Το Ιστορικό Λαογραφικό μας Μουσείο δίνει πλέον υπόσταση στο όραμα του Χριστόφορου Σταυρουλάκη και της Φαλής Βογιατζάκη, να δημιουργήσουν μια κιβωτό μνήμης προσβάσιμη σε κάθε φιλίστορα και λάτρη της παράδοσης.
Η μια μετά την άλλη οι εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στο χώρο επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές και έχουν μεταβάλει το μουσείο αυτό σε ένα νευραλγικό κύτταρο δημιουργίας στο πολιτιστικό μας γίγνεσθαι.
Αυτή όμως που πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής από το Σύλλογο Φίλων του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Ρεθύμνου, με την συνεργασία του Σκοπευτικού Συλλόγου Παραδοσιακών Όπλων Πάτρας ξεπέρασε κάθε προσδοκία.
Το θέμα «Αρματωσιές και γιατροσόφια από το 1821 έως το 1866», εξαιρετικά ενδιαφέρον για κάθε φιλίστορα καθήλωσε το κοινό επειδή συνδυάστηκε με επίδειξη των στοιχείων από πολύτιμες συλλογές πέρα από την προβολή εικόνων.
Και ήταν, πιστέψτε με, μια ανεπανάληπτη εμπειρία να βιώνεις μέσα από τις εισηγήσεις χαρισματικών ομιλητών, καταστάσεις που περνάς επιφανειακά προσεγγίζοντας τη σύγχρονη ιστορία.
Με τα ιστορικά γεγονότα σε πρώτη προτεραιότητα δεν δώσαμε ποτέ ιδιαίτερη σημασία στον τρόπο ζωής εκείνων στους οποίους οφείλουμε τη λευτεριά μας.
Έτσι κρεμόμαστε από τα χείλη των ομιλητών που από στήθους, απόδειξη σημαντικής περιουσίας γνώσεων, μας είπαν και τι δεν μας είπαν. Λεπτομέρειες από το βίο και τις ημέρες των ανώνυμων εκείνων ηρώων που πότισαν με το αίμα τους το δέντρο της λευτεριάς.
Έτσι μάθαμε τι αποτελούσε τον οπλισμό καθενός, με τι πρωτόγονα μέσα αντιμετώπιζε τις καθημερινές του ανάγκες, πως αξιοποιούσε την υποτυπώδη του υπόδηση μόνο όταν οι συνθήκες εδάφους το απαιτούσαν, ποια γιατροσόφια της εποχής ανακούφιζαν τους τραυματίες με τη ρακί να επιτελεί λειτούργημα αντισηπτικού, πόσο μεγάλη δοκιμασία περνούσε κάθε λαβωμένος αν ξεπερνούσε τελικά το θάνατο, αφού κινδύνευε άμεσα από σηψαιμία ή τέτανο ή γάγγραινα.
Απίστευτες συνθήκες διαβίωσης που εξηγούν χωρίς ανάγκη επιχειρημάτων πώς οι Έλληνες καταξιώθηκαν στην οικουμενική συνείδηση σαν ήρωες κι ας μη διέθεταν τα μέσα που είχαν σε αφθονία, οι οργανωμένοι στρατοί των μεγάλων δυνάμεων.
Ακόμα και τα μελανά σημεία, είχαν αδιάσειστα επιχειρήματα, που στοιχειοθετούν η ανέχεια, η ανασφάλεια και ο τρόμος για το αύριο.
«Ο θάνατός σου η ζωή μου» ίσχυε και τότε αλλά όταν οι συνθήκες το επέβαλαν. Λάφυρα επιβίωσης ήταν όσα μάζευαν από κάθε νεκρό τούρκο και όχι μέσο εύκολου πλουτισμού.
Με το σπαθοράβδι ο φτωχός αγωνιστής θα συνέχιζε να αγωνίζεται κι ας είχε εξασφαλίσει γερό οπλισμό από την εξουδετέρωση αντιπάλων στη μάχη. Τα καλά όπλα τα πουλούσε αργότερα για να εξασφαλίσει την επιβίωση της οικογένειάς του.
