Η διάσωση της παλιάς πόλης: Παρελθόν-παρόν-μέλλον

Το τρίτο σκέλος του σχεδιασμού για τη διάσωση της Παλιάς Πόλης ήταν:

Γ. Τεχνικά έργα

Δυο ασυνήθιστα μεγάλα έργα ή μάλλον δυο δέσμες αλληλεξαρτώμενων έργων άλλαξαν τη μορφή και τη λειτουργικότητα της Παλιάς Πόλης και συνακόλουθα την οικονομία και τη ζωή της συμπαρασύροντας και τη Νέα Πόλη. Τα έργα αυτά είναι η «ύδρευση – αποχέτευση Ρεθύμνου» και η «αντιπλημμυρική προστασία της παλιάς πόλης». Ας τα δούμε λακωνικά:

Το πρώτο από αυτά είχε μεν τυπικό τίτλο «ύδρευση – αποχέτευση Ρεθύμνου», όμως στην πραγματικότητα απέβλεπε στη συνολική αντιμετώπιση των προβλημάτων που συνέθεταν την κακοδαιμονία της παλιάς πόλης και την καθήλωναν στην υποβάθμιση και την αποτελμάτωση. Ο στόχος ήταν να αποτελέσει το έργο αυτό τη βάση για την πλήρη ανάπλασή της και να πραγματοποιήσει το τεράστιο άλμα που χρειαζόταν από το παρελθόν στο μέλλον, ώστε στη διπλή της ιδιότητα του οικιστικού κέντρου και του ιστορικού μνημείου να προστεθεί και μια τρίτη, του τουριστικού κέντρου. Στην εκτέλεσή του το πολυσύνθετο αυτό έργο περιέλαβε:

1. Εκσκαφή και των 98 δρόμων της Παλιάς Πόλης, αποκομιδή του υδαρούς μολυσμένου υπεδάφους και αντικατάστασή του με στεγνό υλικό λατομείου, ώστε να εξυγιανθεί και να σταματήσει η διήθηση υγρασίας στους τοίχους των κτηρίων, στο βαθμό βέβαια που επιτρέπει ο εκτεταμένος υπόγειος υδάτινος ορίζοντας.

Πρόσθετη ωφέλεια της αντικατάστασης του ρευστού υπεδάφους με υλικό λατομείου και της γενικότερης αποξήρανσής του είναι η απόκτηση συνοχής και η συνακόλουθη αναβάθμιση της σταθερότητάς του, που βελτιώνει σε σημαντικό βαθμό την ανταπόκριση των παρακείμενων κτηρίων στην καταπόνηση των σεισμών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι αρχαιολόγοι του γραφείου της Π. Πόλης, παρακολουθούσαν στενά τις εκσκαφές και διέσωσαν όσα πολύτιμα στοιχεία από τις παλαιότερες κατασκευές υπήρχαν στο υπέδαφος. Σε επόμενη φάση, όταν οι γενικότερες συνθήκες βελτιωθούν, τα υπόγεια αυτά στοιχεία πρέπει να αναδειχτούν ως ιστορικά και τουριστικά κεφάλαια.

2. Εγκατάσταση αυτοτελούς δικτύου ύδρευσης στο υγιές τώρα υπέδαφος της Παλιάς Πόλης με σύγχρονα υλικά και τεχνογνωσία. Το νέο δίκτυο εξοπλίστηκε με σύστημα Πυροσβεστικών Υδροστομίων σύμφωνα με τις υποδείξεις της πυροσβεστικής υπηρεσίας.

3. Εγκατάσταση αυτοτελούς δικτύου λυμάτων με την προσθήκη Λιποσυλλεκτών στα καταστήματα εστιάσεως για την προστασία του από τα πήγματα λιπαρών, ώστε να οδηγούνται όλα τα λύματα και μόνο αυτά στον βιολογικό λυμάτων, και έτσι να εξυγιανθούν όχι μόνο οι γειτονιές της πόλης αλλά και οι θάλασσες από την τουριστική ζώνη ανατολικά, Πλατανιά, Μισίρια, Περιβόλια, Πόλη, Άγιο Νικόλαο, Κουμπέ, που αναδείχτηκαν διεθνώς με επτά γαλάζιες σημαίες ανοίγοντας την πιο απαραίτητη πύλη στον διεθνή Τουρισμό. Αυτά επιτεύχθηκαν σε πρώτη φάση.

4. Εγκατάσταση δικτύου όμβριων, το οποίο εντάσσεται στα έργα Αντιπλημμυρικής Προστασίας, γιατί οι μεγάλες διατομές του επιτρέπουν την άνετη παροχέτευση των ομβρίων ολόκληρης της υδρολεκάνης της Παλιάς Πόλης μέχρι και σε ακραία καιρικά φαινόμενα.

