ΕΣΠΑ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ

•Μέτρα πρόληψης και καταπολέμησης της απάτης στα συγχρηματοδοτούμενα έργα

Απλοποίηση των διαδικασιών για την πληρωμή των δικαιούχων από τα συγχρηματοδοτούμενα έργα, αυστηρούς κανόνες, προκειμένου να ενισχυθεί η απορροφητικότητα των κοινοτικών κονδυλίων, καθώς και διατήρηση ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης που θα στηρίζεται στη διευκόλυνση και την υποστήριξη της επιχειρηματικότητας και ιδιαίτερα της επιχειρηματικότητας των νέων, προβλέπει το νομοσχέδιο για το νέο διαχειριστικό πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο Ανάπτυξης.

Το σχέδιο νόμου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη υλοποίησης της νέας Προγραμματικής Περιόδου και καταρτίστηκε με βάση τις προτεραιότητες και το αναπτυξιακό όραμα του «Εταιρικού Συμφώνου για το Πλαίσιο Ανάπτυξης – ΕΣΠΑ 2014-2020», το οποίο, σύμφωνα με το υπουργείο, επιδιώκει να εξασφαλιστούν προϋποθέσεις ευημερίας που θα στηρίζεται στην ανταγωνιστικότητα, την καινοτομία και την εξωστρέφεια των επιχειρήσεων της χώρας, συμπεριλαμβανομένων αυτών του πρωτογενούς τομέα.

Λαμβάνοντας υπόψιν το γεγονός ότι, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και του περιορισμού των εθνικών πόρων, τα ευρωπαϊκά κονδύλια είναι περισσότερο από ποτέ άλλοτε απαραίτητα για την Ελλάδα, καθώς σε μεγάλο βαθμό είναι και οι μοναδικοί διαθέσιμοι πόροι για την παροχή κινήτρων αναπτυξιακών επενδύσεων, σε επίπεδο Κρήτης η Περιφέρεια, οι Δήμοι και οι φορείς του νησιού κινούνται σε ρυθμούς προετοιμασίας εν όψει της υλοποίησης του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης (Σ.Ε.Σ.), του προγράμματος που διαδέχεται το ΕΣΠΑ.

Να σημειωθεί, ωστόσο, ότι πέντε μήνες περίπου μετά την υποβολή των προτάσεων για την αναπτυξιακή κατεύθυνση που θα ακολουθήσει η Κρήτη τα επόμενα χρόνια, η Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας, όπως και οι αντίστοιχες των υπολοίπων Περιφερειών της χώρας, αναμένει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το «πράσινο φως» για να περάσει στο επόμενο στάδιο η προετοιμασία εν όψει της νέας προγραμματικής περιόδου.

Οι στόχοι και οι προτεραιότητες έχουν τεθεί, οι αναπτυξιακές ανάγκες του νησιού έχουν διατυπωθεί, το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί η χώρα στο νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα έχει απολύτως διευκρινιστεί, τα διαθέσιμα κονδύλια έχουν κατανεμηθεί, κι εκείνο που απομένει είναι να προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις παρατηρήσεις της επί των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ, που κατέθεσε προς έγκριση το υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, στα μέσα Ιουλίου.

Στο υπό έγκριση πρόγραμμα, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνεται και το αναπτυξιακό όραμα της Κρήτης για την επόμενη επταετία (2014-2020), όμως με δεδομένο ότι η επεξεργασία του «ελληνικού αναπτυξιακού σχεδίου» δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, οι αρμόδιες υπηρεσίες και οι φορείς του νησιού τηρούν στάση αναμονής.

Οι παρατηρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν έχουν ακόμη φτάσει, επομένως, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον χρόνο που θα απαιτηθεί στη συνέχεια, προκειμένου να ενημερωθούν οι τοπικοί φορείς για τον τελικό προγραμματισμό και, υπολογίζοντας επίσης το διάστημα που θα χρειαστεί μέχρι να γίνουν οι τελικές τροποποιήσεις, εκτιμάται ότι ουσιαστικά η νέα προγραμματική περίοδος είναι ζήτημα αν θα τεθεί σε εφαρμογή στις αρχές του 2015 ή αργότερα.

