Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν εκπρόσωποι της εκκλησίας και της δημοτικής αρχής Ρεθύμνου, ο δήμαρχος Γ. Μαρινάκης, η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου Μ. Λιονή, ο διοικητής του Γ.Ν.Σ. Ρεθύμνου, Ν. Ξυπολυτάς αλλά και αρκετοί Ρεθεμνιώτες. Έπειτα από μερικούς σύντομους χαιρετισμούς, ο πρόεδρος του Σωματείου ΑμεΑ Ρεθύμνου, έθεσε το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξήχθη η χθεσινή ημερίδα.
«Ελάχιστα τα υποστηρικτικά μέτρα που ελήφθησαν»
Στη σύντομη ομιλία του πριν την έναρξη των εισηγήσεων, ο πρόεδρος του Σωματείου ΑμεΑ Ρεθύμνου, Δημήτρης Τσαχάκης, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «Τα τελευταία τέσσερα χρόνια τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους βιώνουν σε πολύ μεγαλύτερη ένταση τη φτώχεια, την ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Τα ελάχιστα υποστηρικτικά μέτρα που ελήφθησαν για αυτούς την τελευταία διετία δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τις σκληρές επιθέσεις που έχουν δεχτεί σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Η αναπηρική οικογένεια από την πρώτη στιγμή ζήτησε ουσιαστική προστασία και αντ’ αυτής βρέθηκε αντιμέτωπη με ενορχηστρωμένες επιθέσεις που αμαυρώνουν τη δημόσια εικόνα για την αναπηρία είτε για να καλυφθούν ανεπαρκείς πολιτικές προστασίας τους είτε για να καλυφθούν οι πραγματικά υπεύθυνοι για ανεξέλεγκτες δημόσιες δαπάνες. Η επίκληση του φαινομένου των αναπήρων «μαϊμού» δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να οδηγήσει στη γκιλοτίνα τα άτομα με αναπηρία και τις οικογένειές τους. Το Σωματείο ΑμεΑ Ν. Ρεθύμνης ζητά τον έλεγχο και την παραδειγματική τιμωρία των υπευθύνων: είτε είναι πολίτες που σφετερίζονται την αναπηρία, είτε είναι γιατροί, είτε δημόσιοι λειτουργοί είτε πολιτικά πρόσωπα.
Ταυτόχρονα, όμως ζητά διακριτά και αποτελεσματικά μέτρα προστασίας των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους. Σε αντίθετη περίπτωση, το αναπηρικό κίνημα θα αγωνιστεί, ώστε να μην οδηγηθούν τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους στην οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση, γνωστοποιώντας το ζήτημα της παραβίασης των συνταγματικών τους δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο.
Η συζήτηση που έχει ανοίξει για την περικοπή των αναπηρικών επιδομάτων και των ελάχιστων οικονομικών παροχών, που τροφοδοτείται συνεχώς από τα ΜΜΕ, αφορά πολίτες που έχουν πληγεί με τον πιο σκληρό τρόπο από την κρίση.
Είναι αδιανόητη, απάνθρωπη και άνευ λογικής οποιαδήποτε συζήτηση για την περικοπή προνοιακών επιδομάτων, φοροαπαλλαγών και όποιων, πενιχρών άλλωστε, οικονομικών παροχών σε πολίτες που βιώνουν διαχρονικά τη φτώχεια, την ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Αυτή η συζήτηση, από όπου και αν προέρχεται, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί. Η περικοπή κοινωνικών δαπανών από τους πιο φτωχούς πολίτες δεν μπορεί να αποτελέσει αντισταθμιστικό μέτρο για την τήρηση των συμφωνηθέντων με τους δανειστές της χώρας.
Καμία τρόικα και κανένα σχέδιο διάσωσης της χώρας δεν μπορεί να στηριχτεί στο άνοιγμα του Καιάδα για τα άτομα με αναπηρία.
Η καθημερινότητα για τα άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, που εκτός των βιοποριστικών τους αναγκών έχουν να αντιμετωπίσουν και τις πρόσθετες ανάγκες που πηγάζουν από την αναπηρία τους, τα μέτρα αυτά προμηνύουν τη βέβαιη εξαθλίωσή τους». Αφού υπογράμμισε τη δύσκολη αυτή καθημερινότητα για τα ΑμέΑ στις πιεστικές συνθήκες των μνημονιακών περικοπών και της οικονομικής ύφεσης, ο κ. Τσαχάκης στην κατακλείδα του σημείωσε ότι «Αυτό το ζοφερό σκηνικό σε συνδυασμό με τη διαρκή λήψη επαχθών δημοσιονομικών μέτρων οδηγεί σε κοινωνική ευθανασία την ευπαθή ομάδα των ατόμων με αναπηρία και τις οικογένειές τους».
