Ηρωική ηθική σε καιρό ειρήνης

Αυτοί που μας πιέζουν προς την ίδια αυτοκαταστροφική κατεύθυνση είναι τα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά και μεμονωμένοι πολίτες – άλλοι έξαλλοι και φανατικοί, άλλοι καλοπροαίρετοι και κάποιοι μάλιστα άνθρωποι τoυ πνεύματος. Όλοι τους έχουν υιοθετήσει και κηρύσσουν την ηρωική ηθική σε καιρό ειρήνης: ζητούν να γίνουμε ολοκαύτωμα, σαν τους υπερασπιστές της Μονής Αρκαδίου, για να προστατεύσουμε την αξιοπρέπειά μας, όπως αυτοί την εννοούν, έναντι της Καγκελαρίου Μέρκελ και του Υπουργού Οικονομικών Σόιμπλε. Κατά ειρωνική σύμπ τωση, τα δραματικά γεγονότα συνέπεσαν με τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου. Δεν είναι λίγοι οι συμπολίτες μας που δεν έμαθαν ποτέ να διακρίνουν τα έργα της ειρήνης από τα έργα του πολέμου, που ζουν προβάλλοντας διαρκή αντίσταση κατά ποικίλων εχθρών και αναπνέουν σε ένα φαντασιακό περιβάλλον, το οποίο αναπαράγει τα χρόνια της γερμανικής κατοχής, της μετεμφυλιοπολεμικής Ελλάδας και της χούντας.
Το ζήτημα με την άσκηση της ηρωικής ηθικής είναι ότι σε καιρό πολέμου διακινδυνεύει κανείς μόνο τη ζωή του και μπορεί αργότερα να καυχιέται για τις Θερμοπύλες του. Όποιος όμως ασκεί την ηρωική ηθική σε καιρό ειρήνης και ανήκει είτε στην εκτελεστική είτε στη νομοθετική εξουσία, παίζει σε μια ζαριά τα άμεσα και τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα ενός ολόκληρου λαού και το πιθανότερο είναι η απόφασή του να αποτελέσει μια μελανή σελίδα στην ιστορία του τόπου του – έστω και αν πρόσκαιρα ακουστούν νικητήριες ιαχές.
Σε καιρό ειρήνης επιδιώκει κανείς το μέγιστο δυνατό μέσα στο πλαίσιο της πολιτικής διαπραγμάτευσης, όπου το καλύτερο είναι προτιμότερο από το καλό αλλά και το κακό είναι προτιμότερο από το χειρότερο. Δεν πρέπει να συγχέουμε την ηρωική ηθική με τη λελογισμένη άρνηση να αποδεχτεί κανείς μια πολιτική, την άρνηση δηλαδή που διατυπώνει κάποιος έχοντας τηρήσει τους παρακάτω τέσσερις κανόνες. Ο πρώτος κανόνας είναι φυσικά να έχει πλήρως επεξεργασμένη εναλλακτική πρόταση που έχει σοβαρές πιθανότητες να γίνει αποδεκτή. Ο δεύτερος κανόνας είναι να έχει ερείσματα, δηλαδή συμμάχους που θα τον στηρίξουν. Η πολιτική οφείλει να λαμβάνει υπόψη της τον εκάστοτε συσχετισμό δυνάμεων και τα γεωστρατηγικά δεδομένα και όχι ιδεατά σχήματα.
Ο τρίτος κανόνας είναι να μπορεί να προβλέψει σωστά τις αντιδράσεις της άλλης πλευράς. Η αποτυχία των Κυπρίων ως προς το σημείο αυτό ήταν παταγώδης, διότι βασίστηκε στην αφελή πρόβλεψη ότι οι χώρες της Ευρωζώνης και κυρίως η Γερμανία θα υποχωρήσουν μπροστά στην υπερήφανη στάση τους και ότι η Ρωσία θα σπεύσει να τους βοηθήσει. Δεν είχαν κατανοήσει το μέγεθος της αποφασιστικότητας των εταίρων, που μάλιστα έχει πίσω της την κοινή γνώμη των χωρών τους και την αντιπολίτευση (όπως στη Γερμανία τους Σοσιαλδημοκράτες και την Αριστερά). Προφανώς οι Κύπριοι δεν διδάχτηκαν από την ελληνική εμπειρία και ειδικά από τα παθήματα των δικών μας πολιτικών.
 Ο τέταρτος και τελευταίος κανόνας είναι ότι στην πολιτική αρένα οι καταγγελίες και τα σενάρια συνωμοσίας δεν υποκαθιστούν την απουσία σχεδιασμού και συγκροτημένης δράσης, αλλά αποτελούν το μόνιμο καταφύγιο των δυνάμεων του ερασιτεχνισμού και του λαϊκισμού. Το να καταγγέλλεις τους Γερμανούς ή το Eurogroup δεν αποτελεί κολυμβήθρα του Σιλωάμ που εξαγνίζει την αποτυχία της πολιτικής σου δράσης, αλλά βολικό πολιτικό άλλοθι. Για να το πω πιο απλά, σημασία έχει τι κάνεις εσύ και όχι οι υπαρκτές ή εικαζόμενες επιδιώξεις της άλλης πλευράς.
Μετά τις δραματικές εξελίξεις στην Κύπρο κατέρρευσε το δόγμα του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι η Ελλάδα πρέπει να καταργήσει μονομερώς τα μνημόνια, διότι έτσι θα αποκτήσει διαπραγματευτική ισχύ. Όμως η ηγεσία του κόμματος δεν αποθαρρύνθηκε. Κατάγγειλε όσους αποτελούσαν εύκολο ή βολικό στόχο (αυτή είναι η κολυμβήθρα που σας έλεγα) και προχώρησε στη διατύπωση του νέου δόγματος. Το υπαγόρευσε η μεταφυσική αντίληψη για την πολιτική που το κόμμα ρούφηξε μαζί με το μητρικό του γάλα. Το νέο δόγμα υποστηρίζει ότι το «Όχι» συνιστά αυταξία, ότι αποτελεί πηγή έμπνευσης για μας και όλους τους λαούς της Ευρώπης, ότι βάζει υποθήκες για το μέλλον. Με άλλα λόγια, εάν η πραγματικότητα δεν επιβεβαιώνει τις θεωρίες μας, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα.