- Της ΕΛΠΙΔΑΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ
Σημαντικές είναι οι προοπτικές ανάπτυξης στον δήμο Αγίου Βασιλείου, ο οποίος μέσα από σωστές φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές, επενδύοντας στη γη, στον πρωτογενή τομέα αλλά και στον φυσικό πλούτο της περιοχής, μπορεί να αναδεχθεί ακόμα περισσότερο σε ότι αφορά την καλλιέργεια και την παραγωγή ντόπιων προϊόντων και παράλληλα να αποτελέσει πόλο έλξης εκατοντάδων τουριστών ανά τον κόσμο, οι οποίοι θα τον επιλέγουν ως προορισμό διακοπών, όχι μόνο για το κλίμα, τον ήλιο και τη θάλασσα αλλά κυρίως για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του που έχουν να κάνουν με τις περιοχές Νατούρα, την ποιότητα και την ταυτότητα των τοπικών προϊόντων, την ιστορία και τον πολιτισμό τους.
Η διασύνδεση του πρωτογενή τομέα με τον τουρισμό στις εναλλακτικές όμως μορφές του, όπως είναι ο αγροτουρισμός και ο οικοτουρισμός, μπορούν να επιφέρουν σημαντικά οφέλη για την περιοχή και τους κατοίκους της.
Οι προοπτικές αυτές αλλά και η αναγκαιότητα ενεργοποίησης της ίδιας της κοινωνίας, των κατοίκων που διαμένουν στον νότιο δήμο, η επιστροφή στη φύση και η αξιοποίηση της υπαίθρου με τη στήριξη πάντα της τοπικής αυτοδιοίκησης και των αρμόδιων φορέων συζητήθηκαν στη διάρκεια ενδιαφέρουσας ημερίδας που πραγματοποιήθηκε το πρωί του Σαββάτου στο δημαρχείο Σπηλίου.
Επιστήμονες, ομιλητές από διάφορους κλάδους, της κτηνοτροφίας, του τουρισμού, του περιβάλλοντος ανέπτυξαν κρίσιμα για την περιοχή ζητήματα, ανέπτυξαν τις ιδιαιτερότητες της περιοχής αλλά και πως αυτές αποτελούν συγκριτικά πλεονεκτήματα που αν αναδειχθούν και αξιοποιηθούν σωστά θα συμβάλλουν καθοριστικά στην ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.
Η ημερίδα είχε θέμα «Πολιτισμός περιβάλλον: πυλώνες βιώσιμης ανάπτυξης για τον δήμο Αγίου Βασιλείου» και διοργανώθηκε από τον δήμο Αγίου Βασιλείου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας).
Σε σχετικές δηλώσεις του στα «Ρ.Ν.» ο Αντώνης Τσουρδαλάκης, αντιδήμαρχος Αγίου Βασιλείου ανέφερε: «Με την ευκαιρία της κατάθεσης της πρότασης στο υπουργείο Παιδείας για τη δημιουργία Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στον δήμο Αγίου Βασιλείου, ήρθα σε επαφή με πολλούς περιβαλλοντικούς φορείς, με το πανεπιστήμιο Κρήτης και αντιλήφτηκα τον μεγάλο περιβαλλοντικό θησαυρό που έχουμε στην περιοχή μας. Γι’ αυτό είχα την πρωτοβουλία για τη διοργάνωση αυτής της ημερίδας με στόχο να κατατεθούν επιστημονικές απόψεις για το πως ο θησαυρός αυτός μπορεί να αξιοποιηθεί για να οδηγήσει σε μια αειφόρο βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής μας. Υπήρξε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και εισηγήσεων που συνέδεαν τον περιβαλλοντικό θησαυρό με τις προοπτικές ανάπτυξης του τόπου μας μέσα από σωστές πάντα πρακτικές. Είδαμε πως ο πρωτογενής τομέας μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη και στην πρόληψη των πυρκαγιών και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, οι οποίες δημιούργησαν προβληματισμό και σκέψεις σε όλους, αιρετούς και δημότες, για τα όσα μπορούν να υλοποιηθούν στην περιοχή μας και έχουν να κάνουν τόσο με την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας όσο και στον τουρισμό. Ακούσαμε προτάσεις για τη δημιουργία παρατηρητηρίου άγριων πτηνών σε περιοχές όπως το φαράγγι του Κουρταλιώτη και ίσως και στο Κέδρος, τα οποία παρατηρητήρια δεν κοστίζουν πολύ, ωστόσο αποτελούν ένα σημαντικό πόλο έλξης τουριστών. Επίσης είχαμε την παρουσίαση των χρηματοδοτικών εργαλείων για την υλοποίηση έργων και δράσεων. Η ημερίδα αυτή θέλουμε να είναι η αρχή δράσεων, συζητήσεων και σχεδιασμού για τον δήμο Αγίου Βασιλείου. Θέλαμε να αναδειχθούν τα θέματα αυτά για να αντιληφθούμε όλοι οι κάτοικοι τι έχουμε και να προβληματιστούμε σε ότι αφορά τις δυνατότητες σωστής αξιοποίησης τους και φυσικά της διατήρησης τους. Ακούσαμε και από τον πρόεδρο του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς το πώς λειτουργεί και σε τι εξυπηρετεί αυτός ο φορέας και ποια θα είναι τα οφέλη για τη σύσταση ενός παρόμοιου φορέα για τη δική μας περιοχή. Όπως επίσης ενημερωθήκαμε και για την καινοτόμα δραστηριότητα της Μηλιάς, η οποία μας παρουσιάστηκε και ήταν πολύ ενδιαφέρουσα για εμάς γιατί μας πέρασε μηνύματα που πρέπει όλοι μαζί να τα λάβουμε υπόψη μας, να ενεργοποιηθούμε και μέσα από συνεργασία να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε και να αναδείξουμε τα οφέλη της περιοχής μας με σεβασμό στο περιβάλλον».
Καθοριστικός ο ρόλος της κτηνοτροφίας στην ανάπτυξη του δήμου
Για τον καθοριστικό ρόλο της κτηνοτροφίας στην ισόρροπη ανάπτυξη του δήμου Αγίου Βασιλείου μίλησε ο Δρ κτηνίατρος και πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ – Παράρτημα Κρήτης Αλέκος Στεφανάκης.
Ο ίδιος ανέλυσε τον ρόλο που μπορεί να έχει η κτηνοτροφική δραστηριότητα σε μια περιοχή της ενδοχώρας, ο οποίος ρόλος είναι άμεσα συνδεδεμένος τόσο με την απασχόληση αλλά κυρίως με την παραμονή των νέων ανθρώπων στον τόπο τους.
Η διατήρηση του ντόπιου πληθυσμού στις κτηνοτροφικές περιοχές αποτελεί βασικό συστατικό στην ανάπτυξη τους, αφού οι νέοι θα ασχολούνται με την παραγωγή των ντόπιων παραδοσιακών προϊόντων, τα οποία συνδέονται με την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου δημιουργώντας παράλληλα τις προϋποθέσεις ώστε η περιοχή να εξελιχθεί σε πόλο έλξης τουριστών που επιθυμούν να γνωρίσουν την τοπική παραγωγή αλλά και τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από αυτή.
Ειδικότερα ο κ. Στεφανάκης τόνισε: «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η μόνη δραστηριότητα που διατηρεί τους ανθρώπους στα χωριά είναι η κτηνοτροφική δραστηριότητα. Παράλληλα, η διαδικασία της κτηνοτροφικής παραγωγής και ιδιαίτερα της αιγοπροβατοτροφίας στον δήμο Αγίου Βασιλείου όπως και σε όλη την Κρήτη είναι στενά συνδεδεμένη με τα ήθη, τα έθιμα και τους φυσικούς πόρους και γενικότερα τα χαρακτηριστικά του τόπου. Η διατήρηση των ανθρώπων στην ενδοχώρα σημαίνει ότι έχουμε την παραγωγή τοπικών προϊόντων με ταυτότητα. Από την άλλη αν θέλουμε να προσπαθήσουμε να διαφοροποιήσουμε τον τουρισμό μας από τον ήλιο και τη θάλασσα πρέπει τους επισκέπτες μας να τους μυήσουμε σε αυτά τα μοναδικά προϊόντα που φέρουν την ταυτότητα του τόπου και των ανθρώπων που τα παράγουν και ασφαλώς να τους φέρουμε σε επαφή με τον πολιτισμό και τα χαρακτηριστικά που κουβαλάει όλη η διαδικασία παραγωγής. Άρα είναι βασικό εργαλείο της διαφοροποίησης του τουρισμού μας».