Οι κύριες αναπτυξιακές ανάγκες που καλείται να καλύψει η Περιφέρεια Κρήτης κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020, ανά θεματικό στόχο είναι οι εξής:

– «Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας».

– «Βελτίωση της πρόσβασης, της χρήσης και της ποιότητας των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών».

– «Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και του γεωργικού τομέα, του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας».

– «Υποστήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς».

– «Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης κινδύνων».

– «Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων».

– «Προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των προβλημάτων σε βασικές υποδομές δικτύων».

– «Προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας της εργασίας».

– «Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας».

– «Επένδυση στην εκπαίδευση, την απόκτηση δεξιοτήτων και τη διά βίου μάθηση».

– «Ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης».

Σημειώνεται ότι η Περιφέρεια Κρήτης, παρότι για τη νέα προγραμματική περίοδο κατατάσσεται στην κατηγορία «Περιφέρειες σε μετάβαση» κι όχι στις λιγότερο ανεπτυγμένες, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι πόροι του Σ.Ε.Σ. για την Ελλάδα είναι σημαντικά μειωμένοι συγκριτικά με το προηγούμενο ΕΣΠΑ, είναι ενισχυμένη, καθώς την περίοδο 2014-2020 θα διαχειριστεί κονδύλια 452 εκατομμυρίων ευρώ, όσα περίπου διαχειρίστηκε και στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο (2007-2013).

Σε ό,τι αφορά το σχέδιο νόμου για το νέο ΕΣΠΑ, οι κύριες αλλαγές που προωθούνται από το υπουργείο Ανάπτυξης, είναι οι ακόλουθες:

• Η απαλλαγή των δικαιούχων που εκτελούν έργα του ΕΣΠΑ από την υποχρέωση προσκόμισης φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, προκειμένου να εισπράττουν χρηματοδοτήσεις και προκαταβολές από το πρόγραμμα. Οι πληρωμές αυτές δεν υπόκεινται επίσης σε κανενός είδους κατάσχεση ή παρακράτηση, ούτε συμψηφίζονται με τυχόν οφειλές του δικαιούχου προς το Δημόσιο. Εξαίρεση αποτελούν οι τελικές πληρωμές προς τους δικαιούχους κρατικών ενισχύσεων, για τις οποίες δεν ισχύει η παραπάνω προστασία.

• Ο δικαιούχος λαμβάνει το συνολικό ποσό της οφειλόμενης επιλέξιμης δαπάνης σε 90 ημέρες το αργότερο, μετά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης πληρωμής από τον δικαιούχο.

• Η εκταμίευση των προκαταβολών για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα μπορεί επίσης να γίνεται και χωρίς την κατάθεση εγγύησης προκαταβολής, μέσω ειδικών τραπεζικών λογαριασμών με τη μορφή «Ανοιχτών Καταπιστευτικών Λογαριασμών», αίροντας με αυτό τον τρόπο ένα σημαντικό εμπόδιο για την προώθηση κυρίως ιδιωτικών έργων.

• Η τροποποίηση του καθεστώτος των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων και συγκεκριμένα η δυνατότητα που δίνεται στον γενικό γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή στον εκάστοτε αρμόδιο υπουργό να εξαγοράζει απευθείας το ακίνητο και μετά την κήρυξη της απαλλοτρίωσης και μέχρι να εκδοθεί η δικαστική απόφαση καθορισμού της αποζημίωσης, ενώ το τίμημα θα καθορίζεται από εκτιμητική επιτροπή.

