Της ΕΥΑΣ ΛΑΔΙΑ
Είναι πικρή αλήθεια αλλά πρέπει να λέγεται. Έγιναν κατά καιρούς σπουδαίες δράσεις στο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Κι όμως ναυάγησαν για λόγους που δεν είναι της παρούσης να αναφέρουμε. Ίσχυε και ισχύει το «πες μου ποιοι σε συμπαθούν για να σου πω πόσο θα κρατήσει μια δραστηριότητά σου» πέρα βέβαια από το «πες μου πόσα κουκιά διαθέτεις για να σου πω πόσο αξίζεις …» που είναι και το ισχυρότερο επιχείρημα.
Σκέπτομαι πολλές φορές ότι και η Δημοτική Φιλαρμονική θα μπορούσε να είναι ένα παρελθόν για το Ρέθυμνο, αν έλειπαν ο Θοδωρής Αραμπατζόγλου και ο Κώστας Αποστολάκης
Ο αξέχαστος Θοδωρής, ένας σπάνιος άνθρωπος και εξαιρετικός καλλιτέχνης, έδωσε μάχες για να κρατήσει το σχήμα αυτό τη νομική του υπόσταση. Πάλεψε και κατάφερε να πετύχει το στόχο του. Το Ρέθυμνο και ο πολιτισμός του οφείλει πολλά. Κρίμα που δεν έχει τιμηθεί όπως του αξίζει.
Όσο για το Κώστα Αποστολάκη, με την τόσο γόνιμη θητεία στην μουσική παιδεία του τόπου μας, κάνοντας δική του υπόθεση τη Φιλαρμονική την έσωσε πραγματικά.
Ενώ ο ίδιος δεν διεκδίκησε τίποτα για τον εαυτό του και την καλλιτεχνική του υστεροφημία, δεν υπήρξε πολιτικό πρόσωπο, ιδιαίτερα ο Μανόλης Λουκάκης, που να μη δεχθεί τη «στενή πολιορκία» του Αποστολάκη προκειμένου να εξασφαλιστεί το απαιτούμενο ποσόν για κάποιες εργασίες στη Φιλαρμονική, για την αγορά οργάνων, για υποθέσεις που αφορούσαν στην νομική της υπόσταση.
Ποιος δεν τον θυμάται να φθάνει μέχρι την Ουκρανία για να φέρει σπουδαίους δασκάλους και να αναβαθμίσει έτσι το επίπεδο σπουδών των τμημάτων της Φιλαρμονικής και του Δημοτικού Ωδείου.
Όλοι εκείνοι οι μεγάλοι σολίστ που χάρισαν κορυφαίες καλλιτεχνικές στιγμές στις συναυλίες της Δημοτικής Πειραματικής Συμφωνικής Ορχήστρας ήταν από τις μετακλήσεις αυτές.
Και πρόσφεραν σπουδαίες υπηρεσίες στην μουσική εκπαίδευση των νέων μας με την εμπειρία και την τεχνική τους.
Εννοείται ότι και ο Κώστας Αποστολάκης στηριζόταν πάντα στην ευσυνειδησία των μαθητών του Αντώνη Μαυράκη, Αντώνη Ζαχαράκη, Μανόλη Ανδρουλιδάκη και τόσων άλλων που ήξερε καλά πως όταν εκείνος έλειπε εκείνοι ανταποκρίνονταν με το παραπάνω στην υψηλή αποστολή τους. Γι’ αυτό και μεγαλουργούν σήμερα. Αν έλειπαν αυτοί οι τότε μαθητές και σήμερα μεγάλοι δημιουργοί πώς θα μπορούσε ο Αρχιμουσικός να κάνει τόσο σημαντικά βήματα για την πρόοδο της Φιλαρμονικής;
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Κώστας Αποστολάκης και ο Μπάμπης Πραματευτάκης έφεραν τη Δημοτική Φιλαρμονική και εκτός των τειχών. Για χάρη του μουσικού αυτού σχήματος ο κ. Αποστολάκης μπορούσε να δώσει τα πάντα. Μήπως δεν θυσίασε και την υγεία του όταν με προσωπική του εργασία προωθούσε τα έργα στο κτήριο της Φιλαρμονικής;
Το πάθος του αυτό έσωσε το ιστορικό μουσικό μας σχήμα. Μια σύγκριση των γεγονότων και όσων έπληξαν το γόητρο του πολιτιστικού μας γίγνεσθαι από στείρες αντιπαραθέσεις μπορεί να βεβαιώσει του λόγου το αληθές.
Ας τολμούσε επί θητείας Αποστολάκη να θίξει συμφέρον της Φιλαρμονικής. Γι’ αυτό και υπάρχει ακόμα το σχήμα και μεγαλουργεί με τους πανάξιους συνεχιστές του.
Για το κτίριο της Δημοτικής Φιλαρμονικής και την επίλυση των προβλημάτων του ένας συνεχίζει και σήμερα να δίνει μάχες. Ο Αντώνης Μαυράκης. Τα έγγραφά του για την προώθηση του θέματος επικινδυνότητας του κτιρίου αρμοδίως και την επίλυση των προβλημάτων της Φιλαρμονικής σχηματίζουν τόμο, όπως βεβαίωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εκπομπή του Σταύρου Ρακιντζή «Διάφανη Πόλη» ο πρόεδρος του φορέα κ. Μοτάκης.
Όσο για το ύφος παίρνουμε μια γεύση από το παρακάτω έγγραφο:
κ. Πρόεδρε
σας αποστέλλω την επιστολή του κ. Νικολάου και της κας Βάλιας Αλεξανδρινού προς ενημέρωσή σας. Παράλληλα σας υπενθυμίζω, ότι από τις 7-3-2016, όπου και ανέλαβα χρέη προϊσταμένου ήταν δεκάδες οι φορές όπου γονείς, καθώς και μαθητές, μου εξέφρασαν παράπονα για το συγκεκριμένο θέμα. Ως εκ τούτου, έχετε γνώση της υπάρχουσας κατάστασης τόσο από επανειλημμένες προφορικές όσο και γραπτές επισημάνσεις μου, προς εσάς.
Τέλος, επειδή έως σήμερα δεν έχετε απαντήσει τόσο εσείς όσο και ο προκάτοχός σας σε περίπου σαράντα πέντε (45) υπηρεσιακά σημειώματα, πέντε (5) εκ των οποίων σχετίζονται με το συγκεκριμένο θέμα, σας ενημερώνω ότι εάν εντός 5 εργάσιμων ημερών δεν προβείτε σε απάντηση προς εμένα για να την κοινοποιήσω τους συγκεκριμένους γονείς, θα το πράξω εγώ.
Με εκτίμηση, Αντώνιος Μαυράκης
Η ελαφρά ορχήστρα
Για τον επίσης αξέχαστο Άκη Αντωνακάκη, που ο ρυθμός κυκλοφορούσε στις φλέβες του θα έπρεπε να γράψουμε περισσότερα.
Η πρωτοβουλία του να δημιουργηθεί μια ελαφρά ορχήστρα στη Φιλαρμονική έλυσε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του τόπου. Γιατί ένα διάστημα δεν υπήρχε καν ορχήστρα στο Ρέθυμνο.
Ποιος δεν θυμάται εκείνες τις εκδηλώσεις του 1984 στο Ρέθυμνο και στην Αγία Γαλήνη με πρωτοβουλία του τότε Νομάρχη Θάνου Χαμπίπη που με τη συμμετοχή της Μικτής Ρεθεμνιώτικης Χορωδίας χάρισε μοναδικές στιγμές στους φιλόμουσους (στο κανάλι μου Εύα Λαδιά στο Youtube, έχω διασώσει αυτές τις συναυλίες) και μπορεί με ελεύθερη πρόσβαση να τις θυμηθεί όποιος το επιθυμεί.
Ευτυχώς σώθηκαν από το «Πολιτιστικό Ρέθυμνο» κάποια αρχειακά κομμάτια μεγάλης σήμερα συναισθηματικής αξίας.
Έτσι απολαύσαμε και τον Νίκο Μαρκαντώνη με τη μοναδική φωνή, ένα σπουδαίο καλλιτέχνη και τόσο δραστήριο πολιτιστικό παράγοντα που τον απορρόφησε κι εκείνον η ανάγκη της προσγειωμένης ενασχόλησης με το πάθος της δημιουργίας. Συνδέεται όμως και το δικό του όνομα με την πορεία της Δημοτικής Φιλαρμονικής.
Ο Άκης Αντωνακάκης έφυγε νωρίς. Η μνήμη του όμως παραμένει άσβεστη σε όλους όσοι ευεργετήθηκαν από τη δημιουργική του παρουσία στη Φιλαρμονική, που είχε κάνει και αυτός δεύτερο σπίτι του.
