Το επιβλητικό φρούριο της Φορτέτζας, το σήμα κατατεθέν της πόλης του Ρεθύμνου που έχει «ταξιδέψει» μέσα από εκατοντάδες φωτογραφικούς φακούς σε χώρες του εξωτερικού, τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει έντονα σημάδια εγκατάλειψης. Τα φυτά που έχουν φυτρώσει στα τείχη μέσα από τους λίθους του φρουρίου, έχουν μεγαλώσει και έχουν «ρημάξει» το φρούριο προκαλώντας σοβαρές ζημιές μιας και η διάβρωσή του θεωρείται δεδομένη.
Η καταστροφή μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, ενώ το πρόβλημα που έχει γίνει αντιληπτό εδώ και τουλάχιστον πέντε χρόνια, ακόμα δεν έχει λυθεί και ούτε προβλέπεται άμεσα τουλάχιστον να αντιμετωπιστεί. Οι αρμόδιοι φορείς εξακολουθούν να μελετούν την ενίσχυση και αποκατάσταση των τειχών την ίδια στιγμή που αυτά καθημερινά διαβρώνονται. Το πρόβλημα είναι μεγάλο, αφορά ένα ενετικό μνημείο και χρήζει άμεσης επίλυσης. Μέχρι στιγμής οι καθυστερήσεις και η κωλυσιεργία μπορεί να ήταν ανεκτές για το φρούριο, η εικόνα όμως που παρουσιάζει σήμερα δείχνει ότι δεν θα ‘ναι για πολύ καιρό ακόμα. Και μπορεί σύμφωνα με την Αρχαιολογία να μην υφίσταται σοβαρός κίνδυνος του ίδιου του φρουρίου, ωστόσο βέβαιο θεωρείται ότι η εικόνα αυτή δεν αρμόζει σε ένα ενετικό μνημείο που κάθε καλοκαίρι κατακλύζεται από χιλιάδες επισκέπτες ανά τον κόσμο. Η αποκατάσταση των τειχών στο εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό τμήμα του φρουρίου, η βελτίωση του περιβάλλοντα χώρου, η αποκατάσταση φθοράς λίθινων αντικειμένων και ο καθαρισμός του μνημείου χαρακτηρίζονται ωστόσο ζητήματα άμεσης προτεραιότητας.
Τη μελέτη ανέλαβε και έκανε πριν δυο περίπου χρόνια ο αρχιτέκτονας και νυν αντιδήμαρχος Ρεθύμνου Μίνως Αλεφαντινός και την παρέδωσε στην Αρχαιολογία. Από εκεί εστάλη στο υπουργείο και στη συνέχεια επεστράφη πίσω προκειμένου να συμπληρωθεί για κάποια τμήματα που αφορούν στην αντικατάσταση λίθων και αυτό έχει κολλήσει εδώ και ενάμιση χρόνο.
Έκτοτε ξεκίνησε μια αλληλογραφία με τις γνωστές γραφειοκρατικές διαδικασίες να φρενάρουν σημαντικά την εκτέλεση ουσιαστικά του έργου, το οποίο δεν προβλέπεται να γίνει με βάση τα τωρινά δεδομένα πριν την επόμενη διετία. Και αυτό γιατί η Εφορία Αρχαιοτήτων ετοιμάζει μια συνολική μελέτη που αφορά τόσο την αποτύπωση των τειχών όσο και την αναστήλωση, η οποία γίνεται σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών και εν συνέχεια ανάλογα με τα κονδύλια που θα υπάρχουν για τον πολιτισμό από το νέο ΕΣΠΑ (το ΣΕΣ) θα εξασφαλίσει την απαιτούμενη χρηματοδότηση, για την εκτέλεση του απαραίτητου έργου.
