Ιούνιος 1965… Κυριακή 5 Ιουνίου. Ένα νέο πλοίο δρομολογείται στη γραμμή Κρήτης – Πειραιά, ένας πραγματικός κολοσσός όπως το περιέγραφε ο τύπος της εποχής. Ένα πρώην αγγλικό δεξαμενόπλοιο που μετατράπηκε σε επιβατηγό – οχηματαγωγό. Το πάλαι ποτέ Λέστερσαϊρ που τώρα μετονομάστηκε σε Ηράκλειον. Όλοι έβλεπαν το ξεκίνημα μιας νέας εποχής στην ακτοπλοΐα και συνάμα τη σύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα σε σταθερή βάση και την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας.
Διαβάζουμε στον τύπο της εποχής μεταξύ άλλων τα εξής: «Το Φέρυ- Μπώουτ Ηράκλειον είναι μια νέα βάσις εξυπηρετήσεως της κινήσεως της Κρήτης η οποία μεταξύ άλλων θα αποσυμφορήση και τον δρόμο Ηρακλείου – Ρεθύμνης από τα μεγαθήρια φορτηγά που κατευθύνοντο προς Σούδαν και εδυσχέραινον τόσο πολύ την συγκοινωνίαν εις την στενήν αρτηρίαν αυτήν».
Στο παρθενικό του ταξίδι έγινε δεξίωση παρόντος ενός εκ των πλοιοκτητών και συγκεκριμένα του Χαράλαμπου Τυπάλδου. Μεταξύ άλλων παρευρέθηκε και μία ομάδα αποτελούμενη από 40 Ρεθεμνιώτες, επικεφαλής της οποίας ήταν ο πράκτορας της εταιρείας στο Ρέθυμνο Γ. Γαγάνης, προσκεκλημένος από την εταιρεία Τυπάλδου. Είχε είχαν έρθει στο λιμάνι του Ηρακλείου με λεωφορείο από το Ρέθυμνο σαν εκδρομή.
Πώς είδαν οι Ρεθεμνιώτες το F/B Ηράκλειον-Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Κρητική Επιθεώρηση
[…] Επισκεφθήκαμε το πλοίο που είναι πραγματικά ένας θαλάσσιος κολοσσός. Διαθέτει άνετες καμπίνες πρώτης, τουριστικής και τρίτης θέσεως με όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Αναπτύσσει ταχύτητα 19,5 κόμβων και έτσι με το πλοίο αυτό το ταξίδι από Ηράκλειον εις Πειραιά διαρκεί μόνον 9 ώρες. Εις τα απέραντα καταστρώματα του πλοίου υπάρχει και πισίνα που να μπορούν οι επιβάτες του ταξιδεύοντας να απολαμβάνουν και το θαλάσσιο μπάνιο τους! […]
Σε άλλο σημείο [..] Εκεί που υπερέχει το «ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ» είναι τα σύγχρονα μέσα πλεύσεως – πλοϊγήσεως. Όργανα απολύτου ακριβείας εξασφαλίζουν ασφαλές ταξείδι χωρίς περιπετείας ούτε από τον καιρό ούτε από την θάλασσαν [..]
Σε όλο το άρθρο έχοντας υπόψη τα δεδομένα της εποχής το ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ περιγράφεται πιο πολύ ως ένα κρουαζιερόπλοιο, παρά σαν ένα φέρυ μποτ – καύχημα της εταιρείας Τυπάλδου. Στο τέλος δεν παραλείπεται η αναφορά της ανόδου της κρητικής οικονομίας με τις εξαγωγές των προϊόντων προς την ηπειρωτική Ελλάδα και η επιτυχία της δρομολόγησης του πλοίου: «Έτσι το κέρδος είναι μεγάλο και η προοπτική δια την επιτυχίαν της δρομολογήσεως του πλοίου αυτού άκρως βεβαία. Την προοπτικήν αυτήν μεγαλώνει η προθυμία και η συνέπεια των εδώ πρακτόρων του Φέρρυ Μπώουτ, δια την εξυπηρέτησιν όλων των διακινουμένων».
Τέλος το άρθρο κλείνει με την ελπίδα απόκτησης πλοίου για το Ρέθυμνο και τη διαμόρφωση του νέου λιμανιού: «Η επιτυχία αυτή αποτελεί γενικήν ευχήν όλων μας ευθύς αμέσως μετά την πρωταρχικήν επιθυμίαν μας ως Ρεθυμνίων, αναδιαμορφωθούν συνθήκας εις τον Λιμένα μας ώστε να έχομεν κι εμείς τουλάχιστον αυτό, το αγαθόν της θαλασσίας συγκοινωνίας κατ’ ευθείαν από το Ρέθυμνο στον Πειραιά».
Περαιτέρω πληροφορίες
Ναυπηγήθηκε το 1949 στη Γλασκόβη της Σκοτίας στα ναυπηγεία Fairfield Co Ltd για λογαριασμό αγγλικής εταιρείας ως δεξαμενόπλοιο. Είχε χωρητικότητα 8.922 κόρων, μήκος 498 πόδια, πλάτος 60 πόδια, και βύθισμα 36 πόδια, ενώ έφερε μηχανή ατμοστροβίλων που του έδινε ταχύτητα 17 κόμβων. Εξυπηρετούσε τη γραμμή Αγγλίας-Βιρμανίας. Το αρχικό του όνομα ήταν «Leicestershire» (Λέστερσαϊρ) όπως προαναφέρθηκε.