Μια τέτοια σκηνή βλέπουμε και στη γνωστή ταινία «Παπαφλέσσας» όπου ο Πλαπούτας κρατά τα όπλα που πήρε ως έπαινο για τη γενναιότητά του σκεπτόμενος πόσο τόπο θα πιάσουν όταν πουληθούν για να χορτάσει ψωμί κάποιο διάστημα η φαμίλια του.
Κι η χήρα παραμόνευε να πάρει το ματωμένο στρώμα σκοτωμένου γιατί είχε τέσσερα παιδιά και δεν άντεχε να τα βλέπει να κοιμούνται κατά γης.
Αυτές οι μικρές λεπτομέρειες που διέσωσαν απομνημονεύματα και ημερολόγια αγωνιστών και έρχονταν στο φως με εύστοχες παρατηρήσεις από τους παρευρισκόμενους, έκαναν περισσότερο απολαυστική την ακρόαση κι ας περνούσε αδυσώπητα η ώρα.
Κανένας δεν το αντιλήφθηκε απορροφημένοι να μη χάσουμε λέξη από όσα ακούγαμε και στιγμή από όσα βλέπαμε για να κατανοήσουμε απόλυτα αυτά που έλεγε ο κάθε εισηγητής.
Στη διάρκεια της εξαιρετικής αυτής εκδήλωσης, ο κ. Θεόδωρος Κωτσάκης αναφέρθηκε στα όπλα των επαναστάσεων κάθε ιστορικής περιόδου με ακρίβεια στοιχείων, ενώ οι γνώσεις του που αποδείκνυε η άνευ χρήσης χειρογράφου ομιλία του δεν επέτρεπε στον ακροατή να πλήξει. Άλλωστε για κάθε τύπο όπλου είχαμε και ζωντανό παράδειγμα. Έτσι το κοινό είχε την ευκαιρία να δει από κοντά τα σχετικά εκθέματα του μουσείου αλλά και εκθέματα από ιδιωτικές συλλογές.
Με τη σειρά του ο νεαρός συμπολίτης μας Δημήτρης Σκαρτσιλάκης, αναφέρθηκε σε άλλα είδη όπλων που διαδέχτηκαν αυτά των επαναστάσεων και αρχίζουν να εμφανίζονται από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και εντεύθεν. Για μια ακόμα φορά καμαρώσαμε έναν νέο άνθρωπο φαινόμενο για το πάθος του με τη σύγχρονη ιστορία ιδιαίτερα με την έρευνα γύρω από τη Μάχη της Κρήτης.
Ο κ. Ευτύχης Τζιρτζιλάκης αναφέρθηκε με τη σειρά του στα κρητικά όπλα με ανάλογη επίδειξη που μας έκοψε την ανάσα.
Για φαντάσου πως οι ηρωικοί μας πρόγονοι αντιμετώπιζαν τον εχθρό. Με σπαθοράβδια και χούρχουδα. Ήταν πράγματι μια σπάνια ευκαιρία να δούμε από κοντά -αντίκες της περιόδου και ιδιαίτερα τα λεγόμενα «Κρητικά όπλα», το σπαθοράβδι, το μαχαίρι, το Κρητικό γιαταγάνι, την πιστόλα κλπ.
Δυστυχώς όμως τα όπλα εκείνα εξαφανίστηκαν σιγά σιγά. Από τη μια οι διατάξεις περί αφοπλισμού από την άλλη η ανάγκη των φτωχών ανθρώπων να τα ανταλλάξουν με κάτι πιο χρήσιμο σε περίοδο ειρήνης, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 50 που οι γυρολόγοι ζούσαν τη δική τους άνοιξη άφησε να χαθούν σπουδαία τεκμήρια της σύγχρονης ιστορίας μας.
Ο κ. Τζιρτζιλάκης όμως προσπάθησε να διασώσει ότι μπόρεσε πιστεύοντας ότι καμιά ιστορική πηγή δεν σου δίνει τόσο συγκλονιστικά στοιχεία. Ακούραστος δεν σταματά να ερευνά και να συγκεντρώνει όλο και περισσότερο συλλεκτικό υλικό μεγάλης ιστορικής σημασίας. Ποτέ δεν υπολόγισε τις δαπάνες παρά το γεγονός όπως εύστοχα του επισημαίνει ο Ανδρέας Χατζηπολάκης στο προσωπικό του προφίλ ότι θα μπορούσε να είχε κτίσει και πολυκατοικία σήμερα αν δεν είχε αυτό το πάθος της συλλογής. Αυτός όμως συνεχίζει το πάθος του αυτό να το επενδύει γενναιόδωρα σε γνώση των νέων ανθρώπων χωρίς να υπολογίσει κόπο και μόχθο. Και είναι αξιέπαινος γι’ αυτό.
