Με την επιστημονική καθοδήγηση του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ο δήμος, η ΔΕΥΑΡ, το Λιμενικό Ταμείο και οι αρμόδιες υπηρεσίες τους συνεργάζονται τα τελευταία χρόνια για την εκπόνηση ειδικού σχεδίου δράσης για τη διαχείριση και αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων.
Σε γενικές γραμμές, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα του ευρωπαϊκού προγράμματος «Pearl», το Ρέθυμνο έχει θωρακιστεί από πλημμυρικά φαινόμενα, όμως οι κίνδυνοι ελλοχεύουν με δεδομένη την κλιματική αλλαγή και την αστικοποίηση γειτονιών και διάφορων περιόδων που αποτελούν σημεία που δυνητικά αν δεν ληφθούν μέτρα προστασίας μπορούν να αντιμετωπίσουν πλημμυρικά φαινόμενα.
Ήδη στο πλαίσιο του προγράμματος με τη χρήση εξελιγμένων μοντέλων προσομοίωσης καθηγητές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου έχουν θέσει στο μικροσκόπιο τους όλα τα σενάρια που μπορεί να προκαλέσουν πλημμυρικά φαινόμενα σε διάφορες περιοχές, τις οποίες έχουν χαρτογραφήσει και πλέον όλα τα ερευνητικά δεδομένα είναι στη διάθεση όλων των αρμόδιων φορέων διαδικτυακά, όπου μπορούν να προστρέξουν για να αντλήσουν χρήσιμες πληροφορίες και κατ’ επέκταση να οργανώσουν το σχέδιο δράσης τους.
Ωστόσο ο ρόλος των ίδιων των πολιτών είναι καθοριστικός και η συνεργασία τους είναι απαραίτητη για να μπορέσει να επιτευχθεί ο στόχος.
Τα παραπάνω θέματα αναπτύχθηκαν χθες στο ο 3ο συμμετοχικό εργαστήριο με θέμα «Προετοιμάζοντας τις παράκτιες κοινωνίες για την έγκαιρη αντιμετώπιση ακραίων υδρο-μετεωρολογικών φαινομένων», που πραγματοποιήθηκε χθες στο Κέντρο Κοινωνικής Μέριμνας του δήμου Ρεθύμνου στο πλαίσιο του προγράμματος.
Σε σχετικές δηλώσεις του ο Χρήστος Μακρόπουλος αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ανέφερε: «Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο συμμετέχει εδώ και κάποια χρόνια στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα που αφορά την προστασία πόλεων κοντά στη θάλασσα από πλημμύρες τόσο στη θάλασσα όσο και στη στεριά. Είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένος από τα όσα έγιναν στο Ρέθυμνο, που μπορώ να πω ότι ήταν η καλύτερη περίπτωση του προγράμματος γιατί ασχολήθηκε και το Πολυτεχνείο αλλά και ο κόσμος του Ρεθύμνου που μάς βοήθησε σε πληροφορίες και δεδομένα και κάναμε πάρα πολύ δουλειά για την ανάλυση του πλημμυρικού κινδύνου και τη μείωση του πλημμυρικού κινδύνου. Έχουμε αναπτύξει διάφορα πράγματα για το Ρέθυμνο. Ένα πολύ σημαντικό που κάναμε είναι ότι χρησιμοποιήσαμε εξελιγμένα μοντέλα προσομοίωσης για να δούμε πως εξελίσσεται ο πλημμυρικός κίνδυνος στον χρόνο κάτω από διάφορα σενάρια, ποιες περιοχές είναι ευαίσθητες σε πλημμύρες, τι θα γινόταν αν άλλαζε το κλίμα, αν θα τροποποιείτο το πρόβλημα το πλημμυρικό ή όχι, αν είναι επαρκής η πλημμυρική προστασία και τα μέτρα ως έχουν, αν θα άλλαζαν οι συνθήκες οι κλιματικές. Εν τω μεταξύ εξελίσσεται η αστικοποίηση και εξετάζουμε και αυτό το σενάριο. Έχουμε προσομοιώσει την υπάρχουσα υποδομή και έχουμε προσομοιώσει και στοιχεία της προστασίας του Ρεθύμνου, όπως το δίκτυο όμβριων, το οποίο έχουμε εντάξει στους υπολογισμούς μας. Άρα, οι αναλύσεις και τα αποτελέσματα των προσομοιώσεων αφορούν όλο το Ρέθυμνο και δημιουργούμε χάρτες πλημμυρικού κινδύνου πολύ πιο αναλυτικούς από αυτούς που φτιάχνει η πολιτεία για τις πλημμύρες. Εμείς κάναμε δουλειά στοχευμένη και ξέρουμε πως η πόλη θα αντιμετωπίζει τα πλημμυρικά επεισόδια και οι φορείς μπορούν να δουν που θα εστιάσουν τις δράσεις τους, καθώς όλο το υλικό είναι διαθέσιμο και μάλιστα μέσα από εργαλεία που έχουμε αναπτύξει θα μπορούν οι φορείς να τα δουν να τα συζητήσουν μεταξύ τους και να αναλάβουν δράση».
