Ήταν Δευτέρα. 20 Νοέμβρη έδειχνε το ημερολόγιο. 1995 η χρονιά. Η μετακομιδή του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου σε μεγάλο νοσοκομείο της Αθήνας (Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο) και η πολύμηνη, λόγω σοβαρών και δυσίατων προβλημάτων με την υγεία του, παραμονή – νοσηλεία του σε αυτό άλλαξαν σε μεγάλο βαθμό το ρου της πολιτικής ιστορίας της σύγχρονης Ελλάδας.
Ας ιδούμε, λοιπόν, σήμερα, είκοσι χρόνια αργότερα πώς αντιμετώπισε ο Τύπος την εσπευσμένη εισαγωγή του Παπανδρέου στο νοσοκομείο το Νοέμβρη του 1995, καθώς το ιατρικό του ιστορικό ήταν αρκετά βεβαρημένο, με αποκορύφωμα την επέμβαση στην καρδιά το 1988 σε νοσοκομείο του Χέρφιλντ, στην Αγγλία. Θυμίζουμε ότι μολονότι πλέον η υγεία του κρεμόταν από μια λεπτή κλωστή, ο Ανδρέας Παπανδρέου επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που ο ίδιος είχε ιδρύσει το 1974 και με το οποίο είχε κυβερνήσει την Ελλάδα από το 1981 έως το 1989, κατάφερε μια σημαντική εκλογική νίκη επί της Νέας Δημοκρατίας του Κώστα Μητσοτάκη τον Οκτώβριο του 1993 και έκτοτε, παρά τους εσωκομματικούς τριγμούς και κλυδωνισμούς και τις διάφορες αντιδράσεις για την ανάμειξη της συζύγου του Δήμητρας Λιάνη, είχε ανακτήσει την εξουσία, έχοντας σημαντικά προβλήματα και στο εσωτερικό (οικονομία, εξέγερση στις φυλακές του Κορυδαλλού κ.α.) και στο εξωτερικό (Κυπριακό, Βαλκάνια, Ευρωπαϊκή Ένωση κλπ) της χώρας να αντιμετωπίσει.
Θα εστιάσουμε, επομένως, το ενδιαφέρον μας σε αθηναϊκές εφημερίδες της 21ης Νοεμβρίου 1995, επειδή αυτές κυκλοφορούν σε όλη την Ελλάδα και έχουν, σε εποχές προ ίντερνετ, αξιοσημείωτη κυκλοφορία, η οποία σχετίζεται, κυρίως, με το κόμμα που υποστηρίζουν και τις «ενισχύει» με μεγάλο αριθμό ψηφοφόρων τους ως αναγνώστες. Για το παρόν άρθρο αντλήσαμε στοιχεία από την ιστοσελίδα, http://www.hri.org/news/grpapers/typos/95-11-21.typos.html#7: «Ανασκόπηση Αθηναϊκού Τύπου της 21-11-1995» από το ελληνικό Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών στην Οττάβα (Καναδάς).
Οι «κυβερνητικές» και κεντροαριστερές εφημερίδες
Ας αρχίσουμε με την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, η οποία τονίζει, «τις πιο κρίσιμες ώρες μετά το «Χέρφιλντ» περνάει στο «Ωνάσειο» ο Ανδρέας Παπανδρέου. «Υπό έλεγχο», λένε για την κατάσταση της υγείας του οι γιατροί. Η αγωνία όμως παραμένει, καθώς όλες οι ενδείξεις από την πνευμονία είναι πιθανές».
Ο ΛΟΓΟΣ περιγράφει τους λόγους που οδήγησαν τον πρωθυπουργό στο νοσοκομείο και ειδικότερα στέκεται στο ότι «για άλλη μια φορά, ο Πρωθυπουργός και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, κ. Ανδρέας Παπανδρέου χρειάστηκε να διακομισθεί σε νοσοκομείο λόγω επιπλοκών της υγείας του. Ο Πρωθυπουργός είχε παρουσιάσει επιπλοκές στην υγεία του από το Σάββατο, που οφείλονταν σε μια ίωση γρίπης. Εν τω μεταξύ, την Κυριακή το βράδυ η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε και χρειάστηκε να τον επισκεφθεί ο προσωπικός του γιατρός και υπουργός Υγείας, κ. Δ. Κρεμαστινός, ο οποίος και αποφάσισε τελικά τη χθεσινή του μετάβαση στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. Ανησυχία εξέφραζαν χθες μέλη διπλωματικών αποστολών δυτικών χωρών, εκφράζοντας το ζωηρό ενδιαφέρον των κυβερνήσεών τους για τα τεκταινόμενα».
