Το Νευς Αμάρι, η «μικρή» πρωτεύουσα της ιστορικής Επαρχίας, πιο γνωστό για την αρχοντιά που ακτινοβόλησε, διαβαίνοντας από την ιστορία στον θρύλο, θα είχε πολλά να αφηγηθεί! Περιορίζομαι στο αρχοντικό του Βενιέρη, μια και το νεοκλασικό οίκημα, ο δημιουργός και οικιστής ακολούθησαν ξεχωριστή ως και αυτόνομη περπατησιά. Για ευνόητους λόγους αποφεύγονται κτηριακές και τεχνικές λεπτομέρειες, εστιάζοντας στην εμπειρία και τη μαρτυρία προσώπων μιας εποχής, άξιας θεωρώ, της παράδοσης ή του πολιτισμού που άνθισε, από τη βάση ως την κορυφή της μικρής κοινωνίας.
Ο Γεώργιος Βενιέρης, γεννημένος στο Νευς Αμάρι, στερνά του χίλια οκτακόσια, τελεύτησε στην Αθήνα γύρω στο 1965.
Η χαρισματική προσωπικότητα χτίστηκε με υλικά του τόπου όσο και του αλεξανδρινού πολιτισμού, όπου έδρασε ως δικηγόρος των Ελλήνων της διασποράς. Η φιλία του με τον Κωνσταντίνο Καβάφη και άλλους διάσημους Έλληνες της Αλεξάνδρειας λογίζεται ενδεικτική του ανδρός. Νυμφεύτηκε ελληνίδα υψηλού ήθους και αγάπης για τον τόπο του συζύγου της, μαρτυρούν όσοι την γνώρισαν. Παιδιά δεν απόκτησαν.
Στο Νευς Αμάρι όπου και πέθανε νωρίς βυθίζοντας στη θλίψη το σύζυγό της, τους συγγενείς, τους φτωχούς και εμπερίστατους που ευεργέτησε! Το αρχοντικό του Βενιέρη συνέχισε την αυτόνομη πορεία του με διακοπές -όσο καιρό έπρεπε ο ίδιος να βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια.
Ο επισκέπτης του σεμνού, όσο και επιβλητικού κτηρίου, απολάμβανε την άνεση μιας απλοχωριάς με ολίγα οπωροφόρα και κάποια πεύκα. Παρακάτω ο αμπελώνας έδινε την αίσθηση έκτασης και βάθους, μέσα στο τοιχογυρισμένο οικόπεδο.
Η είσοδος της υπερυψωμένης ισόγειας κατοικίας φαινόταν πράγματι επιβλητική με παραστάδες και πλατύσκαλο. Τίποτε εξεζητημένο.
Το εσωτερικό απαρτίζουν, ευρύχωρος διάδρομος, ψηλοτάβανα δωμάτια, σε δύο σειρές, έπιπλα παραδοσιακού τύπου χειροποίητα, χωρίς ιδιαίτερα, νομίζω, χαρακτηριστικά.
Ο Γεώργιος Βενιέρης υπήρξε αριστοκράτης, μακριά από ρομαντισμό και ωραιοπάθεια κάθε είδους. Εχθρευόταν την επίδειξη, χωρίς να το ομολογεί. Αφηγήσεις, περί «ηρώων», ηρωικών πράξεων και προβολής τον άφηναν αδιάφορο. Ελληνολάτρης και υψηλόφρονας, σε καθήλωνε με το «καβαφικό» χιούμορ και τις στοχευμένες ερωτήσεις ή «απορίες» του. Βαθιά φιλοσοφημένος, με ενδιαφέροντα ευρύτερου γνωστικού φάσματος χρησιμοποιούσε συχνά τη φιλοσοφική απορρητική μέθοδο.
Το αρχοντικό του Βενιέρη άκμασε όταν το Νευς Αμάρι και η επαρχία ζούσαν ακόμα το λυκόφως ενός πολιτισμού που σημαδεύει τον τόπο και τους ανθρώπους.
Εκείνο τον καιρό, στην περιοχή πολιτευόταν οι τελευταίοι εκπρόσωποι της γενιάς του, επιβεβαιώνοντάς την με το ήθος και την ευγένεια των αιώνων που κληρονόμησαν.
