Το παρακάτω απόσπασμα αποτελεί περιγραφή μιας από τις δράσεις συνεκπαίδευσης που υλοποιούνται συστηματικά από το ΕΕΕΕΚ Ρεθύμνου τα τελευταία χρόνια. H σύγχρονη τάση που επικρατεί διεθνώς, ως προς την εκπαιδευτική αντιμετώπιση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, είναι η ανάπτυξη της πολιτικής της συνεκπαίδευσής τους (inclusion) στα γενικά σχολεία. Η «συνεκπαίδευση» αφορά την προσπάθεια που καταβάλλεται για την συνύπαρξη και συνδιδασκαλία των περισσότερων μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες με τους συμμαθητές τους που δεν έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, σε κοινά σχολεία όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, και στις συνηθισμένες σχολικές τάξεις. Αυτό διασφαλίζεται με την παροχή της αναγκαίας ειδικής παιδαγωγικής βοήθειας και υποστήριξης από ειδικευμένους εκπαιδευτικούς ή από μία διεπιστημονική ομάδα. Η «συνεκπαίδευση» αποτελεί τις τελευταίες δεκαετίες ένα από τα πλέον σημαντικά θέματα στον εκπαιδευτικό προγραμματισμό των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών.
Τετάρτη πρωί. Το ψηφιακό ημερολόγιο δείχνει 18-11-2015. Η ώρα είναι 8:40 και με την συνάδελφο Μαρίνα, κοινωνική λειτουργό στην ειδικότητα έχουμε τελειώσει σχεδόν έναν ακόμα κύκλο μαθήματος φυσικής αγωγής με την ομάδα μαθητών «1». Μαζεύουμε με τα παιδιά το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για το μάθημα, ενώ οι ακτίνες του ήλιου στεγνώνουν το γήπεδο Μισιρίων από την πρωινή υγρασία. Ευτυχώς ο καιρός δείχνει να συμπαρίσταται στο σημερινό μας εγχείρημα. Το βλέμμα μου παρακολουθεί άγρυπνα την ομάδα -όλα ξεκινούν και τελειώνουν με την ασφάλεια των μαθητών σε αυτή την δουλειά- καθώς κινούμαστε προς την αυλή του σχολείου, ενώ παράλληλα κόβει κοφτές ματιές προς την μεριά του 4ου Γυμνασίου που βρίσκεται βόρεια του γηπέδου. Από εκεί αναμένεται να έρθουν οι 23 μαθητές/τριες του Γ3 που θα εκτελέσουν το πρόγραμμα συνεκπαίδευσης που σχεδιάζουμε τόσο καιρό. Έχουν γίνει και στο παρελθόν περιορισμένες αντίστοιχες δράσεις και έχουν στεφθεί με επιτυχία. Οι σημερινές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες μας ωθούν στην πραγματοποίηση περισσότερων με καλύτερη στοχοθεσία. Ο στόχος μας πλέον είναι να μιλήσουμε, να αγγίξουμε, να ξυπνήσουμε τα συναισθήματα των μαθητών μας. Να τους διδάξουμε να αγαπούν τη ζωή και τον συνάνθρωπο. Να αντιληφθούν την σημασία της αλληλεγγύης και της αγάπης ως θεμελιώδεις νόμους για την επιβίωση μας…
Ακούγεται ο γνώριμος ήχος που παράγει μια ομάδα μαθητών και στρέφω το βλέμμα μου για να ανταμώσει τις γνώριμες φιγούρες του Νίκου και του Μανώλη που συνοδεύουν τους μαθητές του 4ου Γυμνασίου. «Καλημέρα!». Αναφωνώ περιχαρής καθώς τους υποδέχομαι στην μικρή αυλή του ΕΕΕΕΚ Ρεθύμνου. Δίνουμε τις πρώτες οδηγίες για το πρόγραμμα της συνεκπαίδευσης που θα ξεκινήσει σε λίγο. Χωρισμός σε μικροομάδες, οδηγίες τι να προσέξουν σχετικά με τις ιδιαιτερότητες των μαθητών με ειδικές ικανότητες, κ.α. Αυτό όμως που τραβάει την προσοχή μου είναι η αμηχανία, ίσως και ένα μικρός φόβος που διακρίνεται στην συμπεριφορά τους από την πρώτη στιγμή που βρέθηκαν σε αυτό τον χώρο. Λογικό σκέφτομαι… Δεν βρίσκονται σε γνώριμα νερά. Τα βλέμματα όλων ανιχνεύουν την ομάδα μαθητών που δουλεύει στο θερμοκήπιο αναζητώντας την διαφορετικότητα. Το κουδούνι χτυπάει για το πρώτο διάλειμμα. Δύο διαφορετικοί κόσμοι έρχονται σε επαφή. Οι αντιδράσεις ποικίλουν και από τις δύο πλευρές. Αμήχανα γέλια, πειράγματα, ανασφάλεια, απομόνωση, τρυφερότητα, στοργικά αγγίγματα…
Ξεκινάει ο δίωρος κύκλος μαθημάτων όπου οι μαθητές του 4ου Γυμνασίου εντάσσονται στο πρόγραμμα των μαθητών του ΕΕΕΕΚ και αλληλεπιδρούν μέσα από τα μαθήματα. Κηπουρική, μαγειρική, κατασκευές με πηλό, γυμναστική, γλώσσα, μαθηματικά, αυτόνομη διαβίωση, μουσική.
