Έχουν τόσα γραφτεί και τόσα ειπωθεί για το θέμα των οικισμών που οριοθετήθηκαν με Νομαρχιακές Αποφάσεις, όπως η τότε ισχύουσα νομοθεσία όριζε (Προεδρικά Διατάγματα του 1985 και του 1987), αλλά σε κάποιους από αυτούς δεν τηρήθηκαν οι τυπικές διαδικασίες.
Εγώ θα ήθελα να δούμε, αρχικά, τι έγινε στους οικισμούς που οριοθετήθηκαν με τα ίδια Προεδρικά Διατάγματα, ακολουθήθηκε επακριβώς η τυπική διαδικασία και χαίρουν νομιμότητας.
Στο Ατσιπόπουλο, για παράδειγμα, με την Τ.Π. 2331/1988 ο οικισμός επεκτάθηκε με μια τεθλασμένη γραμμή στον χάρτη και καθορίστηκαν ως όριο αρτιότητας και κατάτμησης τα 500 μ2. Η απόφαση αυτή έτυχε κάθε τυπικής διαδικασίας και όλα καλά; Όχι βέβαια! Άρχισαν τα προβλήματα, πώς τα τυφλά οικόπεδα θα συνδέονταν με το υφιστάμενο οδικό δίκτυο, πώς θα δημιουργούνταν στοιχειωδώς ένα νέο οδικό δίκτυο, που να καλύπτει τις ανάγκες της έντονης ανοικοδόμησης που ακολούθησε, πώς θα προέκυπταν χώροι θέσης στάθμευσης, από πού θα περνούσαν τα δίκτυα υποδομής και άλλα πολλά. Για πεζοδρόμια, πλατείες και κοινόχρηστους χώρους ούτε συζήτηση.
Αρχικά, δόθηκε λύση με την παραχώρηση λωρίδων σε όλο το πρόσωπο των τυφλών οικοπέδων με τις ανάλογες συμβολαιογραφικές πράξεις παραχώρησης, σε εφαρμογή του άρθρου 6 του Π.Δ.181 Δ /24-4-85, μέχρι που ήρθε το Συμβούλιο της Επικρατείας το 2008 να κρίνει ανίσχυρες τις παραπάνω σχετικές διατάξεις και σήμερα επιτρέπονται μόνο λωρίδες διαπλάτυνσης σε υφιστάμενους δρόμους και σε αυτό το πλαίσιο πασχίζει η τοπική αρχή να σώσει ό,τι δεν σώζεται.
Το οικόπεδο των 500ων τετραγωνικών έκτιζε 400 μ2, βάλε και το υπερυψωμένο υπόγειο άλλα 200 μ2, είχαμε μια εξωφρενικά υψηλή δόμηση σε οικόπεδα πολλές φορές τυφλά, τα οποία μείωσαν και την επιφάνειά τους με παραχωρήσεις. Αν το αναγάγουμε σε συντελεστή δόμησης, ήταν ίσος ή και μεγαλύτερος του συντελεστή 0.8 των επεκτάσεων του σχεδίου πόλεως του Ρεθύμνου, όπου όμως είχε προηγηθεί πολεοδομικός σχεδιασμός με την δημιουργία κοινόχρηστων χώρων.
Τα αποτελέσματα ορατά σε όλους μας σήμερα. Μια περιοχή, περιαστική, άκρως αξιόλογη από κάθε άποψη, κατέληξε οικιστικά στο απόλυτο «μπάχαλο», μη βιώσιμη και υποβαθμισμένη.
Στους υπόλοιπους οικισμούς τα πράγματα είναι ελαφρώς καλύτερα διότι δεν έτυχαν αυτού του απαράδεκτου ορίου κατάτμησης, ούτε της ίδιας ανοικοδόμησης, γι’ αυτό και ανέφερα το Ατσιπόπουλο ως το κορυφαίο παράδειγμα εφαρμογής των νόμων.
Με άλλα λόγια, με μια γραμμή επί χάρτου και ένα καθορισμό ορίου αρτιότητας δεν εξασφαλίζεται βιώσιμο οικιστικό περιβάλλον. Δεν είναι ο διαβήτης ή ο χάρακας που κάνουν την διαφορά, δεν είναι ο κύκλος ή η τεθλασμένη γραμμή (παρεμπιπτόντως ο κύκλος είναι αντικειμενικότερος, ενώ η τεθλασμένη ακολουθούσε τις σκοπιμότητες και τις μικροπολιτικές των τοπικών αρχόντων).
Τη διαφορά την κάνει ο σωστός σχεδιασμός, χωροταξικός, ρυμοτομικός, πολεοδομικός, με απόλυτο σεβασμό στον πολίτη, τον επιχειρηματία, τον επενδυτή και φυσικά στο φυσικό περιβάλλον.
Είναι υποχρέωση του κράτους να προηγείται με σχεδιασμό και υποδομές στις περιοχές, που υπάρχει ανάγκη ανοικοδόμησης και ο πολίτης να έπεται.
Είναι βασικό χαρακτηριστικό των ανεπτυγμένων χωρών η άψογη οργάνωση του χώρου, όπως είναι στις υποανάπτυκτες η παντελής έλλειψη του κράτους.
