Η ευφυΐα έχει όρια; η πολιτική πρέπει να έχει όρια; Εξυπνάδα και πολιτική χωράνε στο ίδιο τσουβάλι;
John Nash: Ιδιοφυής μαθηματικός, σχιζοφρενής άνθρωπος… Στα 19 του, στο πανεπιστήμιο άρχισε να φαίνεται η ιδιοφυΐα του John Nash. Μια μέρα πλησίασε τον καθηγητή του R. J. Duffin, δείχνοντάς του ένα πρόβλημα που πίστευε ότι έλυσε. O καθηγητής έκπληκτος διαπίστωσε πως ο νεαρός φοιτητής είχε αποδείξει, χωρίς να ξέρει, το διάσημο θεώρημα του Brower. H συστατική επιστολή του καθηγητή προς το Princeton είχε μόνο μία αράδα: «Αυτός ο άνθρωπος είναι ιδιοφυΐα».
Tο Princeton εκείνη την εποχή φιλοξενούσε τα μεγαλύτερα μυαλά της επιστήμης: Einstein, Gödel, Wiener, von Neumann κ.ά. O τελευταίος ήταν ο πατέρας της «Θεωρίας των Παιγνίων», μιας θεωρίας που προσπαθούσε να βγάλει μαθηματικούς κανόνες από τα παίγνια στρατηγικής. O Neumann όμως περιορίστηκε μόνο σε αντιτιθέμενους παίχτες που το κέρδος του ενός ήταν απώλεια του άλλου.
H διατριβή του Nash επικεντρώθηκε σε παίκτες που υπήρχε η δυνατότητα του αμοιβαίου συμφέροντος. «O Nash έκανε την θεωρία των παιγνίων οικονομικό εργαλείο», δήλωσε αργότερα ο Nομπελίστας οικονομολόγος του MIT Robert Solow.
Στα 21 του συμπλήρωσε την «Θεωρία των παιγνίων» του John Von Neumann, μία εργασία για την οποία τιμήθηκε με βραβείο Nobel το 1994. Στα 22 του ήταν καθηγητής στο Princeton και 23 χρονών δίδασκε στο MIT. Κάθε μαθηματική εργασία του άφηνε τους μαθηματικούς όλου του κόσμου με ανοιχτό το στόμα: «Όποτε παρουσίαζε κάποια εργασία», θυμάται ο καθηγητής του MIT Gian-Carlo Rota, «πάντα κάποιος από το ακροατήριο θα έλεγε «απίστευτο!»…».
Βασίλης Λεβέντης: Άριστος μηχανικός, ιδιαίτερη προσωπικότητα… Το 1969 εισήλθε τέταρτος στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στη σχολή Πολιτικών Μηχανικών. Κατά τη διάρκεια του αντιδικτατορικού αγώνα (1970-1974), που ο Βασίλης Λεβέντης ήταν φοιτητής στο Πολυτεχνείο, κατείχε πολύγραφο και με ομάδα συμφοιτητών του διένειμε προκηρύξεις, καλώντας τους Αθηναίους σε εξέγερση ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς.
Ολοκλήρωσε τις σπουδές του με άριστα και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Μόναχο της Γερμανίας.
Λίγα λόγια για την πολιτική του διαδρομή:
Ο Λεβέντης εμφανίστηκε στην πολιτική ζωή του τόπου πριν 40 χρόνια.
Η πρώτη ουσιαστική επαφή του Βασίλη Λεβέντη με την πολιτική έγινε το 1975 όταν, ως συνεργάτης του πρώην πρύτανη του Πολυτεχνείου, Κυπριανού Μπίρη, συνέβαλε στη σύνταξη των άρθρων 21 και 24 του Συντάγματος και στη δημιουργία του προγράμματος ΔΕΠΟΣ.
Το 1984 ίδρυσε το πρώτο οικολογικό κόμμα στην Ελλάδα, ενώ ο συνδυασμός που δημιούργησε με τον τίτλο «Ελεύθεροι» συμμετείχε στις Ευρωεκλογές της ίδιας χρονιάς.
Στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 1989 μετείχε ως υποψήφιος βουλευτής στο ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας στη Β’ Αθήνας.
Το 1992 πραγματοποιήθηκε το ιδρυτικό συνέδριο του κόμματος «Ένωση Κεντρώων και Οικολόγων». Αρχικά συμπεριλάμβανε τη φράση «και Οικολόγων» η οποία όμως αργότερα αφαιρέθηκε. Σκοπός της ίδρυσης του κόμματος ήταν να στεγάσει στον κεντρώο χώρο την παραδοσιακή κοινωνική βάση του ΠΑΣΟΚ, καθώς ο Βασίλης Λεβέντης θεωρούσε πως αυτή προδόθηκε από τη μετεξέλιξη του κινήματος.
Στις αρχές του 1994 ο τότε δημοσιογράφος -και μετέπειτα υπουργός Εργασίας, Πολιτισμού και Εθνικής Άμυνας- Πάνος Παναγιωτόπουλος κάλεσε τον Βασίλη Λεβέντη σε εκπομπή του στο κανάλι ΑΝΤ1 με εμφανή διάθεση εμπαιγμού. Ο Βασίλης Λεβέντης όμως κατάφερε να κρατηθεί στο ύψος του και μάλιστα ανέφερε και σε εκείνη την εκπομπή την εκτίμησή του ότι η οικονομική πολιτική που ασκείτο στην Ελλάδα από τα δυο μεγάλα κόμματα που κυβερνούσαν μετά το 1974 οδηγεί τη χώρα σε πτώχευση, κάτι που επαληθεύτηκε το 2010. Τις επόμενες ημέρες ο Πάνος Παναγιωτόπουλος δέχθηκε έντονη κριτική από τα ΜΜΕ, κλήθηκε και σε απολογία από την ΕΣΗΕΑ και τερματίστηκε η συνεργασία του με τον ΑΝΤ1.