Για την αντιμετώπιση ενός κοινωνικού προβλήματος χρειάζεται η αλλαγή των αιτιών που το προκαλούν
Αναφερόμενος στις κοινωνικές διαστάσεις της αναπηρίας, ο καθηγητής του τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Σκεύος Παπαϊωάννου, αρχικά κατέθεσε την εμπειρία του από την παρουσία του πριν 30 χρόνια, το 1984, στη Μαράσλειο Σχολή, ως καθηγητής κοινωνιολογίας σε άτομα με ειδικές ανάγκες. «Αφού ονομάζουμε ένα πρόβλημα ως κοινωνικό, σημαίνει ότι το αίτιο εμφάνισής του έχει να κάνει με την ίδια την κοινωνία και την οργάνωσή της. Λογικά λοιπόν θα έπρεπε κανείς, εάν θέλει να άρει αυτό το κοινωνικό πρόβλημα, να αναζητήσει τρόπους ανατροπής ή αλλαγής εκείνων των κοινωνικών αιτιών, που το προκαλούν. Αρά έχει να κάνει με τον ίδιο το χαρακτήρα της κοινωνίας», τόνισε αρχικά ο κ. Παπαϊωάννου.
Στη συνέχεια ανέπτυξε κάποια παραδείγματα, όπου το ζήτημα των ΑμεΑ αναδεικνύεται από την ίδια τη δομή της κοινωνίας ως πρόβλημα. Με άλλα λόγια έκανε μια αναδρομή στο παρελθόν φέρνοντας παραδείγματα κοινωνικής απένταξης των αναπήρων. «Αν κάποιος γεννιόταν με κάποιο πρόβλημα όρασης, κινητικό ή οτιδήποτε άλλο, τότε αμέσως-αμέσως διακρινόταν από το δημόσιο χώρο. Η ίδια η οικογένεια έκρυβε στην ουσία το άτομο αυτό», με αποτέλεσμα να μην μπορεί να πάει σχολείο ή να βρει κάποια εργασία, τόνισε ο ίδιος χαρακτηριστικά. «Εάν κάποιος δεν κοινωνικοποιηθεί σωστά (σ.σ. με την έννοια της ένταξης) τότε αυτό οδηγεί σε μια πλήρη εξάρτηση» από τις παραχωρήσεις του συστήματος προς αυτόν εν είδει φιλανθρωπίας.
Ακολούθως έθιξε το ζήτημα της εργασίας ορίζοντάς την ως «ανθρώπινη ανάγκη», λέγοντας πως πρέπει να αποτελεί μια «δημιουργική διαδικασία», ενώ χαρακτήρισε επίσης ως «υποχρέωση της κοινωνίας» και «πρώτιστο μέλημά της» την ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας.
«Το ίδιο το σύστημα διαχωρίζει το κανονικό από το μη κανονικό», συνέχισε. Οι έννοιες του κανονικού και του μη κανονικού, όπως και αυτή των «ατόμων με ειδικές ανάγκες» είναι έννοιες αμφίσημες, σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έκανε λόγο για τις «κοινωνικές κατασκευές», όπως οι παραπάνω έννοιες, οι οποίες προκαλούν το αίσθημα της ενοχής στον άνθρωπο με αναπηρία και δεν βοηθούν στη χειραφέτησή του.
Παραπέρα, τόνισε ότι ακόμα και ανάμεσα στα άτομα με αναπηρία, υπάρχει κοινωνική ιεράρχηση. Κατά τον κ. Παπαϊωάννου στην κορυφή βρίσκονται οι ανάπηροι πολέμου, οι οποίοι χαίρουν σεβασμού και εκτίμησης, ακολουθούν όσοι έχουν αποκτήσει αναπηρικό πρόβλημα, εξαιτίας της εργασίας τους, ενώ στον πάτο αυτής της ιεράρχησης βρίσκονται οι φτωχότεροι άνθρωποι με αναπηρία.
Φέρνοντας παραδείγματα για τη διαφορετική κοινωνική θέση κάθε ανάπηρου, κατέληξε λέγοντας ότι «Πρέπει να φανταστούμε μια κοινωνία, η οποία θα απαντά συνολικά στα όποια διαφοροποιημένα προβλήματα και δεν κάνει διακρίσεις. Διάκριση θα γίνεται μόνο ως προς τις πραγματικά ειδικές ανάγκες τεχνικού χαρακτήρα, προκειμένου οι άνθρωποι αυτοί να έχουν ίδιες δυνατότητες», αλλιώς σε συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, όπως οι σημερινές, τα άτομα αυτά θα είναι πάντα τα πρώτα θύματα.
Η αναπηρία ως δικαίωμα
Ο επίκουρος καθηγητής του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ευάγγελος Νικολαΐδης, στην ομιλία του με θέμα «Η οικονομική κρίση ως «ευκαιρία» για την υπονόμευση των δικαιωμάτων», στάθηκε ξεκινώντας σε μια επεξήγηση του τίτλου της ομιλίας του. «Αναφέρομαι δηλαδή σε συνειδητές επιλογές που όχι μόνο προστίθενται στις αντικειμενικές οικονομικές δυσκολίες της κρίσης, αλλά επιπλέον τις εκμεταλλεύονται για την υλοποίηση συγκεκριμένων αντιλήψεων για το πώς πρέπει να λειτουργεί η οικονομία και η κοινωνία», ανέφερε σχετικά.