Η εισαγωγή του Πρωθυπουργού στο Ωνάσειο «ήταν μία είδηση, που συγκλόνισε το λαό, προσθέτει η ΝΙΚΗ, η οποία επισημαίνει ότι «η λαϊκή βάση χθες καταδίκασε κάθε απόπειρα παραφωνίας μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Μέσω του Ανδρέα Παπανδρέου ο λαός έκανε κάτι πολύ περισσότερο από του να δείξει τη συμπάθειά του στον ίδιο τον Πρωθυπουργό. Προστάτεψε την ενότητα του κόμματος. Ήταν σαν να έλεγε σε όλους εκείνους που τους ανέχθηκε για καιρό ως διαφωνούντες, ότι γι’ αυτούς «δεν έχει πλοίο, δεν έχει οδό». Και ο νοών νοείτω…».
ΤΟ ΕΘΝΟΣ γράφει ότι «η αισιόδοξη εκδοχή που ανέπτυξε ο καθηγητής Γρ. Σκαλκέας δεν μετρίασε την αγωνία στο ΠΑΣΟΚ καθώς κυριαρχεί πλήρως η αίσθηση ότι ο Πρωθυπουργός περνά δύσκολες ώρες». Στο σχόλιό του αναφέρει ότι «οι στιγμές είναι κρίσιμες. Και, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, κρίσιμα θα είναι και τα επόμενα εικοσιτετράωρα. Και όχι μόνο για τον ίδιο τον Α. Παπανδρέου, αλλά και για το ΠΑΣΟΚ με το οποίο είναι ταυτισμένος, όπως και για τη χώρα της οποίας αποτελεί τον εκλεγμένο κυβερνήτη. Εκείνο που πάντως προέχει αυτή τη στιγμή, είναι η διατήρηση της ήδη επιδειχθείσης συμπεριφοράς εκ μέρους των στελεχών – κομματικών και κοινοβουλευτικών – του ΠΑΣΟΚ. Οι πάντες εύχονται στον Α. Παπανδρέου ν’ αντιμετωπίσει επιτυχώς και τη νέα αυτή δοκιμασία. Και ο πάντες αναμένουν από το κομματικό και κοινοβουλευτικό δυναμικό της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης να φερθεί, σε κάθε περίπτωση, με το επιβαλλόμενο αίσθημα ευθύνης και σύμπνοιας».
ΤΑ ΝΕΑ στο σχόλιό τους υπογραμμίζουν μεταξύ άλλων ότι «σε αυτές τις κρίσιμες ώρες, που όλοι εύχονται να περάσουν… χρέος των στελεχών του Κινήματος σε όποια «τάση» και αν ανήκουν… δεν μπορεί παρά να είναι η συσπείρωση και η ενδυνάμωση της ομοψυχίας. Γιατί όλοι γνωρίζουν πως οι διακηρυσσόμενες – υπαρκτές ή όχι – διαφορές… έχουν σαφέστατα λιγότερη σημασία από το καθήκον τους ν’ ανταποκριθούν… στο αίτημα της συμπαράταξης μπροστά στα προβλήματα του τόπου».
Οι φίλα προσκείμενες στη Ν.Δ.
Η ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ σημειώνει ότι «σοβαρή μεν, ελεγχόμενη δε, είναι η κατάσταση της υγείας του Πρωθυπουργού, Ανδρέα Παπανδρέου. Οι πρώτες εξετάσεις στις οποίες υπεβλήθη ο Πρωθυπουργός, όπως ανακοινώθηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες της «Α», στους οικείους του από τον υπουργό Υγείας και προσωπικό του γιατρό Δημ. Κρεμαστινό, δεν είναι και τόσο καλές και δείχνουν και άλλα προβλήματα εκτός από την «ήπιας μορφής πνευμονίας», που επισήμως ανακοινώθηκε. Πάντως, οι γνώμες των επιστημόνων σχετικά με τη σοβαρότητα της πάθησης διχάζονται, καθώς τρεις από τους καθηγητές που πήραν μέρος στο ιατρικό συμβούλιο διατύπωσαν την άποψη ότι πρόκειται περί πνευμονικού οιδήματος, επισημαίνοντας μάλιστα ότι «αποτελεί αρχή πνευμονικής εμβολής». Επιπλέον, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «Α», η κατάσταση της υγείας του πρωθυπουργού κρίνεται σοβαρή, καθώς οι πρώτες εξετάσεις δείχνουν ότι συνυπάρχει και νεφρική ανεπάρκεια».