• Το υπουργείο Ανάπτυξης μπορεί επίσης να αναθέσει την εκτίμηση της αξίας γης των ακινήτων που είναι απαραίτητα για την κατασκευή συγχρηματοδοτούμενων έργων σε διεθνώς διαπιστευμένο εξωτερικό εκτιμητή. Οι προσφεύγοντες σε ένδικα μέσα κατά των αποφάσεων περιβαλλοντικών όρων ή κατά αποφάσεων κήρυξης αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, υποχρεούνται να καταθέσουν παράβολο 5.000 ευρώ ανά αίτηση και 300 ευρώ τουλάχιστον ανά προσφεύγοντα.

Το νέο διαχειριστικό πλαίσιο επιτρέπει επίσης με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, ο οποίος αναλαμβάνει και κεντρικός πολιτικός προϊστάμενος του νέου ΕΣΠΑ, να ορίζει ενδιάμεσους φορείς διαχείρισης τράπεζες ή άλλα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, που μπορεί να προκύψουν από σχετική διαγωνιστική διαδικασία. Για την επιτάχυνση της εκτέλεσης υλοποίησης των συγχρηματοδοτούμενων έργων, δημιουργείται, με ευθύνη της ΜΟΔ, μητρώο εξειδικευμένων στελεχών προερχόμενων από τον ιδιωτικό τομέα, προκειμένου να υποστηρίξουν για συγκεκριμένο χρόνο την επίβλεψη των έργων.

Οι σημαντικότερες αλλαγές στο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου του νέου ΕΣΠΑ είναι οι εξής:

– 9 Τομεακά Ε.Π. Επιχειρησιακά Προγράμματα

– 5 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα

– 5 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα

– 13 Περιφερειακά Προγράμματα

– Διαχειριστικές Αρχές των τομεακών ΕΠ στα οικεία Υπουργεία

– Διαχειριστική Αρχή για τα ΠΕΠ στο Υπουργείο Ανάπτυξης, με τις Περιφέρειες να ασκούν διαχείριση για συγκεκριμένο ύψος πόρων, ως Ενδιάμεσοι Φορείς Διαχείρισης.

– Διαχειριστικές Αρχές των Τομεακών Ε.Π. στο Υπουργείο Ανάπτυξης – Διαχειριστικές Αρχές των ΠΕΠ στις οικείες Περιφέρειες.

– Διαχείριση πόρων από τις Περιφέρειες μόνο για έργα υποδομών μεταφορών, υγείας, πολιτισμού κ.λπ. (όχι δράσεις Κοινωνικού Ταμείου, όχι δράσεις κρατικών ενισχύσεων, όχι δράσεις αγροτικού τομέα).

– Πολύ-ταμειακά Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, προκειμένου οι Περιφέρειες να έχουν την δυνατότητα ολοκληρωμένων επενδύσεων και παρεμβάσεων (πόροι του Ταμείου Συνοχής για δράσεις Περιβάλλοντος, πόροι του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης για δράσεις υποδομών, ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, της ψηφιακής σύγκλισης κ.λπ., πόροι του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για δράσεις καταπολέμησης της φτώχειας, ενίσχυσης της πρόνοιας και της απασχόλησης, και πόροι του Γεωργικού Ταμείου για δράσεις ενίσχυσης του πρωτογενή Τομέα.

– Χρηματοδότηση των έργων από ΣΑΕ του Υπουργείου/ Περιφέρειας, ανεξάρτητα από το ΕΠ στο οποίο εντάσσεται το έργο.

– Χρηματοδότηση των έργων άμεσα εξαρτώμενη από το ΕΠ στο οποίο εντάσσεται: μια ΣΑΕ ανά Περιφερειακό ΕΠ και μια ΣΑΕ ανά Τομεακό ΕΠ και φορέα.

– Πολλαπλά επίπεδα εκχώρησης αρμοδιοτήτων και μεγάλος αριθμός φορέων που ορίζονται ως ενδιάμεσοι φορείς διαχείρισης.

– Ένα μόνο επίπεδο εκχώρησης και οι φορείς στους οποίους δύνανται να εκχωρούνται αρμοδιότητες διαχείρισης είναι εξαιρετικά περιορισμένοι, ως ορίζονται και στο εγκεκριμένο κείμενο του ΕΣΠΑ 2014-2020.