Από τους αρχιμουσικούς της Δημοτικής Φιλαρμονικής που έγραψαν τη δική τους πορεία ήταν και ο Νίκος Περπιράκης.
Γεννήθηκε το 1919 στο Ρέθυμνο και σπούδασε μουσική στο Ωδείο Αθηνών.
Ο πόλεμος όμως ανέκοψε την πορεία του αλλά δεν επηρέασε την αγάπη του για τη μουσική. Η Δημοτική Φιλαρμονική τον βοήθησε να είναι κοντά στο όνειρό του. Οι παλιοί Ρεθεμνιώτες μάλιστα ακόμα θυμούνται και αναφέρονται στο ταλέντο του και στην άριστη τακτική του.
Ο μεγάλος αυτός καλλιτέχνης και αξέχαστος Ρεθεμνιώτης έφυγε από τη ζωή τον Απρίλιο του 1982 ημέρα της εορτής του γιου του Γιώργου.
Ωραίοι άνθρωποι
Είναι αρκετοί ακόμα εκείνοι που αξίζουν την αναφορά μας όπως η Τζίνυ Τσιουτ, ο Δημήτρης Δελήμπασης, ο Παντελής Συκάκης και άλλοι που ας μας συγχωρεθεί η έλλειψη αναφοράς αλλά ο χρόνος πάντα στέκεται αμείλικτος με τη μνήμη.
Η Δημοτική Φιλαρμονική έλαμψε και στο Φεστιβάλ Αθηνών επί Μπάμπη Πραματευτάκη, όπως και στο Φεστιβάλ Ηρακλείου.
Παρουσιάστηκε όμως πριν από μερικά χρόνια και συγκεκριμένα το 2016 στο Μέγαρο Μουσικής με τεράστια επιτυχία.
Είχε γράψει σχετικά ο εκλεκτός φιλόλογος – θεολόγος – ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας κ. Κώστας Παπαδάκης.
Το Ρέθυμνο, ασφαλώς, θα πρέπει να νιώθει ιδιαίτερα περήφανο για τη Φιλαρμονική του, ένα κορυφαίο μουσικό σύνολο, απαρτιζόμενο από Ρεθεμνιώτες μουσικούς -τους δασκάλους και τους μαθητές τους- που κοσμεί τον τόπο και δίδει στα παιδιά μας τη δυνατότητα να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στον χώρο της Μουσικής. Η Δημοτική μας Φιλαρμονική, δεμένη γερά με την ιστορία αυτού του τόπου, έρχεται να συνδράμει αποφασιστικά στη μουσική Παιδεία των νέων της πόλης μας, της πόλης των Τεχνών και των Γραμμάτων και να γνωρίσει καινούριες περιόδους μουσικής άνθισης, αυτάρκειας, ιστορικής συνέχειας και καταξίωσης.
Γιατί πρέπει να τονιστεί, στο σημείο αυτό, ότι η Φιλαρμονική μας δεν είναι κάτι το ριζικά νέο, αλλά η ευτυχής κατάληξη μιας ιδιαίτερα ευγενικής και επίπονης προσπάθειας πολλών δεκαετηρίδων από διάφορους φιλόμουσους Ρεθεμνιώτες, που, με τη φλόγα και το πάθος τους για τη μουσική παιδεία του τόπου αυτού, έδωσαν τη σημερινή μουσική πραγματικότητα, που το Ρέθυμνο την έχει ανάγκη και πρέπει να συνεχιστεί. Να συνεχιστεί στη μνήμη των μελών του περίφημου Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνου -του σπουδαιότερου σωματείου που υπήρξε ποτέ στην πόλη μας- και του εκ των μελών του Μανόλη Νικ. Γοβατζιδάκη, λαμπρού και φιλόμουσου Ρεθεμνιώτη, καταρτισμένου και του ίδιου μουσικά, που, με ενέργειές του, στα 1901, συγκροτήθηκε η πρώτη Φιλαρμονική του Ρεθύμνου, αποτελούμενη από είκοσι όργανα, και με πρώτο μουσικοδιδάσκαλο τον Βασίλη Κουτσό από τον Πειραιά, ενώ στις μέρες μας (από το 1983 και εξής) διακρίθηκαν και οι Κώστας Αποστολάκης, Ανδρέας Πλαΐτης και Μπάμπης Πραματευτάκης, διευθυντής της Δημοτικής Συμφωνικής Ορχήστρας.