Ο ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ στο σχόλιό του, αφού εύχεται ταχεία ανάρρωση στον Πρωθυπουργό, τονίζει ότι «όλοι εκείνοι που αυτοπροαλείφονται για διάδοχοί του, υπολείπονται κατά πολύ του Αρχηγού τους, διότι, έχουν, βέβαια, τα περισσότερα από τα ελαττώματά του, δεν διαθέτουν, όμως, κανένα από τα προτερήματά του. Δεν διαθέτουν, όπως εκείνος: ούτε ακτινοβολία, ούτε ρίζες στο Λαό, ούτε γενικότερη αποδοχή, ούτε δύναμη επιβολής, ούτε την ειδική εκείνη σαγήνη, η οποία προσιδιάζει στους ηγέτες και επιβάλλει τους ηγέτες». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ συμπληρώνει ότι «μετά τη νέα περιπέτεια της υγείας του Πρωθυπουργού, καθίστανται αναπότρεπτες οι εξελίξεις στο χώρο του ΠΑΣΟΚ.
Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ σημειώνει ότι «η νέα περιπέτεια της υγείας του Ανδρέα Παπανδρέου, ξαναθέτει επί τάπητος το, πολυσυζητημένο τα τελευταία δύο χρόνια, θέμα της διακυβέρνησης της χώρας. Πέρα από τους … συναισθηματισμούς, κανείς δεν πρέπει να αγνοήσει το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να μένει ακυβέρνητη. Τα πολλαπλά και δυσεπίλυτα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν. Το κενό εξουσίας είναι κάτι περισσότερο από υπαρκτό. Τα προβλήματα περισσεύουν και η χώρα θέλει Πρωθυπουργό, προκειμένου να αντιμετωπίσει τα μεγάλα οικονομικά, εθνικά και κοινωνία ζητήματα, που απαιτούν επειγόντως λύση».
Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ υποστηρίζει ότι «σοβαρή ανεπάρκεια στη λειτουργία τεσσάρων βασικών συστημάτων του οργανισμού του διαπίστωναν χθες οι γιατροί που παρακολουθούσαν από λεπτό σε λεπτό την εξέλιξη της κατάστασης της υγείας του Ανδρέα Παπανδρέου. Τα σοβαρά προβλήματα εντοπίζονταν στο αναπνευστικό, στην καρδιά, στους νεφρούς και στο γαστρεντερικό».
Οι άλλες
Η ΑΥΓΗ του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου προσθέτει ότι «παγώνει τις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ η νέα περιπέτεια της υγείας του πρωθυπουργού και προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Α. Παπανδρέου. Η αιφνίδια εισαγωγή του κ. Παπανδρέου στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο χθες το πρωί με πνευμονία, σύμφωνα με τα πρώτα ιατρικά ανακοινωθέντα, οδήγησε σε αναβολή τη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί χθες, και της Κεντρικής Επιτροπής, που ήταν προγραμματισμένη για το ερχόμενο Σαββατοκύριακο».
Η πάλαι ποτέ «σύμμαχος» του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ ΑΥΡΙΑΝΗ αναφέρει ότι «μετά τη σοβαρή κατάσταση της υγείας του Ανδρέα και τη νοσηλεία του στο «Ωνάσειο», η χώρα για άλλη μια φορά βρίσκεται αποδεδειγμένα πλέον χωρίς Πρωθυπουργό».
Τέλος, η ακροδεξιά ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ γράφει ότι «υπό έλεγχο βρίσκεται η κατάστασις της υγείας του Πρωθυπουργού κ. Α. Παπανδρέου σύμφωνα με τις δηλώσεις των θεραπόντων ιατρών, ενώ σήμερα θα συνεχισθούν οι εξετάσεις και φυσικά είναι πολύ νωρίς για να μιλάμε για εξιτήριο».
* O Γεώργιος Η. Ορφανός είναι φιλόλογος