Αφού παρέθεσε σειρά στοιχείων και δεδομένων για την οικονομική κατάσταση της χώρας, προκειμένου να αποδείξει τη θέση του ότι «πρόβλημα δεν είναι μόνο η κρίση άλλα και η εκμετάλλευσή της», βάσει ενός συγκεκριμένου σχεδίου, προχώρησε στο κυρίως θέμα που αφορούσε την αντιφατική κατάσταση που επικρατεί στο χώρο των δικαιωμάτων των ανθρώπων με αναπηρία. «Από τη μια μεριά, ως αποτέλεσμα των αγώνων του αναπηρικού κινήματος, καθώς και της προόδου των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, έχουν διαδοθεί και έχουν γίνει κοινός τόπος αξίες και αρχές, που αναφέρονται στα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτές οι αξίες και αρχές έχουν αποτυπωθεί σε κείμενα διεθνών οργανισμών και έχουν υιοθετηθεί από την εθνική νομοθεσία πολλών κρατών. Αποκορύφωμα αυτών των θετικών εξελίξεων είναι η σχετικά πρόσφατη Διεθνής Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία του ΟΗΕ, που έχει κυρωθεί από την Ελλάδα και είναι νόμος του κράτους. Η εν λόγω Σύμβαση θεωρείται ότι συμβολίζει την οριστική μετάβαση της διεθνούς κοινότητας από το ιατρικό στο κοινωνικό μοντέλο της αναπηρίας, και ότι συνιστά την οριστική αποδοχή και υιοθέτηση της δικαιωματικής προσέγγισης στην αναπηρία» σημείωσε.
Από την άλλη πλευρά όμως, η απαξίωση της κοινωνικής πολιτικής, η οποία μεταφράζεται σε ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και δημοσιονομικές περικοπές θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο τον πυρήνα των κατακτήσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων. «Τα δικαιώματα και οι κατακτήσεις των ατόμων με αναπηρία βρίσκονται εν μέσω ιδεολογικών και οικονομικών απειλών», υπογράμμισε ο ίδιος.
Σύμφωνα με τον κύριο Νικολαΐδη «Η υπονόμευση των οικονομικών όρων πραγμάτωσης των δικαιωμάτων είναι το πρώτο βήμα για τη θεσμική αναίρεσή τους». Παράλληλα επισήμανε ότι «Η οικονομική κρίση αποτελεί μοχλό, ώστε το κράτος να αποποιηθεί των ευθυνών του, και να τις μεταφέρει πάλι στο άτομο και βάζει από το παράθυρο την εξατομίκευση, δηλαδή εισάγει λαθραία/με οικονομικούς όρους, το ξεπερασμένο ιατρικό μοντέλο».
Κλείνοντας ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης ανέδειξε άλλη μια πλευρά της εκμετάλλευσης της κρίσης. «Πρόκειται για τη διαχείριση των αιτιών της κρίσης, με σκοπό τη χυδαία απόπειρα διάχυσης των ευθυνών για το χάλι του κράτους, που αποσκοπεί στην κατασκευή συνενόχων στη μετατροπή των θυμάτων σε θύτες, στην κατασκευή ενοχών, στην υπονόμευση της αξιοπρέπειας και άρα, στην αποδυνάμωση της αντίληψης της δικαιωματικής βάσης των διεκδικήσεων», ανέφερε μεταξύ άλλων.
Για να αντιστραφούν αυτοί οι όροι σύμφωνα με τον κ. Νικολαΐδη «Χρειάζεται ένας εντελώς διαφορετικός προσανατολισμός, και διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης. Η ρητορική συμπάθειας στα ΑμεΑ χωρίς ριζική αλλαγή προσανατολισμού στην οικονομική πολιτική, στερείται νοήματος. Το άλλο μοντέλο ανάπτυξης δεν είναι προς όφελος μόνο των ΑμεΑ, αλλά συνολικά όλης της κοινωνίας».
Σημειώνεται ότι η εκδήλωση συνεχίστηκε μέχρι αργά το απόγευμα με την ομιλία της αναπληρώτριας καθηγήτριας του τμήματος Ψυχολογίας, Σοφίας Τριλίβα με θέμα «Αναπηρία και ισότητα: θεωρίες και εμπόδια». Μετά από τις ομιλίες ακολούθησε συζήτηση επί των θεμάτων που αναπτύχθηκαν. Σήμερα οι εκδηλώσεις στα πλαίσια της εθνικής ημέρας ατόμων με αναπηρία συνεχίζονται, με εθελοντική αιμοδοσία στα γραφεία του Σωματείου ΑμεΑ Ρεθύμνου, στην οδό Μοάτσου 4, από τις 8:30 πρωί ως τις 1:30 το μεσημέρι.