Σε επικοινωνία που είχαν τα «Ρ.Ν.» με την προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου Αναστασία Τζιγκουνάκη, χθες δόθηκε από το ΚΑΣ του υπουργείου Πολιτισμού το πράσινο φως για τη διενέργεια γεωφυσικών ερευνών, οι οποίες σύμφωνα με την ίδια είναι απαραίτητες για να εξεταστεί το υπέδαφος του φρουρίου. Σε σχετικές δηλώσεις της ανέφερε χαρακτηριστικά: «Εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του υπουργείου Πολιτισμού η διενέργεια γεωφυσικών ερευνών, που θα γίνουν πάνω στη Φορτέτζα με γεωφυσικές μεθόδους, για να δούμε καταρχάς την επέκταση της ανασκαφής των ελληνιστικών χρόνων των οικιών, ώστε να δούμε με μη καταστροφική έρευνα τη συνέχεια σε σχέση με τα τείχη. Μετά θα κάνουμε επίσης έρευνα σε δύο προμαχώνες για να δούμε αντίστοιχα τους εγκάρσιους τοίχους του φρουρίου της Φορτέτζας, στον Άγιο Παύλο δηλαδή και στον Άγιο Λουκά. Κάνουμε και γενική χαρτογράφηση και εξωτερικά και εκεί που είναι οι ελληνιστικοί νεώσοικοι για να δούμε αντίστοιχα τι στοιχεία περισσότερα έχουμε, αφού έχει καλυφτεί μέρος τους από την περιφερειακή οδό. Επίσης, θα κάνουμε έρευνα και γύρω από το φρούριο για να δούμε εάν υπάρχουν σπηλαιώσεις που εδράζονται στα τείχη και με τον τρόπο αυτό θα έχουμε περισσότερα στοιχεία για να συμπληρώσουμε τη μελέτη. Αναφέρομαι στην μελέτη που είχαμε στείλει και μας την επέστρεψαν, για να δούμε και τα συγκεκριμένα σημεία με τα έντονα προβλήματα, θα πρέπει να τα αναπτύξουμε, να υπάρχουν σχεδιαστικά και να αναπτυχθούν. Τώρα για το πότε ακριβώς θα ολοκληρωθεί, δεν μπορώ να είμαι σίγουρη. Αυτά όλα θα γίνουν με το εργαστήριο γεωφυσικής και δορυφορικής τηλεσκόπησης του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών με τον κ. Σαρρή».
Σε ότι αφορά το κομμάτι των φυτών η κυρία Τζιγκουνάκη ξεκαθάρισε πως το φρούριο δεν κινδυνεύει από αυτά και πως χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης. Ειδικότερα, είπε: «Αυτή τη στιγμή εμείς δεν έχουμε κάποια πρόβλεψη συγκεκριμένη για να κοπούν, όμως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν κινδυνεύει το φρούριο από αυτά. Δεν προβλέπεται να κάνουμε κάποια εργασία για αυτά, γιατί ούτως ή άλλως θέλουν μια ειδική μεταχείριση, δεν φτάνει να κοπούν. Πολλές φορές όταν κόβονται δημιουργούν περισσότερο πρόβλημα. Αυτή τη στιγμή δηλαδή δεν μπορεί να γίνει κάτι. Την άνοιξη πρέπει να οργανωθεί κάτι τέτοιο αν δεν έχουν αρχίσει οι εργασίες του έργου της μελέτης -πράγμα δύσκολο- και πρέπει να δούμε και με τους γεωπόνους, με τον Δήμο και πώς μπορούμε σε συνεργασία με την Πυροσβεστική που μπορεί να βοηθήσει- γιατί δεν είναι σε όλα τα σημεία του εφικτό να πάει η υπηρεσία μας. Πρέπει να υπάρχει μία οργάνωση τέτοιου είδους ούτως ώστε να δούμε και πώς μπορεί να μη δημιουργήσει περισσότερο πρόβλημα κόβοντας απλά και μένοντας η ρίζα μέσα».
Από την πλευρά του ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων και υπεύθυνος για τα μνημεία δημοτικός σύμβουλος σχολιάζοντας το θέμα των τειχών χαρακτήρισε την εικόνα απαράδεκτη και αρκέστηκε να δηλώσει πως: «Θεωρώ ότι είναι μια υπόθεση που έπρεπε να είχε τελειώσει».
Παράλληλα, η Εφορία σε συνεργασία με τον Δήμο προγραμματίζει και άλλες παρεμβάσεις ευπρεπισμού του.
Ο στόχος του Δήμου είναι να εκπονήσει μια μελέτη που θα στοχεύει στην ανάδειξη και τον εξωραϊσμό του κάστρου της Φορτέτζας. Ένα αρχαιολογικό μνημείο, που αποτελεί ένα πολιτιστικό θησαυρό για την πόλη και που χρήζει άμεσων παρεμβάσεων, ώστε αυτό να είναι ασφαλές. Η συντήρηση του κάστρου, η αποκατάσταση τμημάτων που είναι ακόμα και επικίνδυνα για τους επισκέπτες, η βελτίωση και αισθητική αναβάθμιση του περιβάλλοντα χώρου και ένα αναψυκτήριο, αποτελούν βασικές προτεραιότητες, που θα περιλαμβάνονται στη μελέτη.
«Ο σχεδιασμός και ο προγραμματισμός έχει γίνει, οι συνεννοήσεις και οι συμφωνίες έχουν γίνει. Ξέρουμε τι θέλουμε να κάνουμε και πως θα το κάνουμε. Το θέμα είναι να τελειώσουμε με τα έργα του ΕΣΠΑ μέχρι τον Δεκέμβριο και όλο τον επόμενο χρόνο θα ασχοληθώ με τα μνημεία» ανέφερε ο κ. Αλεφαντινός.
