Πολλές φορές έχει ακουστεί ότι η κατάσταση που βιώνουμε σήμερα στην Ελλάδα παραπέμπει στην περίφημη «Δημοκρατία της Βαϊμάρης». Το πολίτευμα αυτό προέκυψε στη Γερμανία μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως αποτέλεσμα των σοσιαλδημοκρατών, των κεντρώων και των φιλελεύθερων. Στη συνέχεια όμως δέχτηκε επίθεση από ακραίες δυνάμεις των ναζιστών, των εθνικιστών αλλά και των κομμουνιστών. Παράλληλα ανέλαβε να διαχειριστεί την οικονομική κρίση που έχει ξεσπάσει τότε στη Γερμανία, η οποία τελούσε υπό ένα καθεστώς ταπεινωτικού ελέγχου από τους νικητές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ας δούμε τις ομοιότητες με τη σημερινή κατάσταση στη χώρα μας.
Ο Γερμανός πανεπιστημιακός Χάινριχ Βίνκλελ, μας περιγράφει πως έγινε η δημοκρατία της Βαϊμάρης. Στα ανατολικά της χώρας, στη γραφική πόλη της Βαϊμάρης ο λαός συνέρχεται σε εθνοσυνέλευση προκειμένου να δημιουργήσει ένα νέο Σύνταγμα. Ασυγκράτητοι οι εξεγερμένοι πολίτες και στρατιώτες εκφράζουν έντονα τον ενθουσιασμό τους. Στο συνέδριο συμμετέχουν εργατικά και στρατιωτικά συμβούλια. «Κάτι ανάλογο με τα γεγονότα της μεταπολίτευσης στη χώρα μας!».
Βασιζόμενες στις διατάξεις του νέου Συντάγματος οι μετριοπαθείς δυνάμεις της εποχής (σοσιαλδημοκράτες, κεντρώοι και φιλελεύθεροι) επιχειρούν να αποδυναμώσουν το αυταρχικό κράτος. «Όπως η μεταπολίτευση τη χούντα των συνταγματαρχών».
Κατοχυρώνεται το δικαίωμα στη γενική εκπαίδευση, το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, όχι όμως το δικαίωμα της απεργίας. «Το Σύνταγμα χάρισε στους Γερμανούς περισσότερη πολιτική ελευθερία, αλλά, σε περίπτωση που οι καιροί άλλαζαν προς το χειρότερο, δεν θα ήταν σε θέση να τους τη διασφαλίσει». Οι άνθρωποι που αναλαμβάνουν να αποτυπώσουν το νέο Σύνταγμα δεν συμπεριλαμβάνουν σε αυτό διατάξεις – φραγμούς στην κατάλυσή του, υπό το φόβο ότι αυτές ισοδυναμούν με επιστροφή στο προηγούμενο αυταρχικό καθεστώς. «Ότι έγινε στο σύνταγμα της μεταπολίτευσης του 74».
Η σημαία της αποδέσμευσης από τη συμφωνία των Βερσαλλιών, (όπως σήμερα στα μνημόνια), η οποία προβλέπει εδαφικές παραχωρήσεις στη Γαλλία, στο Βέλγιο και στην Πολωνία, διοίκηση εδαφών από τους νικητές, αποστρατικοποίηση περιοχών, κατάργηση της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας, μείωση των επαγγελματιών στρατιωτών, απαγόρευση οπλικών συστημάτων, είναι σηκωμένη ψηλά.
Ο Χάινριχ Βίνκελ συμπεραίνει ότι η ταπείνωση ενός έθνους έδωσε τότε φτερά στους εθνικοσοσιαλιστές (όπως σήμερα η πολλαπλή ταπείνωση της χώρας μας στη Χρυσή Αυγή). Αναφορικά δε με την ευγένεια της δημοκρατίας προειδοποιεί ότι δεν πρέπει να φθάνει σε τέτοιο σημείο που να αφήνει ανοιχτή την πόρτα στους ίδιους τους δολοφόνους της.
