Στην τελική φάση βρίσκονται πλέον οι διαδικασίες για τη λειτουργία της προσωρινής μουσειακής έκθεσης στον Άγιο Φραγκίσκο στην Παλιά Πόλη του Ρεθύμνου. Ήδη τα εκθέματα έχουν πάρει τη θέση τους μέσα στην αίθουσα των 250 περίπου τ.μ., χωρισμένα ανά περιόδους (προϊστορική-ιστορικήη και βυζαντινή) ενώ συνοδεύονται από το απαραίτητο εποπτικό υλικό που ενημερώνει τον επισκέπτη για τη χρονολογία και όλες τις πληροφορίες για το κάθε έκθεμα.
Άνθρωποι της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου το τελευταίο δίμηνο, εργάζονται νυχθημερόν στον χώρο για να στήσουν την έκθεση, φροντίζοντας με κάθε επιμέλεια και λεπτομέρεια το κάθε εύρημα, ώστε στο σύνολό της η μουσειακή έκθεση να είναι λειτουργική και αντιληπτή από τους επισκέπτες.
Στην πλειοψηφία τους οι εργασίες έχουν περατωθεί και μένουν οι τελικές πινελιές για να μπορέσει ο χώρος να γίνει επισκέψιμος.
Η έκθεση δεν αφορά απλώς τη μεταστέγαση ευρημάτων που φιλοξενούνταν στο κτίριο της Φορτέτζας αλλά είναι εμπλουτισμένη και περιλαμβάνει αντικείμενα από τη νεολιθική περίοδο έως και την περίοδο της ενετοκρατίας, μέσω των οποίων προβάλλεται η διαχρονική ιστορία του Ρεθύμνου. Εκτίθενται περίπου χίλια αντικείμενα, είτε τοποθετημένα σε προθήκες, είτε ελεύθερα στον χώρο, ενώ για την κατανόηση του ιστορικού πλαισίου και των εκθεμάτων θα αξιοποιηθούν σύγχρονα εποπτικά μέσα με το κατάλληλο πληροφοριακό υλικό. Το έργο για τη μεταφορά της προσωρινής έκθεσης του αρχαιολογικού μουσείου Ρεθύμνου από το πεντάγωνο κτίριο της Φορτέτσας στον Ναό του Αγίου Φραγκίσκου, ξεκίνησε στα τέλη του 2013 και ολοκληρώνεται τις επόμενες ημέρες.
Η χρηματοδότηση του έργου είναι από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Επιχειρηματικότητας και Ανταγωνιστικότητας και ο προϋπολογισμός του ανήλθε στις 250.000 ευρώ. Εκτός από τη μεταφορά των εκθεμάτων, την κατασκευή των νέων προθηκών, την υλικοτεχνική υποδομή προβολής τους και το εποπτικό υλικό, προβλέπει και την έκδοση φυλλαδίου, καθώς κι ενός σύντομου καταλόγου.
Σημειώνεται ότι τα βυζαντινά εκθέματα που καλύπτουν διάφορες ομάδες υλικού από γλυπτά, γυάλινα, νομίσματα μέχρι και ψηφιδωτά με τοιχογραφίες που έχουν εντοπιστεί τόσο στην πόλη όσο και στην περιφέρεια του νομού και τα οποία δεν έχουν προέλθει από ανασκαφές αλλά από περισυλλογές στις αρχές του 20ου αιώνα από κατεστραμμένα κτίρια ή κτίρια των οποίων η χρήση έχει αλλάξει στο πέρασμα του χρόνου παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό μετά από 25 χρόνια, όπου παρέμειναν κλειδωμένα στις αποθήκες. Για πρώτη φορά όμως θα εκτεθούν και παλαιολιθικά ευρήματα που προήλθαν από τις ανασκαφές του Πλακιά.
Ειδικότερα, σε σχετικές δηλώσεις της στα «Ρ.Ν.» η προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου Αναστασία Τζιγκουνάκη ανέφερε: «Λόγω των χρόνιων στατικών προβλημάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου, αναγκαστήκαμε να προβούμε στη μεταφορά μέρους των εκθεμάτων του στον Άγιο Φραγκίσκο, ώστε να φιλοξενηθεί εκεί μια προσωρινή έκθεση, μέχρι την ολοκλήρωση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου. Η προσωρινή έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου ακολουθεί μια χρονολογική πορεία, η οποία ξεκινά από την παλαιολιθική εποχή και τα πρόσφατα ευρήματα στα νότια της Π.Ε. Ρεθύμνου, που χρονολογούνται έως και 130.000 χρόνια πριν από σήμερα, και φτάνει μέχρι την περίοδο της ενετοκρατίας και την κατάκτηση του Ρεθύμνου από τους Οθωμανούς το 1646 μ.Χ. Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις μεγάλες χρονικές ενότητες, τους Προϊστορικούς Χρόνους, τους Ιστορικούς Χρόνους και τους Βυζαντινούς – Μεταβυζαντινούς Χρόνους, με επιμέρους υποενότητες. Μέσα από αυτές παρουσιάζονται όψεις του καθημερινού και δημόσιου βίου, ταφικών εθίμων και καλλιτεχνικής δημιουργίας ανά εποχή. Ξεχωριστές ενότητες αποτελούν η ιστορία του ίδιου του μουσείου, μέσα από εκθέματα της συλλογής του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνου, η οποία αποτέλεσε τον πρώτο πυρήνα του μουσείου, και ο ναός του Αγίου Φραγκίσκου, το μνημείο που φιλοξενεί την Προσωρινή Έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου.
