Εντυπωσιασμένοι έφυγαν όσοι τυχεροί παρευρέθηκαν στην τελευταία εκδήλωση του 2018 που οργάνωσε το Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης «Αγία Αικατερίνη Σιναϊτών» στον χώρο του Μουσείου την Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου. Ήταν μια μαγευτική περιπλάνηση στον χρόνο διανθισμένη με λόγο και παραδοσιακά κάλαντα, μια περιπλάνηση που ξεκίνησε από την προϊστορική εποχή κι έφτασε μέχρι τις μέρες μας, αναδεικνύοντας τη διαχρονία του πολιτισμού και την επιβίωση εθίμων που διατηρήθηκαν σχεδόν αυτούσια. Ο διαπρεπής αρχαιολόγος, π. διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου και επίτ. διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου της Αθήνας, παρουσίασε πλήθος ιστορικών τεκμηρίων και αρχαιολογικών ευρημάτων, τα οποία αναδεικνύουν τις ψυχικές ανάγκες των ανθρώπων να υποβοηθήσουν το καλό και να αποτρέψουν το κακό, ιδιαίτερα σε κρίσιμες περιόδους όπως είναι η αρχή της κάθε καινούργιας χρονιάς.
Ο κ. Κριτζάς ξεκίνησε την ομιλία του απαγγέλλοντας τα κάλαντα που, σύμφωνα με το βυζαντινό λεξικό «Σούδα», έψαλλε ο ίδιος ο Όμηρος στη νήσο Σάμο και στη συνέχεια παρέθεσε την απόδοσή τους στα Νέα Ελληνικά:
Σ’ αρχοντικό εμπήκαμε μεγάλου νοικοκύρη
με λόγο που ‘χει πέραση και μ’ αγαθά περίσσα.
Ανοίξτε πόρτες διάπλατα να μπουν μεγάλα πλούτη,
μαζί κι η θαλερή χαρά κι η ευλογημένη Ειρήνη.
Γιομάτοι να’ ναι οι πίθοι σας, πολλά τα ζυμωτά σας,
φέρε μας κριθαρόψωμο με το πολύ σουσάμι.
Νύφη για το μοναχογιό να κάτσει τραγουδώντας
στ’ αμάξι που το σέρνουνε τα δυνατά μουλάρια
να ‘ρθει σ’ αυτό το σπιτικό να’ φαίνει τα προικιά της.
Κάθε χρονιά θε να ‘ρχομαι κι εγώ σαν χελιδόνι.
Μα φέρε γρήγορα λοιπόν ό,τι είναι να μας δώσεις
γιατί αλλιώς θα φύγουμε, δε θα ξημερωθούμε!
«Νομίζει κανείς πως ο χρόνος σταμάτησε και πως ακούει τα κάλαντα που έψαλλαν οι πατεράδες μας» είπε ο κ. Κριτζάς, και συνέχισε με άλλα ευετηριακά έθιμα, όπως τα περίφημα χελιδονίσματα, το έθιμο που διατηρήθηκε μέχρι τον 20ό αιώνα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (τα παιδιά υποδέχονταν κάθε χρόνο τα χελιδόνια και την άνοιξη ψάλλοντας κάλαντα κατά την πρώτη μέρα του Μάρτη). Ο εκλεκτός ομιλητής αφιέρωσε ένα σημαντικό μέρος της ομιλίας του στα αποτροπαϊκά σύμβολα και στα νεοελληνικά σύμβολα της ευετηρίας, όπως είναι τα κλαδιά των δέντρων και οι βολβοί που συνηθίζουν ακόμη και σήμερα πολλοί να κρεμούν έξω από τις πόρτες κατά την πρώτη μέρα του χρόνου, αποδεικνύοντας ότι κι αυτά έχουν αρχαίες καταβολές.
Από τα βυζαντινά χρόνια οι άνθρωποι συνήθιζαν να χρησιμοποιούν ως βασικό αποτροπαϊκό σύμβολο τον σταυρό, γι’ αυτό χάραζαν συχνά επιγραφές στα ανώφλια των σπιτιών με επιγραφές όπως «Χριστός ενθάδε κατοικεί». Ο κ. Κριτζάς παρουσίασε όχι μόνο βυζαντινές αλλά και νεοελληνικές σχετικές επιγραφές με αναφορές στον σταυρό («Σταυρού τύπος εχθρού τρόμος», «Σταυρός πιστόν στήριγμα» κ.α.).
Η τελευταία φωτεινή διαφάνεια που παρουσίασε εικονίζει ένα ψηφιδωτό στεφάνι από την Αντιόχεια με την επιγραφή: ΥΓΕΙΑ, ΖΩΗ, ΧΑΡΑ, ΕΙΡΗΝΗ, ΕΥΘΥΜΙΑ, ΕΛΠΙΣ.
«Αυτές είναι και οι δικές μας ευχές για τον καινούργιο χρόνο» είπε ο κ. Κριτζάς.
Τον ομιλητή παρουσίασε και προλόγισε ο πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής κ. Νίκος Γιγουρτάκης.
Την εκδήλωση κόσμησε το μουσικό σύνολο ΘΥΡΑΘΕΝ με την κ. Εύα Κουτσογιαννάκη και τους συνεργάτες της, που επίσης καθήλωσαν το ακροατήριο με την εξαιρετική απόδοση καλάντων της ελληνικής Πρωτοχρονιάς. Ακούστηκαν κάλαντα από την Κρήτη, τη Θράκη, τον Πόντο, την Κάρπαθο και άλλες περιοχές.
Το Επικοινωνιακό και Μορφωτικό Ίδρυμα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης, η Διοικούσα Επιτροπή, η Επιμελήτρια και οι Εργαζόμενοι του Μουσείου ευχαριστούν θερμά τους συντελεστές της όμορφης αυτής εκδήλωσης, όπως ευχαριστούν και τους φίλους που βρέθηκαν δίπλα μας και σ’ αυτή την εκδήλωση υποδοχής του καινούργιου χρόνου και εύχονται σε όλους Χρόνια Πολλά, Καλό κι ευτυχισμένο 2019.