Είναι απόγευμα της 9ης Νοεμβρίου 1918. Στο Ράιχσταγκ του Βερολίνου συνεδριάζει η ηγεσία των σοσιαλδημακρατών, του μεγαλύτερου τότε κόμματος της Γερμανίας υπό τον Φρίντριχ Έμπερτ (σαγματοποιό!) και τον Φίλιπ Σάιντεμαν. Είναι βέβαιο πως δεν ξέρουν τι να κάνουν. Η Γερμανία βγήκε ηττημένη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο πρίγκιπας Μαξ της Βάδης, καγκελάριος, έχει παραιτηθεί, ο Κάιζερ έχει εκθρονιστεί και η χώρα κινδυνεύει να βυθιστεί στο χάος. «Δεν νομίζετε ότι όλο αυτό το σκηνικό, μοιάζει λίγο με τη σημερινή Ελλάδα»; Λίγα τετράγωνα παρακάτω, οι Σπαρτακιστές, με επικεφαλής τη Ρόζα Λούξενμπουργκ και τον Καρλ Λίμπκνεχτ, ετοιμάζονται να κηρύξουν τη γερμανική σοβιετική δημοκρατία. Ξαφνικά ο Σάιντεμαν συλλαμβάνει την «ιδέα»: χωρίς να συμβουλευτεί κανέναν πηγαίνει σε ένα παράθυρο, και από εκεί, μπροστά στους χιλιάδες συγκεντρωμένους στην πλατεία, ανακηρύσσει την ίδρυση της Δημοκρατίας που γνωρίζουμε με την ονομασία «Δημοκρατία της Βαϊμάρης», αφού στο θέατρο της Βαϊμάρης στις 31 Ιουλίου της επόμενης χρονιάς ψηφίστηκε με μεγάλη πλειοψηφία από την εθνοσυνέλευση το σύνταγμά της.
Αν λοιπόν η δημοκρατία αυτή ανακηρύχθηκε «κατά σύμπτωση», όπως γράφει ο Γουίλιαμ Σίρερ στο κλασικό πλέον έργο του «Η άνοδος και η πτώση του Γ’ Ράιχ », ήταν επόμενο να περάσει από μεγάλες περιπέτειες. Να είναι δηλαδή «ανάπηρη», όπως τη χαρακτηρίζει ο ιστορικός Χάινριχ Α. Βίνκλερ στο «Ο μακρύς δρόμος προς τη Δύση». Κάτι παρόμοιο έγινε και στη χώρα μας, που μάλλον από μια σύμπτωση, «του πολυτεχνείου και της εισβολής στην Κύπρο», έπεσε η χούντα, αλλά η δημοκρατία δυστυχώς αποδείχτηκε στα χρόνια που ακολούθησαν μάλλον ανάπηρη!
Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε τις ανησυχητικές ομοιότητες εκείνης της εποχής με τα όσα συμβαίνουν σήμερα τόσο στη δική μας χώρα όσο και στην Ευρώπη. Όχι τόσο για να δούμε το αυτονόητο, ότι δηλαδή συχνά οι χειρότερες στιγμές μιας εποχής επαναλαμβάνονται στην επόμενη, αλλά για να καταλάβουμε ότι ελάχιστοι, όπως φαίνεται, σε περιόδους έντασης και μικροπολιτικών εκτιμήσεων, έχουν τη δύναμη ή την ευφυΐα να μην επαναλάβουν τα σφάλματα του παρελθόντος. Όπως θεωρώ ότι συμβαίνει από την μεταπολίτευση και έπειτα στη χώρα μας.
Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης αναδύθηκε μέσα από τις στάχτες ενός μεγάλου πολέμου και καταλύθηκε με την ανάδειξη του Χίτλερ σε καγκελάριο. Είχε να αντιμετωπίσει τις αντιφάσεις μιας χώρας που περνούσε από τη μοναρχία στη δημοκρατία απροετοίμαστη, ηττημένη και διηρημένη (όπως ήταν στη μεταπολίτευση με τη μοναρχία και το δημοψήφισμα η χώρα μας). Οι δύο αρχηγοί του στρατού, ο Χίντεμπουργκ και ο Λούντεντορφ, έριξαν στην πλάτη των σοσιαλδημοκρατών την ευθύνη για την υπογραφή της ταπεινωτικής για τη Γερμανία Συνθήκης των Βερσαλλιών, (όπως σήμερα η αντιπολίτευση στην κυβέρνηση για τα μνημόνια) και κατά συνέπεια -έστω και μεταφορικά- την ευθύνη για την ήττα, «παραχωρώντας» τους μια εξουσία που τους ήταν εξαιρετικά δύσκολο να ασκήσουν (όπως σήμερα την ασκεί η κυβέρνηση μειοψηφίας στη χώρα μας!).
Αυτό η χώρα θα το πλήρωνε σε πολλά επίπεδα στα χρόνια της ειρήνης που ακολούθησαν: με την έκρηξη του πληθωρισμού το 1922, που τα επόμενα δύο χρόνια είχε γίνει ανεξέλεγκτος, την κατάληψη από τη Γαλλία της περιοχής του Ρουρ το 1923, την εμφάνιση αποσχιστικών τάσεων στη Βαυαρία (πρόσφατο σε μας είναι το παράδειγμα της ψηφοφορίας των μουσουλμάνων στη Θράκη) και την ανοιχτή σύγκρουση με το ισχυρότατο κομουνιστικό κόμμα, (κάτι ανάλογο σήμερα με τον ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνηση). Το μείγμα παρέμενε εκρηκτικό για χρόνια, με τις κυβερνήσεις να διαδέχονται η μία την άλλη, ως το 1929, που η Γερμανία σαρώθηκε από το οικονομικό κραχ. Τη χρονιά εκείνη οι άνεργοι έφθασαν τα 3.000.000 και τρία χρόνια αργότερα ο αριθμός τους είχε υπερδιπλασιαστεί. Ότι συμβαίνει και στη χώρα μας δηλαδή τα τελευταία 6-7 χρόνια!
Τα στοιχεία αυτά ίσως αρκούν για να καταλάβει κανείς πως το εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα, από το 2,6% που είχε λάβει στις βουλευτικές εκλογές της 20ής Μαΐου 1928, έγινε πρώτο κόμμα τρία χρόνια αργότερα, στις 5 Μαρτίου, λαμβάνοντας το 43,9% των ψήφων. Προφανώς κάτι ανάλογο συμβαίνει σήμερα με το κόμμα της Χρυσής Αυγής και την αύξηση των ποσοστών του!
Από εκεί και πέρα τα πράγματα ακολούθησαν τη μοιραία πορεία τους, όχι μόνο για τη Γερμανία, αλλά για ολόκληρο τον κόσμο. Σήμερα στις πανομοιότυπες συμπτώσεις με τα παραπάνω, θα πρέπει να ευχηθούμε όλοι η μοίρα της χώρας μας να είναι καλύτερη.
Πάντως εκ των υστέρων είναι αξιοθαύμαστο στη χώρα μας πως μπορεί, μετά από τόσους λάθος χειρισμούς των πολιτικών τα τελευταία σαράντα χρόνια και τόσες ξένες επεμβάσεις, να επιβιώνει η ελληνική δημοκρατία.
Έβλεπα χθες τη συνεδρίαση στη βουλή για την άρση της βουλευτικής ασυλίας των βουλευτών της Χρυσής Αυγής. Όπως όλος ο ελληνικός λαός φαντάζομαι, είδα το υβρεολόγιο που εξαπέλυσαν οι χρυσαυγίτες βουλευτές στο ελληνικό κοινοβούλιο κατά πάντων!
