Ορισμός: (Λεξικό Βικιλεξικό) το πρόσωπο που ξεγελάει κι εξαπατά συστηματικά τους άλλους για δικό του όφελος, με το να εκμεταλλεύεται την εμπιστοσύνη, την καλή διάθεση που δείχνουν ή την αφέλειά τους
Ο «απατεώνας» είναι ένας ενδιαφέρων τύπος ανθρώπου που πολλοί μισούν, άλλοι φθονούν και μερικοί ίσως τον … ζηλεύουν!!! Ο τύπος αυτός έχει πολλά στοιχεία «χαρισματικού» ανθρώπου, αφού μπορεί να γοητεύει και να εξαπατά συστηματικά, χωρίς καμία αρνητική επίπτωση για τον ίδιο. Αντιθέτως σε πολλές περιπτώσεις ο «απατεώνας» προάγεται στην ιεραρχία και μπορεί να φτάσει στις ανώτερες βαθμίδες της.
Κατά βάση το «μυστικό» για να κινείται ισοβίως ο «απατεώνας» στο απυρόβλητο είναι να έχει ισχύ και δύναμη. Η δύναμη αυτή αντλείται από τη θέση του, την καταγωγή του και βεβαίως την οικονομική του επιφάνεια. Φτωχός «απατεώνας» δε νοείται, ούτε χωρίς κάποια ηγετική θέση και ρόλο. Αυτοί είναι «μικροαπατεώνες» που ικανοποιούν μια φυσική ροπή προς την απάτη και τίποτα περισσότερο. Ο τύπος που μας απασχολεί στην παρούσα επιφυλλίδα είναι εκείνος που άρχει, που χειραγωγεί κατά βούληση το πλήθος, που ασκεί την επιρροή του ώστε να ωφελείται ο ίδιος την ίδια ώρα που οι άλλοι καταστρέφονται.
Βασικό χαρακτηριστικό του «μεγαλό- απατεώνα»- αφού αυτός μας απασχολεί- είναι ότι μπορεί να αθετεί το λόγο, τις δεσμεύσεις ή τους όρκους του με την ίδια ευκολία που ζει την καθημερινότητά του. Ανερυθρίαστα και χωρίς ίχνος ενδοιασμού στηρίζει το αυταπόδεικτο του ψεύδους του στη λήθη ή τον τρόμο του κοινού στο οποίο απευθύνεται. Λέει το φρικτότερο ψεύδος συνειδητά, γνωρίζοντας πως του το επιτρέπει η θέση του και η ισχύς του. Εκμεταλλεύεται με ευχαρίστηση την εξουσία του, γιατί έτσι διάβασε στον «Ηγεμόνα» του Μακιαβέλλι. Κάνει ακριβώς τα αντίθετα απ’ όσα λέει με την απαίτηση να παραδεχτείς πως έχει πάντα δίκιο, και αν τον αμφισβητήσεις θυμώνει και καταστέλλει την αντίρρησή σου με οποιονδήποτε τρόπο.
Ο σωστός βέβαια «μεγαλο-απατεώνας» πρέπει να διαθέτει τους κατάλληλους μηχανισμούς τεκμηρίωσης της «αυθεντίας» του. Πάντα δικαιώνεται η «απάτη» του, ενίοτε αποκτώντας και νομική κάλυψη, αφού «τυχαίνει» να νομοθετεί και ο ίδιος. Δεν έχει δικαστικές περιπέτειες, παρά μόνο αν κατέβει κάποιο αναβαθμό της «απάτης», παραπέμπεται από τους «μεγαλο-απατεώνες», προκειμένου να αποφορτίζεται η πλέμπα, αφετέρου γιατί «ντροπιάζει» με την αφέλεια και την ανεπάρκειά του το «γόητρο» των μεγαλο-απατεώνων…
Άλλο βασικό «ατού» του μεγαλο-απατεώνα είναι να χρησιμοποιεί τις λέξεις με την ίδια ευκολία που ο … Τίρα-Μόλα έκανε διατάσεις(!!!). Προσοχή, δε χρησιμοποιεί τον «λόγο», αλλά τις «λέξεις». Όσο πιο «βαριές» είναι, τόσο τις πετά σαν «ελαφρόπετρες». Λαός, θυσία, δημοκρατία, ανάπτυξη, πρόοδος, εκσυγχρονισμός κ.λπ, είναι σε μόνιμη βάση στα χείλη του, ώστε να γίνεται κανονικός «προαγωγός» -ή νταβατζής τουρκιστί- των εννοιών τους. Εκπορνεύει συνειδητά έννοιες, για να εισπράξει τη μεγάλη ανταλλακτική τους αξία.
Συχνά το μεγαλύτερο «θύμα» τους είναι η λέξη «πατρίδα», την οποία παζαρεύουν, ωσάν να βρίσκεται σε ανατολίτικο παζάρι.
Αν ο «απατεώνας» βρεθεί σε μειονεκτική θέση «αμύνεται» με τη λέξη «λαϊκισμός». Την βγάζει με την ίδια ευκολία που έβγαζαν τα μαντζούνια και τα σαλαβάτια, τον Μεσαίωνα οι «μάγισσες» και να διώξουν τον «Έξω από δω»!!! Μιλά συνεχώς χωρίς να λέει τίποτα, αλλά επειδή οι μεγαλο-απατεώνες πρέπει να έχουν φερέφωνα-γιατί οι ίδιοι κουράζονται ολημερίς κι ολονυχτίς να λένε τα ίδια και τα ίδια- έχουν εντεταλμένους σε διαφορετικές ώρες της μέρας, που αναλαμβάνουν να μεταφέρουν αυτούσια τα λόγια τους.
Τέλος, βασικό χαρακτηριστικό του είναι η σωστή αξιοποίηση του ονόματός του και των σπουδών του. Είναι σημαντικά «γραμμάτια» που εξαργυρώνει συστηματικά. Γόνος γνωστών παραγόντων με πτυχία «αναγνωρισμένων» πανεπιστημίων, όπου σπούδασαν με «υποτροφίες» συνήθως, δημιουργούν ατράνταχτο «άλλοθι» της άγνοιάς τους.
Εννοείται πως οι παραπάνω αναφορές έχουν πάντα και τις εξαιρέσεις τους. Επίσης εννοείται πως οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα ή γεγονότα είναι εντελώς «συμπτωματική»!
*Ο Μιχάλης Τζανάκης είναι φιλόλογος-συγγραφέας