Το 1964, μετά από μετασκευή σε φέρι-μποτ, περιήλθε στην εταιρεία των Αδελφών Τυπάλδου και υψώνοντας την Ελληνική σημαία νηολογήθηκε στον Πειραιά με αριθμό Ν.Π. 2562.
Επίλογος – Η πορεία προς την τραγωδία
Δυστυχώς ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι δεν μπορούσαν να διανοηθούν τι θα συνέβαινε. Για 18 μήνες θα εκτελέσει δρομολόγια από Ηράκλειο προς Πειραιά αρχικά και μετέπειτα από Σούδα προς Πειραιά. Στη Φαλκονέρα στις 8 Δεκεμβρίου 1966 παίχτηκε η τελευταία, δραματική πράξη ενός «χρονικού προαναγγελθέντων θανάτων» που άρχισε το 1964, όταν οι Τυπάλδοι αγόρασαν το ηλικίας 15 ετών αγγλικό φορτηγό Λέστερσαϊρ, το βάφτισαν Ηράκλειον και το μετασκεύασαν όπως-όπως σε φέρι-μποτ. Από την πρώτη κιόλας στιγμή, η Επιθεώρηση Εμπορικών Πλοίων εξέφρασε τις ανησυχίες της: το πλοίο δεν ήταν έτοιμο να μπει στις ακτοπλοϊκές μεταφορές.
Ενώ όλα τα ομοειδή σκάφη είχαν έρμα της τάξης των 6.000 τόνων, το Ηράκλειον δεν ξεπερνούσε τους 800 τόνους, χώρια τα άλλα προβλήματα της βιαστικής μετασκευής. Παρόλα αυτά, οι Τυπάλδοι πήραν προσωρινή άδεια δρομολογήσεως, μιας και ήταν ήδη καλοκαίρι και δεν προβλέπονταν φουρτούνες, με τη δέσμευση ότι ως το φθινόπωρο θα έχουν γίνει οι αναγκαίες μετατροπές. Κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ, αλλά η εταιρία κατάφερνε να παίρνει παρατάσεις.
Στο μεταξύ τα θλιβερά προμηνύματα δεν έπαυαν να συσσωρεύονται: τον Δεκέμβριο του 1965 το Ηράκλειον συγκρούστηκε με το Φαιστός στο λιμάνι του Πειραιά και έπαθε σοβαρές ζημιές, ενώ λίγες μέρες αργότερα, σε νέο ατύχημα, έπαθε ζημιές η μοιραία μπουκαπόρτα. Ακολούθησαν νέες προειδοποιήσεις της Επιθεώρησης, νέα μπαλώματα και παρατάσεις. Ώσπου, το Νοέμβριο του 1966, οι τεχνικοί της Επιθεώρησης αρνήθηκαν να υπογράψουν το πρωτόκολλο δρομολογήσεως. Το πλοίο έπρεπε να «δέσει» και να επισκευαστεί επειγόντως. Ωστόσο, το πλοίο ξαναβρέθηκε στα πελάγη χωρίς να επισκευαστεί. Οι εφημερίδες έκαναν λόγο για ιδιόχειρο, παράτυπο σημείωμα που γράφτηκε καθ’ υπόδειξιν του ίδιου του υπουργού Ναυτιλίας Ι. Μαυριδόγλου, κάτι που ο ίδιος αρνήθηκε πεισματικά, αλλά όχι πειστικά, καθώς δεν έδωσε οποιεσδήποτε διευκρινίσεις για τις συνθήκες του μοιραίου απόπλου, προφασιζόμενος τη «μυστικότητα των ανακρίσεων».1
Στις 8 Δεκεμβρίου 1966 γράφονται οι τίτλοι τέλους με το πιο φρικτό ναυάγιο στη μεταπολεμική Ελλάδα, μετά από εκείνο του πλοίου ΧΕΙΜΑΡΡΑ στις 19 Ιανουαρίου 1947 και πριν από αυτό του ΣΑΜΙΝΑ στις 27 Σεπτεμβρίου 2000.
Το ναυάγιο του ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ θα γίνει σημείο αναφοράς στην ελληνική κοινωνία τόσο για τον τόπο του δυστυχήματος – το νησί Φαλκονέρα – όσο και στον κινηματογράφο2 και το λαϊκό τραγούδι3. Όχι άδικα έχει χαρακτηριστεί – τηρουμένων των αναλογιών – ως ο Τιτανικός της Ελλάδας.
Πηγές:
* Κρητική Επιθεώρηση
Τρίτη 25 Μαΐου 1965/Αρ. Φυ.5908
Τρίτη 15 Ιουνίου 1965 Αρ.Φυ. 5916
Πέμπτη 17 Ιουνίου 1965 Αρ.Φυ.5918
Παρασκευή 18 Ιουνίου 1965 Αρ. Φυ.5919
Οι φωτογραφίες προέρχονται από την Κρητική Επιθεώρηση και το Google
2. Ιδιαίτερη αναφορά στο ναυάγιο γίνεται στην ταινία Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του, παραγωγής Καραγιάννης – Καρατζόπουλος (1969) σε σκηνή με τον Βασίλη Αυλωνίτη και το Νίκο Σταυρίδη στο 74ο λεπτό.
3. https://www.youtube.com/watch?v=T-KxmVjSX_s /ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ-
ΡΑΓΙΣΕ Ο ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ (Η Φαλκονέρα) /
https://www.youtube.com/watch?v=wSVIVN8j7NI /Ένα καράβι χάθηκε (Ηράκλειον) ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
https://www.youtube.com/watch?v=LGXh31zhZZ0 / ΜΟΥΝΤΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΗΣ ΦΑΛΚΟΝΕΡΑΣ
