευγνωμονώ.
Κάποτε έπρεπε να θυμηθούμε την Ελπινίκη Σταματάκη που πρόσφερε τόσες υπηρεσίες στην εκπαίδευση και δυστυχώς δεν αναφέρεται πουθενά. Εντελώς λησμονημένη από το χώρο που υπηρέτησε με τόση αγάπη.
Αν αυτό δεν είναι όνειδος για μια κοινωνία που σέβεται και τιμά τις παραδόσεις της τότε ποιο είναι;