Ο κ. Μακρόπουλος ωστόσο σημείωσε τη σημασία και τον ρόλο των πολιτών, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων: «Έχει γίνει πολύ καλή δουλειά στο Ρέθυμνο γενικώς. Το κομμάτι που σχετίζεται με την απορροή όμβριων έχει αντιμετωπιστεί. Ωστόσο εξελίσσονται νέες γειτονιές, οι οποίες μπορεί να αντιμετωπίσουν πλημμυρικά φαινόμενα διότι η πόλη εξελίσσεται, άρα εξελίσσεται ο κίνδυνος και το κλίμα αλλάζει και πρέπει να συνεχίζουμε να προστατευόμαστε. Επίσης χρειάζεται μια ευαισθητοποίηση του κόσμου. Στο Ρέθυμνο υπάρχει αλλά πρέπει να συνεχιστεί για να διατηρήσουμε τα έργα που υπάρχουν. Με άλλα λόγια να καθαρίζουμε τα ρέματα, να είμαστε σίγουροι ότι τα δίκτυα απορροής είναι καθαρά και όλα αυτά πρέπει να γίνουν συνείδηση σε όλους».
Από την πλευρά του ο δήμαρχος Ρεθύμνου Γιώργος Μαρινάκης τόνισε: «Σε μια περίοδο που λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά και της συμπεριφοράς των κατοίκων, της έλλειψης σεβασμού προς το περιβάλλον και του μπαζώματος των ρεμάτων, δυστυχώς διαβάζουμε πολύ κακές ειδήσεις και βλέπουμε περιουσίες να χάνονται και καμιά φορά και ζωές, επειδή έχουμε υποτιμήσει τον περιβαλλοντολογικό κίνδυνο και έχουμε υποτιμήσει επίσης τη διαχείριση των δασών, των ρεμάτων και γενικά του περιβάλλοντος. Μέσα από τα πορίσματα αυτού του εργαστηρίου μπορούμε να χαρτογραφήσουμε ποιες είναι οι επικίνδυνες περιοχές της πόλης και ποιες όχι και αυτό αυτομάτως μας καθιστά ενήμερους όχι μόνο πού θα στρέψουμε την προσοχή μας, αλλά και τι ακριβώς πρέπει να κάνουμε για να προστατεύσουμε τις περιοχές αυτές. Από τα πορίσματα αυτά προκύπτει θέμα προς τα ανατολικά προάστια που είναι θέμα της μορφολογίας του εδάφους που είναι προσχωσιγενής γη και στην παλιά πόλη, που συμβαίνει μερικές φορές να είναι κατώτερη η στάθμη των περιοχών από τη θάλασσα. Γενικά και η έρευνα αυτή απέδειξε ότι το Ρέθυμνο είναι μια καλά θωρακισμένη πόλη, έργο που έχει ξεκινήσει από προηγούμενες περιόδους και συνεχίζεται μέχρι και τώρα. Έχει όμως πολύ μεγάλη σημασία εκτός από τα έργα που γίνονται από την πολιτεία, τους δήμους, τη ΔΕΥΑΡ και η συμπεριφορά των κατοίκων. Όταν περιφρονούμε στοιχειώδεις κανόνες ασφάλειας, ρίχνουμε τα λίπη μας μέσα στους αγωγούς, σκουπίδια, τα σκεπάζουμε ή οτιδήποτε άλλο εκτιθέμεθα σε κινδύνους που δεν φταίει κανένας άλλος παρά μόνο ο ίδιος μας ο εαυτός. Και δεν λέω καν για όταν μπαζώνουμε ρέματα, καταπατούμε δημόσιους χώρους ή αποψιλώνουμε τα δάση μας. Γιατί τότε είμαστε οι υπογραφείς του εγκλήματος που σίγουρα θα συντελεστεί κάποια στιγμή».
Σημειώνεται ότι το ερευνητικό έργο PEARL έχει ξεκινήσει από τον Ιανουάριο του 2014 και ολοκληρώνεται τον Δεκέμβριο του 2017. Οι εργασίες που έχουν υλοποιηθεί από την ερευνητική ομάδα του ΕΜΠ σε σχέση με την πόλη του Ρεθύμνου περιλαμβάνουν:
• την ανάπτυξη ενός καινοτόμου μεθοδολογικού πλαισίου για την κατανόηση όλων των μηχανισμών πλημμύρας,
• την ανάπτυξη και χρήση νέων εργαλείων για την προσομοίωση της πλημμύρας συμπεριλαμβάνοντας υδρολογικές και υδραυλικές αναλύσεις, καθώς και αναλύσεις φαινομένων κυματικής αναρρίχησης και υπερπήδησης. Στις προσομοιώσεις εξέλιξης του πλημμυρικού κινδύνου συμπεριλήφθηκαν επίσης σενάρια πληθυσμιακής ανάπτυξης και αλλαγής χρήσεων γης.
Βασικό αντικείμενο εργασιών υπήρξε η ανάπτυξη μοντέλων για την προσομοίωση αποφάσεων των φορέων, καθώς και η εφαρμογή μεθοδολογιών για την κατανόηση της τρωτότητας της πόλης αλλά και της αντίληψης και της ετοιμότητας που έχει η κοινωνία του Ρεθύμνου απέναντι στον πλημμυρικό κίνδυνο.