Με την ιστορία, περαιτέρω, της Φιλαρμονικής του Δήμου μας συνδέονται άρρηκτα, διά πολλαπλών δράσεων, και οι μουσικοί – αρχιμουσικοί: Νίκος Γκίνος (1945), Άκης Σμυρναίος (1952), Νίκος Μαμαγκάκης, Νίκος Περπυράκης και Αχιλλέας Τσομπανάκης. Ανεξίτηλη, επίσης, παραμένει και η σφραγίδα του αείμνηστου αντιδημάρχου Θοδωρή Αραμπατζόγλου.
Η Δημοτική μας Φιλαρμονική είναι η γνωστή μεγάλη ρεθεμνιώτικη οικογένεια, που τα τελευταία χρόνια έχει μεγαλώσει σε μαθητικό δυναμικό τόσο, όσο ποτέ άλλοτε. Πρόκειται για ένα μεγάλο σχολείο μουσικής παιδείας και αγωγής στο Ρέθυμνο, που «ντύνει» την πόλη μας με όμορφες πινελιές μουσικής κουλτούρας και πολιτισμού. Η Δημοτική Φιλαρμονική του Ρεθύμνου καθίσταται ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της πόλης μας, που καλείται να εκφράσει όλα τα συναισθήματα και τις χαρές της σε κάθε στιγμή του βίου της, χαρούμενη, θλιβερή ή δοξαστική. Τραγουδά τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, τις Εθνικές Επετείους και τις άλλες μεγάλες στιγμές, τον Επιτάφιο θρήνο και την Ανάσταση, αλλά και κάθε άλλη απροσδιόριστη στιγμή που η πόλη θέλει να εκφράσει τη χαρά και την ευδαιμονία της ή να πλαισιώσει και επενδύσει μουσικά κάποια εκδήλωση στα χωριά του νομού ή στην πόλη.
Η σπουδαία αυτή μουσική ανάπτυξη των τελευταίων χρόνων είναι ένα έργο πολιτισμού που η παρούσα Δημοτική Αρχή το έχει αγκαλιάσει ζεστά και το στηρίζει γενναιόδωρα και σε αυτές τις δύσκολες οικονομικές συγκυρίες που ο τόπος περνά. Μια προσπάθεια που ο Δήμος μας τη στηρίζει με όλες του τις δυνάμεις, όπως διαπιστώσαμε «ιδίοις ωσίν» κατά την τελευταία συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, στις 25/4/2016, όταν σύσσωμο το Δημοτικό Συμβούλιο με ενθουσιασμό επαίνεσε και εξέφρασε την υπερηφάνεια και την ικανοποίησή του για την τελευταία συναυλία της Φιλαρμονικής μας στο Μέγαρο Μουσικής και μάλιστα οι δημοτικοί σύμβουλοι κ. Θοδωρής Νίνος, επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης και κ. Γρηγόρης Τσιομπίκας, πρόεδρος τού νομικού προσώπου Κοινωνικής Πολιτικής και Μουσικής Παιδείας του Δήμου μας, που ήταν παρόντες και παρακολούθησαν την όμορφη αυτήν εκδήλωση.
Εντυπωσιακή, όπως τόνισαν και ιδιαίτερα επιτυχημένη ήταν η εμφάνιση της Δημοτικής Φιλαρμονικής του Ρεθύμνου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή των Βαΐων και εντάσσεται στο πλαίσιο της δραστηριότητας για το 2016, με στόχο οι μαθητές να εμπλουτίσουν τις εμπειρίες τους και να δώσουν το «στίγμα» της πολυετούς και συστηματικής δουλειάς τους. Η Δημοτική Φιλαρμονική του Ρεθύμνου, στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα του Πολυχώρου της Βιβλιοθήκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, παρουσίασε ένα θαυμάσιο μουσικό πρόγραμμα με έργα Ελλήνων και ξένων συνθετών (Χατζιδάκι, Λοΐζο, Τσιτσάνη και Η. Walters, Wilson, Williams και Brecovic), ενώ, παράλληλα, παρουσιάστηκαν και οι συνθέσεις των μουσικών της ορχήστρας Θανάση Παπαθανασίου («Το Βαλσάκι») και Αντώνη Ζαχαράκη («Τ’ Άσπρα Γαρύφαλλα»).
