Κλιμακώνεται η κόντρα της ΕΕ με τις εταιρείες παραγωγής εμβολίων κατά της COVID-19 για καθυστερήσεις στις παραδόσεις των δόσεων. Παρότι η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη, ώστε είναι λογικό να υπάρχουν καθυστερήσεις, όλως τυχαίως το πρόβλημα εμφανίζεται κυρίως στην προμήθεια εμβολίων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το αποτέλεσμα είναι ο βασικός χρηματοδότης των ερευνών και δημιουργίας αυτών των εμβολίων -η ΕΕ- να βρίσκεται σήμερα σε σύγκρουση με τις φαρμακευτικές εταιρείες.
Για μια ακόμη φορά βλέπουμε ότι ορισμένοι δεν αντιλαμβάνονται την Ε.Ε. ως μια πολιτική οντότητα που δρα από θέση ισχύος. Γιατί συμβαίνει αυτό; Η απάντηση στο ερώτημα βρίσκεται στην καρδιά των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Α) Η ΕΕ σε πολλά ζητήματα στερείται της απαραίτητης συνοχής. Εν προκειμένω, την ώρα που έχει συμφωνηθεί μια κοινή ευρωπαϊκή στρατηγική σχετικά με την παροχή των εμβολίων, βλέπουμε την Ουγγαρία να εγκρίνει μονομερώς το ρωσικό εμβόλιο, υπογράφοντας σύμβαση στη Μόσχα την περασμένη Παρασκευή για την αγορά 2 εκατομμυρίων δόσεων, χωρίς το συγκεκριμένο εμβόλιο να έχει πάρει αντίστοιχη έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων.
Β) Ο τρόπος λειτουργίας και διαδικασιών λήψης αποφάσεων κάνει την ΕΕ να κινείται με αργούς ρυθμούς και τις εκάστοτε συμφωνίες να καθυστερούν, ακόμη και σε περιόδους κρίσεων. Έτσι, την ώρα που οι ΗΠΑ είχαν συμφωνήσει ήδη από τον Ιούλιο με την BioNtech-Pfizer για την προμήθεια των εμβολίων, η ΕΕ υπέγραψε την αντίστοιχη σύμβαση με την εταιρεία τον Νοέμβριο (και για πολύ λιγότερες δόσεις). Ομοίως, η σύμβαση για την προμήθεια του εμβολίου της AstraZeneca υπεγράφη μήνες μετά από την αντίστοιχη σύμβαση της εταιρείας με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Γ) Παρότι ισχυρή, η ΕΕ εκλαμβάνεται ως ένας «μαλθακός» παίκτης που δεν μπορεί να επιβάλει στην πράξη την ισχύ του. Πολλοί θεωρούν ότι μπορούν να εξαπατούν ή να στρέφονται εναντίον της ΕΕ, γνωρίζοντας ότι δεν θα έχουν καμία συνέπεια. Δυστυχώς τα παραδείγματα που ενθαρρύνουν την παραπάνω αντίληψη είναι πολλά. Από τις ατέρμονες συζητήσεις για το Brexit μέχρι τον κινέζικο οικονομικό επεκτατισμό και από τον ενεργειακό εκβιασμό και αναθεωρητισμό της Ρωσίας μέχρι τις απειλές και τις προκλήσεις της Τουρκίας.
Είτε η έλλειψη σε εμβόλια οφείλεται σε καθυστερήσεις και λανθασμένους υπολογισμούς από πλευράς ΕΕ, είτε σε μη τήρηση των συμβολαίων από πλευράς των εταιρειών, το αποτέλεσμα για τους ευρωπαίους πολίτες είναι το ίδιο. Και όποιος και να είναι ο λόγος, η αιτία βρίσκεται πίσω από τις προαναφερθείσες αδυναμίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Με την ίδια αποφασιστικότητα που πρέπει να απαντήσει η ΕΕ στις φαρμακευτικές εταιρείες, πρέπει να αντιμετωπίσει και τα ζητήματα λειτουργικότητάς της.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια παγκόσμια δύναμη, στην οποία έχουμε την τύχη (ή καλύτερα την ιστορική επιλογή) να είμαστε μέλος. Όμως αυτή η δύναμη και ισχύ πολλές φορές μένει ανεκμετάλλευτη και δεν αποτυπώνεται στην πράξη. Από όλες τις κρίσεις που πέρασε και τελικά ξεπέρασε, η πανδημία ίσως σταθεί αφορμή για να αναθεωρήσει η ΕΕ τον ρόλο της στον κόσμο. Ως πολιτική οντότητα και όχι μόνο ως οικονομική.