5. Διασυνδεμένα έργα ανάπλασης

Τα υδραυλικά αυτά έργα πρόσφεραν μοναδική ευκαιρία να προωθηθεί αποφασιστικά η όλη ανάπλαση της Παλιάς Πόλης και γι’ αυτό στη μελέτη ύδρευσης – αποχέτευσης πρόβλεψα επίσης:

Εγκατάσταση υπόγειου δικτύου της Δ.Ε.Η. με υποσταθμούς υπόγειους ή COMPACT, που απέδωσε στην Παλιά Πόλη δυο σημαντικά οφέλη: Αφ’ ενός ανέβασε τη δυναμικότητα του δικτύου από 4.830 KVA σε 8.000 ,ώστε να καλύπτει όχι μόνο τις σημερινές αλλά και μελλοντικές ανάγκες, και αφ’ ετέρου απάλλαξε -πλην της οδού Αρκαδίου ακόμη, που καθυστερεί για τεχνικούς λόγους – τον ουρανό της από την οπτική ρύπανση των εναέριων καλωδίων και των μετέωρων υποσταθμών, ενώ παράλληλα αναβάθμισε τη λειτουργικότητά του. Το τεράστιο κόστος της υπογείωσης ανέλαβε κατά 50% η Δ.Ε.Η. και το υπόλοιπο το μοιράστηκε ο Δήμος και η ΔΕΥΑΡ εξ ιδίων πόρων.

– Εγκατάσταση αυτοτελούς δικτύου δημοτικού φωτισμού.

– Εγκατάσταση υπόγειου δικτύου του Ο.Τ.Ε., που αφ’ ενός ανέβασε τις δυνατότητες τηλεφωνοδότησης από 4.100 ζεύγη σε 8.000 και αφ’ ετέρου απάλλαξε τον ουρανό από τα μετέωρα καλώδιά του.

– Εγκατάσταση δικτύου υπόγειων σωληνώσεων για μελλοντική τοποθέτηση οπτικών ινών και σύγχρονες ηλεκτρονικές υπηρεσίες.

– Εγκατάσταση δικτύου υπόγειων σωληνώσεων για μελλοντική τοποθέτηση καλωδιακής τηλεόρασης, ώστε να φύγει κάποτε το δάσος των κεραιών από τις στέγες και να επιτευχθεί περισσότερη ευκρίνεια στην εικόνα και περισσότερες επιλογές καναλιών.

Το κόστος των υπόγειων δικτύων τηλεφώνων, σωλήνωσης οπτικών ινών και σωλήνωσης καλωδιακής τηλεόρασης κάλυψε εξ ολοκλήρου ο Ο.Τ.Ε. κρατώντας το δικαίωμα εκμετάλλευσής τους. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι για την εξασφάλιση της τεχνικής και οικονομικής συμμετοχής της Δ.Ε.Η. και του Ο.Τ.Ε. στο έργο απαιτήθηκαν μακροχρόνιες σκληρές διαπραγματεύσεις. Σημειώνω ότι η αρχική χρηματοδότηση των έργων της Παλιάς Πόλης ήταν 4 δισ. δρχ. και έγινε με τη στήριξη του αείμνηστου Γιάννη Κεφαλογιάννη. Γενικά μπορώ να πω ότι οι Μελέτες για ζωτικά θέματα της πόλης που έκαμα επί δικτατορίας έγιναν έργα επί Δημοκρατίας.

Προστίθεται ότι τα φρεάτια των υπόγειων δικτύων διακρίνονται μεταξύ τους με διαφορετικά συμβολικά σήμαντρα.

Επίσης ότι δίκτυο υγραερίου δεν τοποθετήθηκε, διότι δεν βρήκα καμιά κρατική υπηρεσία που να θεωρεί τον εαυτό της αρμόδιο, για να συνεργαστούμε. Παραήταν πρόωρο, αλλά τα παιδιά μας θα το θυμηθούν στο μέλλον.

Μετά την τοποθέτηση όλων των υπόγειων δικτύων τσιμεντοστρώθηκαν οι δρόμοι στο σωστό υψόμετρο και διαμορφώθηκαν οι νησίδες πρασίνου. Μετά πλακοστρώθηκαν οι κεντρικοί δρόμοι Αρκαδίου – Παλαιολόγου και Εθνικής Αντιστάσεως με πορφυρίτη και η νέα δημοτική αρχή ολοκλήρωσε επιτυχώς την πλακόστρωση των υπόλοιπων δρόμων της Παλιάς Πόλης.