Για την εν λόγω συναυλία ο κ. Γρηγ. Τσιομπίκας τόνισε χαρακτηριστικά πως εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές της Δημοτικής Φιλαρμονικής Ρεθύμνου «Το τόλμησαν και το πέτυχαν» και συνέχισε ότι: «Το Δ.Σ. εκφράζοντας την ικανοποίησή του για την τόσο πετυχημένη εκδήλωση, συγχαίρει ολόθερμα τους συντελεστές του τόσο αξιέπαινου εγχειρήματος- προϊστάμενο, δασκάλους, και κυρίως τα παιδιά- που με την άοκνη προσπάθειά τους πέτυχαν το αποτέλεσμα αυτό, γιατί, ακριβώς, το πίστεψαν τα ίδια τα παιδιά, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς τους. Παράλληλα, ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία να έρθει η υπηρεσία του δήμου κοντά με τους γονείς. Ωστόσο, οι στόχοι για τη Δημοτική Φιλαρμονική και το νομικό πρόσωπο του δήμου μας είναι να εμπλουτίσει σημαντικά τις δράσεις της στο Ρέθυμνο, εκτός του πεδίου των καθιερωμένων εμφανίσεων της μπάντας». Θερμά συγχαρητήρια!.
Κρίναμε σκόπιμο για την ιστορία να θυμίσουμε το δημοσίευμα αυτό που αντικατοπτρίζει την περηφάνια του τόπου μας για τη μεγάλη αυτή διάκριση.
Επιβεβλημένη αναγνώριση
Θεωρούμε πάντως ότι ένα μεγάλο μερίδιο της επιτυχίας του φορέα οφείλεται στην σύμπνοια και το πνεύμα συνεργασίας που διέπει τους μουσικούς του που προέρχονται από αυτό.
Ας μην ξεχάσουμε τα λόγια του Αντώνη Μαυράκη όταν τον ρωτήσαμε ποιοι είναι οι συμμαθητές του που διαπρέπουν. Μας είχε πει:
Είναι αρκετοί οι τότε συμμαθητές μου και τωρινοί πλέον συνάδελφοι που έχουν ανοίξει τα φτερά τους και κάνουν καριέρα εκτός Ρεθύμνου. Ενδεικτικά θα αναφέρω τους:
Ανδρουλιδάκη Μανώλη: Κιθάρα – Θεωρητικά – Σύνθεση
Αποστολάκη Μαριλένα: Σαξόφωνο
Αραμπατζόγλου Στέλλα: Σαξόφωνο
Κατριτζιδάκης Νίκος: Φλάουτο
Κυριακάκη Γιώργο: Θεωρητικά – Σύνθεση
Λιουδάκη Κατερίνα: Κλαρινέτο
Φουντεδάκης Γιάννης: Τρομπέτα.
Επίλογος
Θελήσαμε να σκιαγραφήσουμε την πορεία της Δημοτικής Φιλαρμονικής στο χρόνο και να γράψουμε κάτι για τους πρωτεργάτες της με βάση τις αξιόπιστες πηγές που συμβουλευτήκαμε.
Με είχαν ενοχλήσει κάποιες ανακρίβειες που επισημάναμε σε σχετικές αναρτήσεις στο διαδίκτυο αν και έχουν γραφτεί τόσα κατά το παρελθόν και από τον κ. Κωστή Ηλ. Παπαδάκη και από την ταπεινότητά μου που βασίστηκα σε μαρτυρίες που είχε συλλέξει ο αείμνηστος Πολύβιος Τσάκωνας από το 1959.
Ο επόμενος στόχος μας να γίνουν όλες αυτές οι πληροφορίες ένα ακόμα ντοκιμαντέρ με ιδιαίτερη έμφαση σε εμβληματικές μορφές της Φιλαρμονικής όπως ο Αχιλλέας Τζομπανάκης που σε επόμενο αφιέρωμα θα γράψουμε περισσότερα γι’ αυτόν, πιστεύουμε ότι θα καλύψει ένα κενό.
Η τοπική ιστορία του Ρεθύμνου θα πρέπει να αναδεικνύεται με κάθε τρόπο. Μορφές που υπογράφουν τα θεμέλια του πολιτισμού αυτής της πόλης δεν πρέπει να χάνονται στη λησμονιά. Μακριά από προσωπικές πικρίες και αντιπαραθέσεις η ιστορική αλήθεια πρέπει να λέγεται και να γράφεται στην ώρα που πρέπει. Και να γράφεται με το χέρι στην καρδιά. Χωρίς προκαταλήψεις, χωρίς υπερβολές. Έτσι τουλάχιστον νιώθουμε εμείς το καθήκον ενός ιστορικού ερευνητή.
Και έτσι θα προχωρήσουμε από το δικό μας μοναχικό μετερίζι.