«Εργαλείο για την πρόληψη των πυρκαγιών η αιγοπροβατοτροφία»
Αξιοσημείωτη ήταν η παρέμβαση του κ. Στεφανάκη σε ότι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος του νότιου δήμου του νομού από τις πυρκαγιές όπου, όπως τόνισε χαρακτηριστικά, η ανάπτυξη της αιγοπροβατοτροφίας με την προώθηση συστηματικών κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων αποτελεί μονόδρομο για την αξιοποίηση και προστασία της περιοχής από τις καταστροφικές πυρκαγιές.
Ο ίδιος εξήγησε πως η εγκατάλειψη των νότιων χωριών του δήμου Αγίου Βασιλείου και η ερημοποίηση τους έχουν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση συχνών και μεγάλων πυρκαγιών. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη ενεργοποίησης των νέων και επιστροφής τους στην ενδοχώρα ώστε να προστατευτεί η περιοχή και να αξιοποιηθεί με τα κατάλληλα μέσα και εργαλεία, προσφέροντας παράλληλα σημαντικά εισοδήματα στους κατοίκους της.
Χαρακτηριστικά ο κ. Στεφανάκης υποστήριξε: «Ο δήμος Αγίου Βασιλείου σε ότι αφορά τη ζωική παραγωγή έχεε δύο ζώνες. Τη βορειοδυτική, όπου ο βαθμός εκσυγχρονισμού της κτηνοτροφίας και κυρίως αιγοπροβατοτροφίας είναι από τους υψηλότερους στη χώρα, με χωριά που παράγουν πολύ υψηλά ποσοστά εισοδήματος και με μια έντονη δραστηριότητα, η οποία και εισόδημα αφήνει και παράλληλα στην ουσία επειδή γίνεται καλλιέργεια γης γίνεται σωστή επιχειρηματική εκμετάλλευση της κτηνοτροφίας. Άρα, έχουμε μια ισορροπία στο περιβάλλον και ένα αξιόλογο παραγόμενο προϊόν ποσοτικό και ποιοτικό. Το μεγάλο πρόβλημα του δήμου είναι στην ουσία η εγκατάλειψη που παρατηρείται στις νότιες περιοχές του δήμου, όπου έχοντας ως υπόδειγμα τον προορισμό που λέγεται Αγία Γαλήνη και επειδή τα χωριά Ακούμια, Μέλαμπες και γύρω έχουν υψηλό βαθμό μορφωμένων ανθρώπων, παρατηρείται μια εγκατάλειψη της αξιοποίησης της γης. Άρα έχουμε διάσωση χορτομάζας η οποία σημαίνει απλά πυρκαγιές. Υπάρχει ένας φαύλος κύκλος στην περιοχή. Εγκατάλειψη-πυρκαγιές. Οι πυρκαγιές δημιουργούν ερημοποίηση γιατί κάθε φορά που καίγεται ένα δέντρο μετά ξεραίνεται, κάθε φορά που καίγεται ο σπόρος, η περιοχή ερημοποιείται. Άρα η εγκατάλειψη σημαίνει πυρκαγιές, ερημοποίηση. Για μένα αυτό το πράγμα πρέπει να αλλάξει και είναι μονόδρομος η προώθηση και ανάπτυξη συστηματικών κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων όχι το μοντέλο που ακολουθείται τώρα με λίγες εκμεταλλεύσεις που χρησιμοποιούν εκτατικό σύστημα, το οποίο δημιουργεί αντιπαραθέσεις στους κατοίκους. Μιλάμε για συστηματικές εκμεταλλεύσεις, όπως υπάρχουν στο βόρειο τμήμα του δήμου. Στις νότιες περιοχές δεν υπάρχουν τα πρόβατα κάτω από τις ελιές αυτή την περίοδο και πριν την άνοιξη για να κάνουν αποψίλωση στα χόρτα, για να μην καίγονται το καλοκαίρι και παράλληλα να βγάλουν ένα σημαντικό εισόδημα για τους κατοίκους της περιοχής. Για να γίνει αυτό χρειάζεται η στήριξη του δήμου αλλά κυρίως ο προσανατολισμός νέων ανθρώπων να ασχοληθούν με το αντικείμενο της κτηνοτροφίας, όπου υπάρχει η εγκατάλειψη ακολουθεί η φωτιά και η καταστροφή. Και με βάση αυτό συνέδεσα την επανενεργοποίηση του τόπου με την αιγοπροβατοτροφία που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εργαλείο πρόληψης των πυρκαγιών».