Μια πρόταση του έκανε ο συμπολίτης καθηγητής κ. Θεόδωρος Ρηγινιώτης για χάρη των μαθητών του κι εκείνος πρόθυμα έσπευσε να ανταποκριθεί με την ευκαιρία που ήταν στο Ρέθυμνο και οι άλλοι συνοδοιπόροι του στον αγώνα για τη διάδοση της γνώσης που εμπνέει περισσότερο σεβασμό στην παράδοση και στους αφανείς ήρωες που τη μεταλαμπάδευσαν στις επόμενες γενιές. Κι όλα τόσο αθόρυβα χωρίς καμιά διάθεση προσωπικής προβολής.
Ο κ. Τριαντάφυλλος Τριανταφυλλόπουλος έκλεισε την εκδήλωση με τα εφόδια και τα γιατροσόφια των αγωνιστών.
Και οι τέσσερις ομιλητές με εξαιρετικό τρόπο μετέφεραν το κοινό, νοητά, στον τρόπο πολέμου στην Κρήτη του 19ου αιώνα.
Αμέσως μετά ζητήσαμε από τον κ. Ευτύχη Τζιρτζιλάκη να μας μιλήσει για την εκδήλωση.
«Για να καταλάβουμε την ιστορία, πρέπει να μελετήσουμε τα υπάρχοντα στοιχεία. Αυτά τα όπλα λοιπόν και οι λεπτομέρειες γύρω από τη χρήση τους βοηθούν στην επίτευξη του στόχου Και μαθαίνουμε τελικά την ιστορία μας», μας είπε.
Στο ίδιο πνεύμα ήταν και οι δηλώσεις στην εφημερίδα μας του Δημήτρη Σκαρτσιλάκη, ο οποίος ανέφερε:
«Αυτά τα όπλα, μας υποχρεώνουν να αναφερθούμε και στους δωρητές που αγνοούν οι περισσότεροι αλλά και μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα την ιστορία μας. Είναι η τρίτη φορά που γίνεται η εκδήλωση αυτή. Και χαιρόμαστε που πραγματοποιείται στο σημαντικό αυτό χώρο του Ιστορικού και Λαογραφικού μας μουσείου που νομίζω ότι είναι καιρός να γνωρίσουμε καλύτερα γιατί έχει πολλά να μας διδάξει».
Με εξαιρετικά επαινετικά σχόλια αναφέρθηκε στο Ιστορικό και Λαογραφικό μας μουσείο και ο κ. Θεόδωρος Κωτσάκης από την Πάτρα που ήταν μεταξύ των εισηγητών. Αυτός με την συντροφιά που δημιούργησε η κοινή αγάπη για την ιστορία επί τριάντα χρόνια ερευνά μελετά και μοιράζεται γνώσεις.
«Αυτός είναι ο στόχος μας» είπε απαντώντας σε σχετικό μας ερώτημα.«Επιχειρούμε μέσα από έρευνες, να δούμε το ρόλο που διαδραμάτισαν τα όπλα σε κάθε σύρραξη και να δώσουμε ένα σκαλοπάτι στον ερευνητή να προχωρήσει στην έρευνά του. Δεν είμαστε ιστορικοί, αγαπάμε την ιστορία κι αυτό θέλουμε να μεταδώσουμε στον κόσμο που μας παρακολουθεί. Η εκδήλωσή μας που γίνεται την επαύριο των εκδηλώσεων του Αρκαδίου θέλει να τιμήσει τους ήρωες εκείνους που έγραψαν με το αίμα τους μια τόσο σημαντική σελίδα στη σύγχρονη ιστορία».
Αξίζουν συγχαρητήρια στους συντελεστές της εκδήλωσης αυτής. Φύγαμε σοφότεροι σε ιστορική γνώση και περισσότερο ευγνώμονες για τους άγνωστους εκείνους ήρωες που με τόσες κακουχίες και στερήσεις μας έδωσαν το πολύτιμο δώρο της λευτεριάς.