Αφορμή για το παρόν δημοσίευμα έδωσε το άρθρο της κ. Μαργαρίτας Γερούκη (κ.ΜΓ) την Τρίτη 27 Ιουλίου στα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» (Ρ.Ν.) με τίτλο: «Η ΑΓΙΑ ΕΛΙΑ … ΓΙΑΤΙ;». Η κ.ΜΓ, γνωστή και από την συχνή αρθρογραφία της στα «Ρ.Ν.», είναι εκπαιδευτική σύμβουλος, με πολυετείς μεταπτυχιακές σπουδές, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι Φιλανδίας. Έχει αγαπήσει το Ρέθυμνο και μάλιστα το χωριό Κάστελλος του Δήμου Ρεθύμνου, το οποίο αποκαλεί, μαζί με το Φιλανδό σύζυγό και το γιο της, ως σπίτι τους, μια και διαθέτουν ωραιότατη ιδιόκτητη οικία. Ο γράφων γνωρίζει προσωπικά την κ.ΜΓ και εκτιμά την ενεργή παρουσία και τις προσπάθειες της στην πόλη μας. Σχετίζεται όμως ο γράφων και με τον Κάστελλο, μια και ο πατέρας της συζύγου του είναι γόνος της Καστελιανής οικογένειας Ζανιδάκη και διαθέτει εκεί ακίνητη περιουσία.
Να πούμε απαρχής ότι το προαναφερθέν άρθρο στα «Ρ.Ν.» απετέλεσε για τον γράφοντα μια οδυνηρή έκπληξη. Του δημιούργησε βαθιά οδύνη και λύπη. Με ασυνήθιστη οξύτητα στρέφεται εναντίον ανθρώπων του χωριού, τους οποίους ο γράφων γνωρίζει και εκτιμά. Ανθρώπους που με τις μικρές τους δυνάμεις αγωνίζονται να κρατήσουν τον τρόπο ζωής και παράδοσης του χωριού σε καιρούς δίσεκτους και ανατρεπτικούς. Παραθέτω ένα χαρακτηριστικό της οξύτητας του λόγου της κ.ΜΓ απόσπασμα, χαρακτηριστικό της απαξίωσης και αποστροφής της απέναντι στους ανθρώπους της παράδοσης. Αιτία του κατηγορητηρίου απετέλεσε η κοπή μιας αιωνόβιας ελιάς που βρίσκεται σε κτήμα της, δίπλα στο δρόμο που οδηγεί στο ιστορικό πανάρχαιο προσκύνημα της Αγίας Παρασκευής. Μας λέει λοιπόν η κ.ΜΓ:
«Αναστήλωσαν το ναό, έφτιαξαν τουαλέτες, έχτισαν πεζούλια, έβαλαν πόρτες, ακόμη και χώρο πάρκιν φρόντισαν να φτιάξουν. Όλα για τη βολή των επισκεπτών! Γιατί οι επισκέπτες στους γάμους, στις βαφτίσεις και στα πανηγύρια ποτέ δεν έρχονται μόνοι… Γι’ αυτό ήταν καλό να μεγαλώσει και ο δρόμος. Κάποιοι «αρμόδιοι» σκέφτηκαν να περνούν δύο αυτοκίνητα, να έρχεται περισσότερος κόσμος… να μη δοκιμάζεται η «ευσέβεια» των πιστών περιμένοντας στη στροφή την ημέρα του προσκυνήματος! Σκέφτηκαν και μια καντίνα… αλλά δεν είναι του παρόντος. … Λυπάμαι για το δέντρο που κόψανε και το κείμενο αυτό είναι ξόρκι της λύπης. Η αγία ελιά θυσιάστηκε για έναν ποταπό λόγο, στο όνομα μιας πενιχρής «ευσέβειας» και μιας τεράστιας αδιαφορίας. Μιας ευσέβειας που αντηχεί σαν ταμειακή αντί σαν προσευχή. Μιας αδιαφορίας που δε μπορεί να δει πέρα από το επόμενο πανηγύρι. Μιας ευσέβειας που ντύνεται με σημαιάκια και άλλα φτιασίδια για να κρύψει τον ρηχό της εαυτό, την πραγματική αδιαφορία όταν προσκυνάει σταυροκοπούμενη».