Ο αέρας γεμίζει συναισθήματα. Στέκομαι και παρακολουθώ αχόρταγα κάθε εκδήλωση αγάπης, κάθε συνεργασία, κάθε νέα φιλία που γεννιέται ανάμεσα στα παιδιά. Είμαι πολύ χαρούμενος που όλο αυτό πάει τόσο καλά όσο προσδοκούσα.
10:30: Ώρα για ομαδοσυνεργατικές δράσεις ή απλά παιχνίδια ομαδικότητας. Εξήντα μαθητές/τριες και από τα δύο σχολεία κατεβαίνουν στο γήπεδο και η διασκέδαση ξεκινάει… Μπλε, κόκκινος, κίτρινος και πράσινος μαρκαδόρος δίνονται για ζωγραφίσουν οι ομάδες τα πρόσωπα των παικτών σαν αυτά των ινδιάνων… Το γέλιο είναι απερίγραπτο και η φαντασία περισσεύει. «Σκουλικοδρομίες», «Ανθρωποαλυσίδα» και «Αλυσίδα» ξεκινούν για να φέρουν χαμόγελα σε όλους. Όλα έχουν τελειώσει μετά από 45 λεπτά καυτού Φθινοπωρινού ήλιου… Όλοι ποζάρουν για να έχουν μια ανάμνηση από την ημέρα και το υπέροχο «ινδιάνικο» μακιγιάζ.
11:30: Όλα έχουν πάει άψογα. Η ανταπόκριση τους στις ιδιαιτερότητες των παιδιών ήταν κάτι παραπάνω από ενθαρρυντική. Και οι δύο πλευρές ωφελήθηκαν τα μέγιστα. Τελευταία είναι τα κομμάτια της βιντεοπροβολής και του τοίχου αναρρίχησης. Οι μαθητές του 4ου Γυμνασίου χωρίζονται σε δύο ομάδες και ασκούνται. Η βιντεοπροβολή περιλαμβάνει μια συγκλονιστική ομιλία του Σέρβου στην καταγωγή, Νικ Βούισιτς (Nick Vujicic), που γεννήθηκε στην Αυστραλία, με την σπάνια ασθένεια της τετρα-αμελίας. Δηλαδή γεννήθηκε χωρίς να έχει άκρα (χέρια και πόδια). Τα τελευταία χρόνια γυρίζει τον κόσμο ενθαρρύνοντας εκατομμύρια ανθρώπους να υπερβούν τις αντιξοότητες της ζωής τους με πίστη, ελπίδα, αγάπη και κουράγιο, ώστε να μπορέσουν να κυνηγήσουν τα όνειρά τους. Ακολουθεί η ιστορία του Χανιώτη παραολυμπιονίκη κολύμβησης Τσαπατάκη Αντώνη. Μια ιστορία που πολλά έχει να διδάξει σε όλους…
Οι προβολές έχουν διάρκεια 30 λεπτά, χρόνο επαρκή για να ασκηθεί το υπόλοιπο μισό της τάξης στον τοίχο αναρρίχησης που κοσμεί το ειδικό σχολείο ( προσφορά του ορειβατικού συλλόγου Ρεθύμνου). Και τα δύο στοχεύουν στην ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας των μαθητών. Το ένα μέσα από το σώμα και το άλλο μέσα από το πνεύμα.
12:30: Όλα έχουν τελειώσει. Όλα πήγαν καλά. Στην ομιλία του Βούισιτς σε κάποια μαθητικά μάγουλα κύλησαν δάκρυα συγκίνησης… Οι μαθητές του 4ου Γυμνασίου αποχωρούν γεμάτοι εμπειρίες που θα τους ακολουθούν για μια ζωή. Η μέρα αυτή θα μείνει στην μνήμη τους περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ύλη. Κλείνω την πόρτα πίσω τους πεπεισμένος για την αξία της συνεκπαίδευσης ως εκπαιδευτικό μέσο. Θα συνεχίσουμε με όλες μας τις δυνάμεις για μια καλύτερη, σκεπτόμενη και ευαισθητοποιημένη νέα γενιά…
* Ο Μιχαήλ Λαμπαθάκης είναι MSc καθηγητής Φυσικής Αγωγής στο ΕΕΕΕΚ