Και εδώ είναι το δύσκολο σημείο, πώς να εξηγήσεις στον απλό πολίτη αυτής της χώρας ότι είναι προς το συμφέρον του να διεκδικήσει την παραπάνω διαδικασία, όταν η πράξη έχει δείξει ότι είναι εξαιρετικά χρονοβόρα (περί την 10ετία ένα πολεοδομικό σχέδιο) και δικαίως την απεχθάνεται.
Πώς να του εξηγήσεις την ευθύνη της Πολιτείας που απαξιώνει τον όποιο σχεδιασμό και που σκόπιμα τον μπλοκάρει και τον καθυστερεί, που κατέστρωσε ένα νομικό πλαίσιο και έτσι και αλλιώς και αλλιώτικα, τις συνέπειες του οποίου υφιστάμεθα σήμερα.
Πρώτα οικοδομήθηκαν οι επεκτάσεις των οικισμών και κατανοήθηκε το πρόβλημα της έλλειψης σχεδιασμού και πολύ αργότερα ήρθε ο Νόμος 2508/1997 «Βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και οικισμών της χώρας» να θέσει μια νέα αρχή για την ανοικοδόμηση και ο οποίος, όμως, μέχρι και πρόσφατα (2014), τροποποιείται με νεότερες διατάξεις…
Σήμερα, μου είναι αδιανόητο πώς ένας «περιβαλλοντικός» σύλλογος παρακάμπτει την ουσία της έλλειψης σχεδιασμού και προσφεύγει στην τήρηση τυπικών διαδικασιών.
Είναι απαράδεκτο να μιλά για «παρανομίες» όταν απλοί φορολογούμενοι πολίτες αγόρασαν με τις οικονομίες τους ένα κομμάτι γης, έβγαλαν όλες τις απαραίτητες εγκρίσεις Δασαρχείο, Αρχαιολογία, Οικοδομική Άδεια και οικοδόμησαν όπως και όλοι οι άλλοι.
Είναι υποκρισία να κόπτεσαι για τον κύκλο που υποβαθμίζει το περιβάλλον και όχι για την τεθλασμένη.
Πώς είναι δυνατόν τόσα χρόνια να μην στοχεύουν στην ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και διαφώτιση των πολιτών για θέματα ποιότητας ζωής και προστασίας του περιβάλλοντος;
Σήμερα, κατάφεραν ο ανυποψίαστος νομοταγής πολίτης να γίνει θύμα και του «περιβαλλοντικού συλλόγου» και, ως εκ τούτου, να αρνηθεί πλέον την όποια περιβαλλοντική διάσταση των πραγμάτων.
Αναρωτήθηκαν, οι πιο καλοπροαίρετοι και καλόπιστοι σε αυτόν τον σύλλογο, πώς η πληροφορία περί μη τήρησης της τυπικότητας της διαδικασίας έφτασε στον σύλλογο και με τι σκοπό, μήπως κάποια συμφέροντα έπρεπε να εξυπηρετηθούν.
Εγώ, ως μηχανικός, δεν γνώριζα τα περί μη δημοσίευσης κάποιων διαγραμμάτων… και όταν διαμαρτυρήθηκα έντονα στους εκπροσώπους του ΤΕΕ, γιατί δεν ενημέρωσαν εμάς τους νεότερους μηχανικούς, κατάλαβα πολύ καλά ότι αυτοί που γνώριζαν ήταν αυτοί που μπαινόβγαιναν στα γραφεία της νομάρχου και το κράταγαν μυστικό και για δική τους κατανάλωση και αυτός είναι και ο λόγος που, από τότε, απέχω από τις εκλογές του ΤΕΕ.
Αλίμονο, αν ένας σύλλογος με πρόφαση το περιβάλλον καταφεύγει σε προσφυγές, παρακινούμενος από μικροσυμφέροντα, με ανυπολόγιστες συνέπειες στους πολίτες.
Τέλος, η πολιτεία οφείλει, σαφέστατα, να δώσει άμεσα λύση, στο πλαίσιο της ισονομίας των πολιτών, αλλά και να αλλάξει στάση στο θέμα του σχεδιασμού (είναι κρίμα που τα έξι χρόνια της κρίσης και της ύφεσης της οικοδομής δεν τα εκμεταλλεύτηκε προς αυτή την κατεύθυνση).
Το μάθημα του Αστικού Σχεδιασμού ήταν το αγαπημένο μου, γεμάτο ιδέες και οράματα, σ’ αυτό εκπόνησα την Διπλωματική μου και εργάστηκα ως ερευνητής στην έδρα του.
Στην μετέπειτα επαγγελματική μου πορεία και ενώ είχαμε μελετητικό πτυχίο στον τομέα αυτό (ο σύζυγος ) ελάχιστα ασχοληθήκαμε, γιατί τα κριτήρια επιλογής μελετητών ήταν, κατά κύριο λόγο, κομματικά. Τριάντα χρόνια μετά αναλογίζομαι, τα νέα παιδιά που ακολουθούν αυτήν την επιστήμη τι μέλλον θα έχουν;
* Η Μαρία Γιαννούλη είναι πολιτικός μηχανικός