«Η διάσωση της πολιτισμικής μας ταυτότητας είναι η αναγκαία προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα οποιασδήποτε ανάπτυξης»
Για την ανάγκη διάσωσης της πολιτισμικής μας ταυτότητας αλλά και για παρεμβάσεις ήπιες που δεν θα έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον αντίθετα θα είναι αρμονικά συνδυασμένες και συνυφασμένες με αυτό έκανε λόγο κατά την τοποθέτηση της η πρόεδρος των Αγροτουριστικών Καταλυμάτων Κρήτης Κορίνα Μηλιαράκη.
Η ίδια αναφέρθηκε στην ποικιλία και τον θησαυρό της κρητικής γης που με την αξιοποίηση και ανάδειξη του από τους πάντα φιλόξενους κατοίκους δημιουργούν τις προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάπτυξη στην περιοχή.
Ειδικότερα η κ. Μηλιαράκη μεταξύ άλλων ανέφερε: «Το τοπίο της Κρήτης, αλλά και της Ελλάδας γενικότερα, χαρακτηρίζεται από βιοποικιλότητα, πολυμορφία της γης, μικρή κλίμακα και ποικίλες καλλιέργειες που αντανακλούν όλες τις αξίες ενός πολιτισμού που ξεκινάει από πολύ παλιά, εισάγει τις έννοιες του «ταξιδιώτη» και της «φιλοξενίας» που είναι ιερός θεσμός και φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Όπου και να γυρίσεις, τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι παρόντα και δηλώνουν μία ιστορική παρουσία που ενεργοποιούν τη συλλογική μνήμη. Οι κανόνες φιλοξενίας -καρπός μιας οπτικής σεβασμού και ανεκτικότητας προς όλους τους λαούς- παραμένουν στον χρόνο αμετάβλητοι, κυρίως χάρις στους ανθρώπους της υπαίθρου. Στην Κρήτη ειδικά, η φιλοξενία είναι πηγαία και αυθεντική. Στα χωριά του Δήμου Αγίου Βασιλείου είχαμε την τύχη να τη γευτούμε και είναι παροιμιώδης.
Η οποιαδήποτε βίαιη η μεγάλη παρέμβαση σε αυτό το πολιτισμικό τοπίο -όπως και αν την ονομάσουμε, «αναπτυξιακή» η «κερδοφόρα»- ισοδυναμεί με ύβρη. Με ολοκληρωτική καταστροφή.
Όχι μόνο δεν πρέπει να μείνουμε παθητικοί θεατές αναπτυξιακών βιομηχανικών επενδυτικών σχεδίων μεγάλης κλίμακας, είτε αναφέρονται σε οποιουδήποτε τύπου τουρισμό, είτε αναφέρονται σε οποιαδήποτε μορφή ενέργειας, αλλά έχουμε χρέος να διασώσουμε και να αναδείξουμε ένα μοναδικό θησαυρό που διαθέτουμε, την ελληνική ύπαιθρο και ό,τι αυτή εκπροσωπεί. Το μοντέλο του αγροτουρισμού αναπτύσσεται στο ίδιο τοπίο. Στηρίζεται σε αξίες σταθερές και όχι μόνο σε αριθμούς, γι’ αυτό και είναι βιώσιμο. Η διάσωση της πολιτισμικής μας ταυτότητας είναι η αναγκαία προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα οποιασδήποτε ανάπτυξης».