Στην τράπεζά του μπορούσες να καμαρώσεις εκτός από δικούς του μακρινούς φίλους, επιστήμονες της περιοχής, λογίους και φυσικά συγγενείς. Δεν θα διακινδυνέψω αναφέροντας ονόματα, σημειώνω αποκλειστικά το ζεύγος Νίκου και Άννας Βιδάκη, κόρης του αδελφού του, που κατοικούσαν μαζί του.
Ελέχθη ότι η εμφάνιση του Γιώργου Βενιέρη έμοιαζε ανεπιτήδευτα αριστοκρατική όπως πράγματι ήταν. Η περιβολή του λευκή, όπως και το κοντό, περιποιημένο μούσι έδιναν εικόνα λογίου. Τα ολίγα καλοχτενισμένα μαλλιά, τα λεπτά χρυσά γυαλιά τόνιζαν το έξυπνο ερευνητικό βλέμμα, ενώ το αμίμητο σύνολο θύμιζε κάπως τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Τους αρκετούς επισκέπτες και τους φιλοξενούμενους φίλους δεχόταν με προσήνεια άρχοντα και διάθεση αγαθή. Δεν ευνοούσε τις διαχύσεις τις πολλές κουβέντες και την περιττή αβροφροσύνη. Διακριτικός και διεισδυτικός βυθοσκοπούσε με ευγένεια τον επισκέπτη, ενώ ανοιγόταν εύκολα σε ερωτήματα και απορίες.
Έμοιαζε διπλωμάτης. Στην ουσία ήταν ενήμερος στα θέματα της φιλοσοφίας, όπως και της τέχνης. Η μακρά φιλία, εξάλλου, με τον Παντελή Πρεβελάκη (Βλέπε σχετικό άρθρο μας στις τοπικές εφημερίδες και στα Ρεθ. Νέα…) δίνει το μέτρο ποιότητας των φίλων του και το επίπεδο όπου μπορούσε να κινείται!
Ο Γεώργιος Βενιέρης δεν ήταν απλά ανθρωπιστής αλλά, στην πράξη, φιλάνθρωπος! Τη μέγιστη αυτή αρετή «περιέκρυβε» φοβούμενος μήπως χαρακτηριστεί «προστάτης της φτωχολογιάς» παρά τη συμπάθεια που έτρεφε προς τους φτωχούς και τις ανάγκες.
Εφάρμοζε ανυπόκριτα τη ρήση, «αἰτεῑτε και δοθήσεται, κρούετε και ἀνοιγήσεται ὑμῖν» (Ματθ.), όπως άμεσα σε στενό κύκλο κάποτε άφησε να εννοηθεί. Επιθυμούσε η αγαθοπραξία να γίνεται σιωπηρά. Τα μικρά και μεγαλύτερα ποσά σε δικούς του και ξένους προσφερόταν μυστικά από τρίτα πρόσωπα ή μέσω Τραπέζης.
Εκείνο τον καιρό, το αρχοντικό του Βενιέρη έσφυζε από την παρουσία συγγενών από το Νευς Αμάρι και παραπέρα. Κάτοικοι της περιοχής ερχόταν φέρνοντας στα υποζύγιά τους αγαθά της γης, «πεσχέσι» στον άρχοντα που τους γοήτευε ως παρουσία με τον λακωνικό του λόγο.
Ουδείς έφευγε προτού καθίσει στο τραπέζι, ουδείς επέστρεφε χαμένος.
Όταν ο Γεώργιος Βενιέρης, ακολουθώντας την κοινή μοίρα, αποχώρησε, αθόρυβα, όπως έζησε, θα έλεγε κάποιος, το αρχοντικό με το όνομά του συνέχισε για αρκετό καιρό να λειτουργεί. Οι ευγνώμονες κληρονόμοι δεν άφησαν να παραδοθεί στη φθορά του χρόνου.
Αντιθέτως, συντήρησαν και επαύξησαν χωρίς η αρχική εικόνα του να αλλοτριωθεί. Ο σημερινός επισκέπτης δύναται ακόμα να συγκινηθεί, να αναπολήσει και να οραματιστεί στο φως την περισπούδαστη μορφή του μακαριστού γέροντα.
Εις μνήμη, Γιώργη Ν. Γεωργουλάκη και των αδελφών του Εμμανουήλ, Άννας, Νίκου και Πόπης.