Αποτέλεσε αντικείμενο έντονης σάτιρας στο παρελθόν από τον Γιώργο Μητσικώστα. Ο τελευταίος όμως, κατά δήλωσή του μέσω των κοινωνικών δικτύων, πριν τις εκλογές του 2015, ζήτησε συγγνώμη από τον Βασίλη Λεβέντη, καλώντας τον κόσμο να ψηφίσει το κόμμα του, την Ένωση Κεντρώων.
Προσωπικές απόψεις
Διευκρινίζω ότι δεν τάσσομαι υπέρ του Λεβέντη αλλά ενδέχεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στην επόμενη βουλή, πέφτοντας έξω στις αρχικές μου εκτιμήσεις.
Προβάλλεται σαν ο προφήτης πολιτικός που στο κοντινό παρελθόν, σαν σύγχρονη Πυθία, χωρίς να μασάει φύλλα δάφνης αλλά καταβροχθίζοντας πίτσες δώρο, σε κατάσταση έκστασης έβριζε το εκλογικό ποίμνιο για τις επιλογές του. Σήμερα όπως δείχνουν οι μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις, ένα ποσοστό πάνω από 3% τον δικαιώνει, βάζοντας τον στη Βουλή και ίσως σε ρόλο καταλύτη.
Θέλω όμως να τονίσω, ότι καμιά φορά τα φαινόμενα απατούν. Πίσω από γραφικές συμπεριφορές, υπερβολικές αντιδράσεις, τάση για συνεχή φιλονικία στα πάνελς και περίεργο λεξιλόγιο, μπορεί και να βρίσκονται πρόσωπα αξιόλογα και με καλές προθέσεις, τα όποια ίσως δεν έχουν επαρκείς τηλεοπτικές δεξιότητες ή έχουν ανεπαρκή αυτοέλεγχο. Σε κάθε περίπτωση, το ότι κάποιος κάνει σωστές αναλύσεις και προβλέψεις, μπορεί να είναι χρήσιμο, αλλά δεν τον καθιστά απαραίτητα και καλό πολιτικό.
Ο Λεβέντης όπως κι άλλοι στο παρελθόν υποστήριξαν το «αυτονόητο» και το «λογικό» αλλά το timing μάλλον αποδείχτηκε λάθος. Έτσι φτάσαμε σήμερα πρόεδροι πολιτικών κομμάτων να χαρακτηρίζονται, ψευτράκος, μάγκας …και μελλοντολόγος, θα ‘λεγα κι εγώ, για τον Λεβέντη.
Δεν είμαι ψυχίατρος για να μπορώ να ερμηνεύσω τη συμπεριφορά του όταν έλεγε «αλήθειες και μελλούμενα» στο κανάλι του αλλά δεν μπορεί να ζητά να μπει στη βουλή χωρίς στελέχη.
Οι προεκλογικές του αναφορές ότι θα επισκεφθεί προσωπικά τη Μέρκελ για να την πείσει σε αλλαγές στις μεταρρυθμίσεις ή εκείνης που δηλώνει ότι προτίθεται να εφαρμόσει το rotation στην κοινοβουλευτική του ομάδα δηλ. κάθε εξάμηνο να παραιτούνται οι βουλευτές του και να αντικαθίστανται από τους επόμενους στη σειρά εκλογής (Βουλή φροντιστήριο για μαθητευόμενους…μπαρμπέρηδες στου κασίδη το κεφάλι), με τρομάζουν!
Ένας απογοητευμένος λαός, σαν αντιδραστική τιμωρία σε κόμματα και πρόσωπα εξουσίας, μπορεί να ξεσπάσει με πολλούς τρόπους.
Είτε δίνοντας υψηλό ποσοστό στην αποχή είτε δίνοντας ποσοστό εκπροσώπησης στο κοινοβούλιο σε κόμματα από το παρελθόν που «επαληθεύτηκαν» στις προβλέψεις τους είτε δίνοντας εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο σε ιδιαίτερα άτομα, χλευάζοντας με αυτό τον τρόπο, όλο το πολιτικό σύστημα (βλ. ιταλική Βουλή 1990, Τσιτσιολίνα).
Ελπίζω κι εύχομαι η μνήμη και η κρίση των εκλογέων κι όχι ο θυμός και η απογοήτευση τους, να είναι οι καταλύτες του εκλογικού αποτελέσματος στις 20 Σεπτεμβρίου.
* Ο Γιώργος Ταταράκης είναι πολιτικός μηχανικός Ε.Μ.Π.
Υ.Γ. Αν και εκ πρώτης όψεως φαίνεται ασύνδετη η παράλληλη αναφορά στους John Nash και Βασίλη Λεβέντη, μια πιο προσεκτική ανάγνωση δείχνει το αντίθετο και μάλιστα βάζει στο παιχνίδι και τον «τρελό» Βαρουφάκη με τη «Θεωρία των Παιγνίων» σαν οικονομικό εργαλείο για παίκτες αμοιβαίου συμφέροντος (Διατριβή Νash).