Έχοντας προσωπική άποψη και εναργή γνώση του συγκεκριμένου θέματος (είναι και ο γράφων ένας από εκείνους της «πενιχρής ευσέβειας» προσκυνητές, που συρρέουν κατ’ έτος στο εν λόγω προσκύνημα). Νιώθω ότι βάζοντας το χέρι στην καρδιά είμαι σε θέση να καταθέσω τη μαρτυρία μου πάνω στο επίμαχο θέμα, που με ασυνήθιστη για το ήθος της οξύτητα θέτει η κ.ΜΓ και η «Αγία Ελιά» της -«Φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δ’ αλήθεια»- …
(α) Σε καμιά περίπτωση δε θα συνηγορούσαμε στο κόψιμο μιας αιωνόβιας ελιάς. Το περίεργο όμως είναι ότι ενώ στο άρθρο-θρήνος για την καταστροφή της αναφέρει η ίδια ως υπεύθυνο τον εργάτη στον οποίο είχε αναθέσει τη φροντίδα των δένδρων του κτήματός της κατά την απουσία τους, στη συνέχεια τα πυρά στρέφονται λάβρα εναντίον εκείνων, που κατ’ εμέ, αντίθετα με τα γραφόμενα, φροντίζουν με αγάπη και στοργή το προσκύνημα με τις όσες γνώσεις και δυνατότητες διαθέτουν. Οι κατοικούντες εν Ιερουσαλήμ γνωρίζουμε ότι τα πυρά εστιάζονται ιδιαίτερα εναντίον ανθρώπου, τους αγώνες του οποίου για τον τόπο και το περιβάλλον ο γράφων γνωρίζει εκ του σύνεγγυς. Πρόκειται για ένα Καστελιανό, γόνο φτωχής οικογένεια του χωριού που κατάφερε να δημιουργήσει μόνος του με τον τίμιο μόχθο του, με τη βοήθεια της γυναίκας του και των παιδιών του μια σοβαρή επαγγελματική μονάδα-υπόδειγμα που συμβάλλει σημαντικά στην γεωργική ανάπτυξη του Νομού. Είναι εντελώς άδικο να αφήνεται και η ελάχιστη υποψία για «ταμειακές προσδοκίες» ή άλλα ποταπά, τη στιγμή μάλιστα που κατηγορηματικά «ο ένοχος» αρνείται κατηγορηματικά ότι έκοψε την «αγία» ελιά…
(β) Είναι εντελώς άδικο να προσάπτεται κατηγορία για καταστροφή του περιβάλλοντος σε ένα άνθρωπο που έχει διαθέσει αναρίθμητα μεροκάματα προσωπικής, εθελοντικής εργασίας προκειμένου να καθαρίσει και να διασώσει τις τεράστιες πανύψηλες βελανιδιές, γύρω από το μνημείο, από τους κισσούς που απειλούν να τις καταπνίξουν και να τις καθαρίσει από τα τεράστια αποξηραμένα γιγάντια κούτσουρα που κρέμονται απειλητικά πάνω από τα κεφάλια των προσκυνητών και αποτελούν μόνιμη απειλή πυρκαγιάς.
(γ) γενικά μπορούμε να πούμε ότι στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι επεμβάσεις σέβονται και δεν πληγώνουν το τοπίο και το μνημείο. Αντίθετα το αναδεικνύουν μέσα στο φυσικό του χώρο και βοηθούν τον επισκέπτη-προσκυνητή στο να δει το ναό που αποτελούσε το καθολικό του αρχαίου μοναστηριού, όχι ως αποκομμένο απολειφάδι ενός παλιού μνημείου, αλλά, ως τμήμα ενός ευρύτερου μοναστηριακού συγκροτήματος που ενώνει και ενοποιεί το παρελθόν με το παρόν.
(δ) Η έγνοια, η ενασχόλησή του εν λόγω ανθρώπου με το μνημείο δεν περιορίζεται σε φαρισαϊκά έργα βιτρίνας, όπως άδικα πάλι του καταμαρτυρείται, αλλά αγκαλιάζει με σοβαρότητα και ευθύνη και την πνευματική διάσταση του μνημείου. Έτσι συνειδητοποιώντας ότι η εφημέριος το χωριού είναι σοβαρά ασθενής και σχεδόν ανήμπορος να ανταποκριθεί στα λατρευτικά του καθήκοντα, κατάφερε με σύντομες προσπάθειες προς τον Επίσκοπο να αποστέλλεται σε τακτά διαστήματα ένας από τους καλύτερους ιερείς και πνευματικούς της Μητρόπολης, ο π. Νικόλαος Γαβαλάκης, εφημέριος στο Άνω Βαρσαμόνερο, ώστε το προσκύνημα να ανταποκρίνεται πληρέστερα στις μεγάλες ανάγκες του κόσμου που αναζητώντας παρηγορία και βάλσαμο …συρρέει αθρόος στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής. Είναι τελείως άδικο να προσάπτεται τόσο βαριά κατηγορία για ποταπή ευσέβεια.
Να πούμε τελειώνοντας πως πρόθεσή μας, εν προκειμένω, δεν ήταν να ρίξομε λάδι στη φωτιά, αλλά να μιλήσουμε συμφιλιωτικά. Τα προσωπικά αισθήματα φιλίας και εκτίμησης του γράφοντος και προς τα δύο μέρη παραμένουν στο ίδιο υψηλό επίπεδο υψηλά ως και πριν. Ψωμί κι αλάτι …, τώρα. Μας συνδέει όλους η αγάπη και ο θαυμασμός στον κοινό όμορφο τόπο και χώρο που οι μεν τον παραλάβαν από τους παππούδες τους, οι δε τον επέλεξαν ως το νέο σπίτι τους, ως τη νέα πατρίδα τους. Ο κοινός «ηγαπημένος», τόπος και χώρος και όλα, μα όλα, τα εν αυτώ (και η Αγία Παρασκευή και τα άλλα ξωκλήσια και η ελιά και οι θεόρατες βελανιδιές και τα κτίσματα και… ο δρόμος και οι άνθρωποι και τα κτήνη και η φύση, ακόμη και τα… γραφικά, πανηγυριώτικα ψιμύθια) μας χωρεί όλους και όλα. Αυτός ο κοινός ηγαπημένος χρειάζεται και τους δυο μας: και τους παλιούς και τους νέους κατοίκους και τους ολιγογράμματους και τους λόγιους, και τους λαϊκούς και τους σοβαρούς και τους ευσεβείς και τους λιγότερο ή καθόλου ευσεβείς και τους έξυπνους και τους κατά Θεόν σαλούς, για να συμπληρώνουμε ο ένας τον άλλο με τις γνώσεις, τις εμπειρίες μας, με τη λειψή ή την περισσή μας γνώση, με την όποια καλαισθησία μας, με τη διαφορετικότητα, με την ποικιλότητά μας, μα πάνω απ’ όλα, με την α γ ά π η μας για να κάνομε ακόμη ομορφότερο αυτόν τον υπέροχο κοινό ηγαπημένο.
Εν Ρεθύμνω, Πέμπτη, 5 Αυγούστου, παραμονή της εν τω όρει Θαβώρ Μεταμόρφωσεως…
