Η συμμετοχή στην επιχειρηματική αποστολή της Περιφέρειας Κρήτης στο Κίεβο της Ουκρανίας, μας έδωσε τη δυνατότητα να δούμε από πιο κοντά τη σχέση αλλά και τους τρόπους, που αναπτύσσεται η συνεργασία αυτή μεταξύ των δύο περιφερειών.
Θα πρέπει προκαταβολικά να σημειώσουμε πως μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση -στο σύνολο της αποστολής έκανε εντύπωσε και σχολιάστηκε ευμενέστατα- η ιδιαίτερη θέρμη με την οποία αγκαλιάστηκε η κρητική αποστολή από τους Ουκρανούς, όχι μόνο αξιωματούχους αλλά και πολίτες: Η πρωτοβουλία της φιλοξενίας παιδιών από την Ουκρανία κάθε χρόνο στην Κρήτη, που είχε λάβει ευρεία δημοσιότητα από το ουκρανικά μέσα ενημέρωσης, ευαισθητοποίησε σημαντικά τον ουκρανικό λαό και για αυτό δεν ήταν τυχαίο, πως στις περισσότερες των συναντήσεων που επραγματοποιούντο -είτε σε επίσημο είτε σε ανεπίσημο επίπεδο- γινότανε αναφορά στην πρωτοβουλία αυτή. H υπόθεση του Τσερνομπίλ -του πυρηνικού «ατυχήματος» στον αντιδραστήρα Νο 4- φαίνεται πως έχει ακόμη αφήσει πολλές πληγές στο σώμα της Ουκρανίας και η στάση της Κρήτης και των Κρητικών, με την φιλοξενία των παιδιών, τους έχει αγγίξει… Αλλά γι’ αυτά, όπως και για την επίσκεψη στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνομπίλ θα αναφερθούμε στο αυριανό μας φύλλο.
Το δεύτερο στοιχείο αφορά στο γεγονός ότι η Ουκρανία κινείται πλέον -πολιτικά και εμπορικά- προς την Ευρώπη των 500 εκατ. κατοίκων και καταναλωτών. Αν και η κίνηση αυτή φαίνεται να ανησυχεί και να προβληματίζει πολλούς, κυρίως μικρούς παραγωγούς τοπικών προϊόντων. Και φαίνεται πως υπάρχουν αρκετοί αν λάβουμε υπόψη τις πολλές, οικογενειακού χαρακτήρα μονάδες, που συναντήσαμε στην έκθεση, και οι οποίες είναι μικρής έως πολύ μικρής κλίμακας «επιχειρήσεις». – «Πως θα ανταπεξέλθουμε στην πίεση των μεγάλων μονάδων της Ευρώπης, αν ενταχθούμε σ’ αυτήν; Δεν θα αφανιστούμε;» μας έλεγε ένας εξ αυτών που συναντήσαμε στην έκθεση και ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, δήλωνε ένθερμος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής πορείας της Ουκρανίας.
Οι διαδικασίες ένταξης έχουν προχωρήσει αρκετά -παρά τα προσχώματα από τη Ρωσία- και είναι πλέον θέμα χρόνου να ενταχτούν οι Ουκρανοί στη ζώνη ελεύθερου εμπορίου της Ένωσης και άρα τα ουκρανικά προϊόντα να μπορούν να διατίθενται χωρίς δασμούς της Ε.Ε.
Η επιλογή αυτή της Ουκρανίας, έρχεται άλλωστε να «συναντηθεί» με την επιλογή της «εξωστρέφειας», που επιχειρεί τα τελευταία χρόνια η Περιφέρεια Κρήτης, στην προσπάθεια δηλαδή να ενισχυθεί ο εξαγωγικός προσανατολισμός του νησιού: το εάν οι πρωτοβουλίες αυτές θα έχουν συνέχεια, θα εξαρτηθεί όχι μόνο από την πολιτική βούληση των δύο περιφερειών -που φαίνεται πάντως ότι μέχρι τώρα οικοδομούν σταθερές σχέσεις- αλλά από τον βαθμό τελικά που η επιχειρηματική κοινότητα θα μπορέσει -και οι παραγωγοί που ως προπομποί συμμετείχαν σ’ αυτή τη φάση στις business to business συναντήσεις- να ανταποκριθεί με συνέπεια στις απαιτήσεις, ποσοτικές και ποιοτικές, της ουκρανικής αγοράς. Πρόκειται άλλωστε για μια μεγάλη αναπτυσσόμενη αγορά των σχεδόν 50 εκατ. κατοίκων.
Τα κρητικά περίπτερα ίσως δεν ήταν με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο στημένα στον εσωτερικό κλειστό χώρο της έκθεσης, όπως και το περίπτερο-εστιατόριο για την παρουσίαση της κρητικής κουζίνας, σε αντίθεση με τα ουκρανικά. Είναι αλήθεια πως πάρα πολύς κόσμος επισκέφθηκε τον ευρύτερο χώρο της έκθεσης, ωστόσο κινήθηκε κατά βάση γύρω από ουκρανικά περίπτερα, και σε λιγότερο βαθμό -ίσως γιατί έπρεπε να επισκεφθεί ένα διαφορετικό χώρο- στα κρητικά.
Το «λουκέτο» επίσης των εμπορικών ουκρανικών επιχειρήσεων εμπορίας τροφίμων που βρισκότανε στο χώρο της έκθεσης, μάλλον περιόρισε παρά αύξησε την κίνηση προς τα κρητικά περίπτερα. Αυτό ωστόσο -σε γενικές γραμμές- δεν αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι επιχειρηματικές συναντήσεις που είχαν προγραμματιστεί και να κλειστούν συμφωνίες -οι οποίες άλλωστε ήδη ανακοινώθηκαν. Η κρητική ωστόσο αγορά δεν έχει μόνο λάδι προς εξαγωγή. Ήδη, αρκετά αιτήματα διατυπώθηκαν από Ουκρανούς εμπόρους και για τα κρητικά βότανα, ενώ πρωτοβουλία φαίνεται να βρίσκεται σε εξέλιξη από Κρήτες επιχειρηματίες για τη συγκρότηση φορέα, που να εμπορεύεται και να αντιπροσωπεύει από κοινού τα κρητικά προϊόντα στο Κίεβο. Μένει ο χρόνος να δούμε αν στα ράφια των ουκρανικών σουπερ μάρκετ θα βρεθούν τα κρητικά προϊόντα προκειμένου να φανούν τα ουσιαστικά αποτελέσματα αυτής της -χωρίς αμφιβολία- θετικής πρωτοβουλίας. Στο τομέα του τουρισμού και του Real estate φαίνεται πως υπήρξε περιορισμένο ενδιαφέρον, ίσως γιατί και ο χώρος δεν ευνοούσε γι’ αυτό. Το ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε αφορά κυρίως την αγορά γης, ενώ διατυπώθηκαν αρκετές προτάσεις στην κατεύθυνση ενίσχυσης του θεματικού τουρισμού -π.χ. γευσιγνωστικού, ειδικών διαδρομών, θρησκευτικού κ.α.
Η ουκρανική αγορά -δείχνει ενδιαφέρον για την Κρήτη, δεν είναι άλλωστε τυχαία η βελτίωση στον τομέα της τουριστικής κίνησης: από τους σχεδόν 20-30.000 Ουκρανούς τουρίστες, που επισκέπτονταν το νησί για διακοπές τα προηγούμενα χρόνια, ο αριθμός αυτός έχει σχεδόν δεκαπλασιαστεί και αγγίζει πλέον τους 300.000 το χρόνο!
Η καλή «χημεία» που φαίνεται πως έχει αναπτυχθεί μεταξύ των δύο περιφερειαρχών -Stauros και Anatoly προσφωνεί ο ένας τον άλλο!- αλλά κυρίως η πολύχρονη παρουσία του επίτιμου προξένου της Ουκρανίας στην Κρήτη, Ρεθεμνιώτη στην καταγωγή Γιάννη Λίτινα -ο οποίος ζει και δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στην Ουκρανία- αποτελούν τους βασικούς πυλώνες, πάνω στους οποίους έχει χτιστεί μια νέα σχέση με μια χώρα που απέχει μόλις κάτι λιγότερο από 2,5 ώρες αεροπορικά από το Ηράκλειο.