Γιατί λένε η Χρυσή Αυγή αυξάνει τα ποσοστά της; Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που ψηφίζουν Χρυσή Αυγή; Πως είναι δυνατόν να ψηφίζουν Χρυσή Αυγή; Σε όλους αρέσει να αποποιούνται τις ευθύνες τους. Κανείς σ’ αυτή τη χώρα δεν έφταιξε ποτέ και για τίποτα! Πάντα φταίνε οι άλλοι όχι εμείς! Οι άλλοι ψήφιζαν συγκεκριμένα κόμματα που νέμονταν την εξουσία εντελώς αλαζονικά τα τελευταία 40 χρόνια, όχι εμείς! Οι άλλοι πήγαιναν στο βουλευτή για να διορίσει τον τριτεξάδελφο της ανιψιάς της ξαδέρφης του στο δημόσιο, όχι εμείς! Οι άλλοι χειροκροτούσαν τον κάθε «μεγάλο τραγουδιστή», όταν παρέδιδε τον Οτσαλάν στους Τούρκους ή έλεγε ευχαριστώ στους Αμερικανούς από το βήμα του ναού της δημοκρατίας μας, όχι εμείς! Οι άλλοι ψήφιζαν τα εξωφρενικά επιδόματα στους ημέτερους συνδικαλιστές, όχι εμείς! Οι άλλοι έπαιρναν συνέχεια δάνεια για εξοπλιστικά προγράμματα και για να δώσουν αυξήσεις, χωρίς ποτέ να μπουν στη διαδικασία να κτίσουν μια παραγωγική χώρα αυτάρκη οικονομικά, όχι εμείς! Οι άλλοι ήταν που συμφωνούσαν σε όλες τις αυξήσεις που αφορούσαν το σινάφι τους και ας είχαν σοβαρό πρόβλημα οι άλλες κοινωνικές ομάδες, όχι εμείς!
Κανείς βέβαια ποτέ δεν μπήκε καν στη διαδικασία να σκεφτεί ότι εμείς οι ίδιοι εκκολάψαμε με μοναδική μαεστρία το αυγό του φιδιού! Κανείς δεν μπαίνει στη διαδικασία να σκεφτεί ότι ο έρωτας δεν είναι κληρονομικός, αλλά γεννιέται! Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι το σύστημα γέννησε, το ίδιο εκκόλαψε, προπαγάνδισε και λάνσαρε στην κοινωνία το συγκεκριμένο αυγό! Τώρα μοιραία το λούζεται με όλες του τις συνέπειες, τις οποίες προφανώς δεν είχε ποτέ προβλέψει. Αν είναι πραγματικά απειλή για τη δημοκρατία, τότε έχει φτάσει πλέον η στιγμή που πρέπει οι δημοκρατικές δυνάμεις να βρουν τη δύναμη (που ιστορικά τουλάχιστον φαίνεται να την έχουν!) να δημιουργήσουν μηχανισμούς για να το αποκαθηλώσουν στα μάτια του κόσμου. Όχι με πολέμους και εμφυλίους κτλ., αλλά έντιμα και ιδεολογικά. Να αποδείξουν ότι μόνο σε άσχημες περιπέτειες θα βάλει τη χώρα. Άλλωστε ο εθνικισμός πουθενά στον κόσμο δεν έκανε καλό.
Τότε μόνο θα επιτευχτεί η ολική κάθαρση και θα εξαφανιστεί στα εξ ων συνετέθη, ή στην χειρότερη περίπτωση θα ξαναγίνει ένα απλό αυγό όπως όλα τα υπόλοιπα, που βέβαια στην περίπτωση αυτή, θα περιμένει ξανά την ευκαιρία να εκκολαφτεί από λαθεμένες πολιτικές όπως τώρα, για να δημιουργήσει νέα προβλήματα…
Πηγές: Ιστορικά στοιχεία από το βιβλίο του Γερμανού Πανεπιστημιακού Χάινριχ Βίνκλελ με τίτλο «Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης-Η ανάπηρη Δημοκρατία».
* Ο Βαγγέλης Παπαδάκις είναι καθηγητής Φυσικής Αγωγής