Μέσα από το εποπτικό υλικό και τα σχετικά επεξηγηματικά κείμενα ο επισκέπτης θα μπορεί να πληροφορηθεί τη διαχρονική ιστορική πορεία της περιοχής του Ρεθύμνου, τις σημαντικές αρχαιολογικές θέσεις και τα μνημεία, καθώς και τη χρήση και σημασία εκθεμάτων».
Η προσωρινή μουσειακή έκθεση στον Άγιο Φραγκίσκο ωστόσο θα φιλοξενήσει μέρος μόνο του πλούσιου αρχαιολογικού θησαυρού του Ρεθύμνου, καθώς με δεδομένη τη στενότητα χώρου επιλέχθηκαν συγκεκριμένα εκθέματα, προκειμένου να αναδεχθεί ο πολιτισμικός θησαυρός του νομού, όπως ανάφερε η κυρία Τζιγκουνάκη, η οποία σημείωσε πως στόχος για το Ρέθυμνο είναι και παραμένει η κατασκευή ενός νέου αρχαιολογικού μουσείου που θα μπορέσει να στεγάσει στο σύνολό του τον αρχαιολογικό θησαυρό του νομού:
«Η έκθεση περιλαμβάνει πολλά νέα ευρήματα από τις πιο πρόσφατες έρευνες στην περιοχή του Ρεθύμνου, όπως την επιφανειακή έρευνα και ανασκαφή στα νότια του Ρεθύμνου που απέδωσε παλαιολιθικά και μεσολιθικά ευρήματα, και τις συστηματικές ανασκαφές στη Ζώμινθο, τους Πέρα Γαλήνους και το Καλό Χωράφι Σισσών Μυλοποτάμου. Παράλληλα παρουσιάζονται νέα και παλαιά ευρήματα από τις συστηματικές ανασκαφές στο Μοναστηράκι και Αποδούλου Αμαρίου, το ιερό κορυφής στο Βρύσινα, το Υστερομινωικό νεκροταφείο των Αρμένων και την Ελεύθερνα, ενώ μεγάλο μέρος των εκθεμάτων προέρχεται από τις σωστικές ανασκαφές που διεξάγει η Εφορεία σε πολλές θέσεις της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου.
Όλα τα εκθέματα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου παρουσιάζονται για πρώτη φορά, μεταξύ των οποίων ταφικά μνημεία με ανάγλυφο διάκοσμο της περιόδου της ενετοκρατίας και μέρος των αποτοιχισμένων τοιχογραφιών από το ναό της Παναγίας στην Πατσό, οι οποίες μέχρι πρόσφατα βρίσκονταν στην έκθεση της εκκλησιαστική συλλογή της Αγίας Αικατερίνης των Σιναϊτών στο Ηράκλειο.
Την έκθεση θα συνοδεύει δίγλωσσο φυλλάδιο και σύντομος οδηγός για τα εκθέματα της συλλογής. Πρόκειται για μια διαχρονική παρουσίαση του πολιτισμικού πλούτου, μοναδική στην Κρήτη, ωστόσο σε μικρή κλίμακα και ενδεικτική του υλικού, μεγάλο μέρος του οποίου θα παραμείνει στην αρχαιολογική αποθήκη, έως την υλοποίηση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου.
Αυτός είναι ένας βασικός μας στόχος και μέριμνα, ώστε να προχωρήσουν και να ολοκληρωθούν επιτέλους οι διαδικασίες και να μπορεί να έχει το Ρέθυμνο Αρχαιολογικό Μουσείο αντάξιο της προϊστορίας και ιστορίας του».
Η προσωρινή μουσειακή έκθεση του Αγίου Φραγκίσκου την οποία περιμένουν με αγωνία οι ρεθεμνιώτες φιλόμουσοι, αναμένεται να λειτουργήσει το προσεχές διάστημα, ενώ θα αποτελέσει και πόλο έλξης για τους χιλιάδες επισκέπτες του νομού.