Ημερίδα για την σαπωνοποιία προετοιμάζεται να πραγματοποιήσει το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο την Κυριακή 23 Ιουνίου στις εγκαταστάσεις του στο Ρέθυμνο.
Όπως είναι γνωστό, η σαπωνοποιία αποτελούσε, μετά την ελαιουργία, την σημαντικότερη βιομηχανική δραστηριότητα στην Κρήτη, από τον 18ο αιώνα μέχρι και την δεκαετία του 1960. Στην πρώτη της περίοδο, κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, τα λευκά κρητικά σαπούνια εξάγονταν στην Κωνσταντινούπολη, στη Μαύρη Θάλασσα, στη Σμύρνη, στην μικρασιατική ενδοχώρα, στην Αλεξάνδρεια, στην Τεργέστη, στη Ρουμανία, στη Θεσσαλονίκη και σ’ ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Σταδιακά μετά την επανάσταση του 1866 άρχισε να δέχεται πιέσεις από τη σαπωνοποιία της Ζακύνθου και της Μυτιλήνης, μέχρι που στη δεκαετία του 1970 έσβησε οριστικά, ως θύμα πια της κυκλοφορίας των απορρυπαντικών υλών και των υγρών σαπουνιών.
Στο Ρέθυμνο οι πρώτες γνωστές σαπωνοποιίες ήταν εκείνες του Κωνσταντίνου Σταθάκι από το 1860 και του Μαρίνου Σκορδίλη από το 1862. Τα τελευταία εργοστάσια που λειτούργησαν και παραμένουν στη μνήμη των μεγαλύτερων σε ηλικία Ρεθεμνιωτών ήταν των αδελφών Φραγάκι, της ΒΕΣ, της ΒΙΕΣΑΠ, της ΒΙΟ, του Γ. Πλατύρραχου, του Π. Σταγάκη, του Χ. Συνατσάκη, του Μ. Παντζάρη, του Δ. Πίσσα κ.ά. Στο αποκορύφωμά της, κατά την τελευταία της περίοδο, το έτος 1960, η παραγωγή σαπουνιού στο Ρέθυμνο ανερχόταν σε 3.365 τόνους, μέγεθος που το κατέτασσε στις πρώτες θέσεις της ελληνικής σαπωνοποιητικής βιομηχανίας.
Η ημερίδα θα ξεκινήσει το πρωί της 23ης Ιουνίου, στον αύλειο χώρο του Μουσείου με την πραγματοποίηση εργαστηρίων. Στο πρώτο απ’ αυτά τα μέλη του Λαογραφικού Εργαστηρίου του Β’ Κέντρου Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων Ρεθύμνου θα παρασκευάσουν σαπούνι με την θερμή μέθοδο (ψητό). Στη συνέχεια το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου και παλιότερα Διευθυντής της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνης Γιάννης Παπιομύτογλου θα παρασκευάσει σαπούνι με την ψυχρή μέθοδο (ταραχτό). Θα ακολουθήσει εργαστήριο προφορικής ιστορίας με έναν από τους τελευταίους επιζώντες επαγγελματίες σαπωνοποιούς της πόλης, τον Μιχάλη Παρασκευά.
Οι δραστηριότητες της ημερίδας θα συνεχιστούν το απόγευμα, με μια ωριαία ξενάγηση του Γραμματέα του Μουσείου Χάρη Στρατιδάκη, με τον τίτλο «Αναζητώντας τα τελευταία ίχνη των σαπουναριών του Ρεθύμνου». Στη συνέχεια στον αύλειο χώρο του θα πραγματοποιηθούν τέσσερις εισηγήσεις. Στην πρώτη, η πρόεδρος, κυρία Φαλή Βογιατζάκη, θα παρουσιάσει τα εργαλεία και τις σφραγίδες που κατατέθηκαν στις συλλογές του Μουσείου από τον Π. Παρασκευά. Θα ακολουθήσει ο δρ Χάρης Στρατιδάκης, εισηγούμενος το θέμα «Η βιομηχανική κληρονομιά του Ρεθύμνου και η ανάγκη διάσωσης των ιστορικών της τεκμηρίων».
Στη συνέχεια ο δρ Παναγιώτης Παρασκευάς, φιλόλογος και πρώην Σχολικός Σύμβουλος θα μιλήσει με θέμα «Οι σαπωνοποιίες του Ρεθύμνου». Ο ομιλητής είναι και συγγραφέας ομώνυμου βιβλίου, το οποίο κυκλοφόρησε το έτος 2003. Τη συνεισφορά του στην ημερίδα θα καταθέσει στη συνέχεια και ο αρχιτέκτονας, πρώην νομάρχης, βουλευτής και υπουργός Νίκος Σηφουνάκης, αναπτύσσοντας το θέμα «Η διάσωση και οι νέες χρήσεις των Μνημειακών Κτηριακών Συγκροτημάτων της Βιομηχανικής Ελαιουργίας και Σαπωνοποιίας στη Λέσβο την δεκαετία του 1980». Ο ομιλητής έχει συντελέσει αποφασιστικά στην προσπάθεια διατήρησης των κτηρίων βιομηχανικής ελαιουργίας και σαπωνοποιίας στη Λέσβο και έχει συγγράψει, μεταξύ άλλων, το βιβλίο «Βιομηχανικά κτίρια στη Λέσβο: ελαιοτριβεία-σαπωνοποιεία».
Τα ενδιάμεσα των εισηγήσεων θα καλύψει με αναγνώσεις κειμένων που αναφέρονται στη σαπωνοποιία το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Ρεθύμνης Κατερίνα Τσακάλη-Δομαζάκη. Συντονιστής της εκδήλωσης θα είναι ο Χάρης Στρατιδάκης. Η ημερίδα θα κλείσει με μικρή δεξίωση των συμμετεχόντων.
Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνης
