Της ΕΛΠΙΔΑΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ
Την ύψιστη σημασία, τα επιστημονικά δεδομένα, οι επιστημονικές έννοιες και τα αποτελέσματα των ερευνών να εκλαϊκεύονται και να φτάνουν στον μέσο πολίτη επεσήμαναν ακαδημαϊκοί που ήταν ομιλητές σε σχετική εκδήλωση με τίτλο: «Εκλαΐκευση της επιστήμης – δημόσια κατανόηση της επιστήμης – Επιστημονική καλλιέργεια» που διοργάνωσαν το Πειραματικό Γυμνάσιο Ρεθύμνου, το Πειραματικό Λύκειο Ρεθύμνου, η Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ρεθύμνου, η περιφερειακή ενότητα Ρεθύμνου, ο δήμος Ρεθύμνης και η Πανελλήνια Ένωση Βιοεπιστημόνων (ΠΕΒ).
Οι προσκεκλημένοι ομιλητές σε εξειδικευμένα επιστημονικά πεδία αιχμής τόνισαν τον καθοριστικό ρόλο της παιδείας αλλά και τις δυσκολίες που υπάρχουν σήμερα στο εκπαιδευτικό σύστημα που δεν συμβάλλει, όπως είπε, στην προώθηση των επιστημών. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στον ρόλο της διαφήμισης και του διαδικτύου από όπου επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό οι πολίτες αγνοώντας τα επιστημονικά δεδομένα.
Η σύνδεση επιστήμης και κοινωνίας, η εκλαΐκευση και παρουσίαση επιστημονικών θεμάτων στο ευρύ κοινό, με την αξιοποίηση και των νέων τεχνολογιών, είναι ευρωπαϊκός στόχος δράσεων που στοχεύουν στη δημόσια κατανόηση, στην επιστημονική καλλιέργεια και στον επιστημονικό αλφαβητισμό. Η ευρεία διάδοση του επιστημονικού πολιτισμού αναδεικνύεται σε ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά-παιδαγωγικά στοιχήματα του εικοστού πρώτου αιώνα. Για τους λόγους αυτούς, όπως εξήγησε ο καθηγητής του πειραματικού γυμνασίου και συντονιστής της χθεσινής εκδήλωσης Μανόλης Αναγνωστάκης, διοργανώθηκε η διημερίδα: «Η πρωτοβουλία αυτή λήφθηκε από τα δυο πειραματικά σχολεία της πόλης μας και ο σκοπός της εκδήλωσης είναι εκλαΐκευση της επιστήμης, να μπορέσουμε δηλαδή τα ζητήματα αναλφαβητισμού σε σχέση με την επιστήμη να γίνουν κτήμα όλου του κόσμου και κυρίως της νεολαίας μας. Θέλω να πιστεύω ότι όλοι θα βγούμε κερδισμένοι και θα μπορέσουμε να μεταλαμπαδεύσουμε τις γνώσεις που θα πάρουμε στη νέα γενιά. Ειδικά, την περίοδο που διανύουμε με την εύκολη χρήση του διαδικτύου προφανώς υπάρχει μεγάλο πρόβλημα και το βλέπουμε καθημερινά στα σχολεία».
«Η μόνη απάντηση στην ψευδοεπιστήμη είναι η παιδεία μέσω της επιστήμης»
Η μόνη απάντηση στην ψευδοεπιστήμη είναι η παιδεία μέσω της επιστήμης, σημείωσε σε δηλώσεις του ο Γιώργος Τόμπρας, καθηγητής ηλεκτρονικής φυσικής του πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του τμήματος φυσικής: «Η εκλαΐκευση της επιστήμης είναι από μόνο του ένα πολύ ιδιαίτερο θέμα και επικίνδυνο διότι πάντα υπάρχει μια απόσταση με το τι μπορεί να καταλάβει ο μέσος πολίτης σε σχέση με τον εξειδικευμένο επιστήμονα, ο οποίος θα μιλήσει για κάτι που έχει δουλέψει πάρα πολύ στη ζωή του. Επομένως υπάρχει ένα κενό στο τι μπορεί να γίνει αντιληπτό, πως μπορεί να το πει κανείς, τι κινδύνους έχει μια τυχόν παρερμηνεία αυτών που θα ειπωθούν, πράγμα που οδηγεί τώρα πια-στη σύγχρονη εποχή έχει οδηγήσει στην ανάδειξη ενός νέου φαινόμενου που παλαιότερα ήταν λίγο πιο γραφικό που το περιγράφουμε τουλάχιστον οι καθηγητές φυσικής ως ψευδοεπιστήμη. Το βλέπουμε σε πολλές μορφές της κοινωνικής ζωής και αυτό είναι το αντικείμενο της παρέμβασης μου. Η μόνη απάντηση στην ψευδοεπιστήμη είναι η παιδεία μέσω της επιστήμης».
Ο ίδιος έδωσε παραδείγματα ψευδοεπιστήμης, αναφερόμενος στην αστρολογία, στο κίνημα κατά του εμβολιασμού τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Διατείνονται ότι επηρεάζεται η γέννηση ενός παιδιού από τη θέση των ουρανίων σωμάτων με έναν μοναδικό τρόπο, τόσο μοναδικό, που περίπου αγνοείται από τους νόμους της φυσικής, παρουσία του γιατρού δίπλα, η οποία είναι περίπου δέκα χιλιάδες φορές ισχυρότερη ως παρέμβαση σώματος κοντά στον νεογέννητο άνθρωπο. Άλλο θέμα είναι το γνωστό κίνημα του αντιεμβολιασμού, ο φόβος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, μιας ακτινοβολίας που στηρίζεται στη ίδια φυσική του ηλιακού φωτός. Δεν έχει κάτι άλλο. Δεν είναι ιοντίζουσα ακτινοβολία. Είναι μη ιοντίζουσα και αυτό προφανώς δημιουργεί μια σειρά από παρενέργειες. Ακούτε τη φοβία για τα κινητά δίκτυα της νέας γενιάς 5g το οποίο είναι έωλο ή για τις βλαβερές συνέπειες της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Mόνο των κεραιών, γιατί τα κινητά τα χρησιμοποιούμε και κανένας δεν έχει βγει να πει για τον φόβο των κινητών, όσοι έχουν βγει να πουν για τον φόβο των κινητών γράφουν λύσεις που αντιβαίνουν κάθε αρχή φυσικής» και κατέληξε λέγοντας πώς: «Ο μέσος πολίτης δεν μπορεί να αντικρούσει την ψευδοεπιστήμη. Οφείλει να είναι πιο υποψιασμένος όταν ακούει ή είναι έτοιμος να δεχτεί οποιαδήποτε εξήγηση που εντάσσεται δήθεν σε ένα αντισυστημισμό ή δήθεν σε κάποια κίνηση ξένων, συνομοσιολογικές ή πλεκτανολογικές ερμηνείες, όπως το φοβερό παράδειγμα των ψεκασμών, φταίνε οι ψεκασμοί. Αν καθόταν κανείς να σκεφτεί τι όγκου πράγμα θα έπρεπε να είναι τόσο ψηλά ώστε να μπορεί να μας αγγίξει έστω και ένα μόριο από το υποτιθέμενο υγρό. Αυτή είναι η δουλειά του σχολείου και των εκπαιδευτικών. Πέρα από τις γνώσεις που βγαίνουν μέσα από τα διάφορα μαθήματα να τους δώσει τη δυνατότητα να σκέφτονται με ένα τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να αναγνωρίσουν τι είναι έγκυρο, τι στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, τι έχει προκύψει ως γνώση που έχει γεννηθεί μέσα από την επιστημονική μεθοδολογία και δεν είναι απλώς λόγια του αέρα ή λόγια που λέγονται για οποιαδήποτε σκοπιμότητα».
Καθοριστικός ο ρόλος της εκπαίδευσης
Την επιρροή της διαφήμισης και των ΜΜΕ τόνισε από την πλευρά του ο Δημήτρης Κουρέτας, καθηγητής του τμήματος βιοχημείας και βιοτεχνολογίας του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ο οποίος σημείωσε τον καθοριστικό ρόλο της εκπαίδευσης.
Σε σχετικές δηλώσεις του μεταξύ άλλων ανέφερε: «Η επιστήμη είναι η αποτύπωση της αλήθειας κατά ένα μέρος. Κατά ένα άλλο μέρος είναι η διαμόρφωση αυτής της κατάστασης μέσα στην κοινωνία κάτω από την πίεση κοινωνικών επιταγών. Αναφέρθηκα στην ομιλία μου στη μεταβολική υγεία και πως αυτό περνάει μέσα στην κοινωνία και με ποιο τρόπο μπορούμε να το καταλάβουμε. Για παράδειγμα η επιστήμη λέει για να αδυνατίσεις υπάρχει ένα φάρμακο και πράγματι υπάρχει ένα φάρμακο, το οποίο το παίρνεις και δεν αφήνει να απορροφηθούν τα λίπη και με τον τρόπο αυτό αδυνατίζεις. Λέει μια άλλη μερίδα επιστημόνων ότι για να αδυνατίσεις πρέπει να κάνεις σωστή διατροφή και περπάτημα. Και αυτό είναι σωστό, αλλά θα επικρατήσει εκείνο που η κοινωνία θα το υποστηρίξει με τη μεγαλύτερη θέρμη. Αν η κοινωνία πειστεί ότι η πρώτη λύση οδηγεί σε συσσώρευση πλούτου στις φαρμακευτικές εταιρίες, που πωλούν το φάρμακο θα επικρατήσει εκείνη, αν πειστεί ότι μπορεί ο άνθρωπος να έχει υγεία χωρίς να πληρώσει τίποτα απλώς εκπαιδευόμενος να ζει σωστά θα επικρατήσει αυτό. Είναι η διαμόρφωση αυτής της ισορροπίας κάτω από την πίεση κοινωνικών επιταγών και είναι ένα κομμάτι της επιστήμης. Εδώ οι επιστήμονες έχουμε ένα πολύ μεγάλο ρόλο και αν υποθέσουμε ότι ένα μεγάλο κομμάτι της κατάστασης που βιώσαμε και βιώνουμε είναι η πολιτική, ένα πολύ μεγαλύτερο τον έχουν οι δημοσιογράφοι. Πρέπει ο καθένας να περάσει ένα διάστημα που να κατανοήσει πως λειτουργεί η επιστήμη. Θα πρέπει να υπάρχει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση και δράση της κοινωνίας, η οποία θα ξεκινάει και από πάνω αλλά και από τη βάση. Η εκπαίδευση έχει μεγάλο ρόλο. Τα παιδιά έρχονται στα πανεπιστήμια και στη σχολή μας που είναι λίγο χαμηλότερη σε βάση από την ιατρική και είναι ανυποψίαστα στο τι σημαίνει έρευνα και γνώση. Απλώς έχουν μάθει να παπαγαλίζουν μια γνώση, η οποία είναι απαραίτητη για να μπει κανείς στο πανεπιστήμιο και πρέπει να τα μάθεις πόσο σημαντική είναι η διαχείριση της γνώσης και προς ποια κατεύθυνση».
Ο κ. Κουρέτας μίλησε για την εμπλοκή της έρευνας στην πραγματική οικονομία και έκανε εκτενή αναφορά στο παράδειγμα του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που κατάφερε να δημιουργήσει μια εταιρία όπου μπορούν να εργάζονται οι απόφοιτοι του πανεπιστημίου χαρακτηριστικά ανέφερε: « Η Ελλάδα εκπαιδεύει επιστήμονες για να τους παίρνει το Βέλγιο; Αυτός είναι ο ρόλος της περιφερειακής οικονομίας όπως είναι η Ελλάδα; Η έρευνα που γίνεται θα πρέπει να μείνει στα συρτάρια; Δεν θα πρέπει να φροντίσουμε ως χώρα η έρευνα και οι επιστήμονες που παράγουμε να είναι χρήσιμοι στην κοινωνία και ποιοι είναι αυτοί οι όροι και με ποιο τρόπο πρέπει να γίνεται. Θα αναπτύξω και κάποια παραδείγματα. Spin off πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Εμείς έχουμε δημιουργήσει μια εταιρία με τον νέο νόμο που λέγονται Spin Off ή τεχνοβλαστοί όπου εμπορευματοποιείται η γνώση που παράγεται μέσα στο πανεπιστήμιο και τις μετοχές τις έχουν τα παιδιά, πρώην φοιτητές και τώρα συνεργάτες και εμείς και άλλοι αλλά ένα μεγάλο μέρος ανήκει στους καθηγητές και τους φοιτητές. Επομένως βρίσκουν δουλειά τα παιδιά και δεν φεύγουν, αυτό είναι το μοντέλο. Θα χρησιμοποιήσω το παράδειγμα της μεταβολικής υγείας, θα εξηγήσω πως χτίζεται η μεταβολική υγεία στον άνθρωπο και τι σχέση έχει η μεταβολική υγεία με την εμπλοκή της γνώσης με την πραγματική οικονομία. Διαπιστώσαμε πολλά εμπόδια για να το υλοποιήσουμε και υπάρχουν τέτοιες εταιρίες στην Ελλάδα, περίπου 15 που λειτουργούν στα πανεπιστήμια της χώρας, λίγες βέβαια αλλά είναι ένα χρήσιμο παράδειγμα για το πώς θα μπορούσαν τα παιδιά να κρατηθούν στην Ελλάδα».
«Η επιστήμη χωρίς την κοινωνία δεν έχει κανένα νόημα»
Αν η επιστήμη δεν φτάνει στην κοινωνία τότε δεν υπάρχει νόημα υποστήριξε από την πλευρά του ο Ζαχαρίας Σκούρας, καθηγητής γενετικής τμήματος βιολογίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης επισημαίνοντας την επιτακτική ανάγκη να γίνεται συζήτηση, ώστε ο μέσος πολίτης να κατανοεί την επιστήμη και τα αποτελέσματα της: «Αυτό που πρέπει πάντα να γίνεται είναι η επιστήμη να φτάνει στην κοινωνία. Η επιστήμη χωρίς την κοινωνία δεν έχει κανένα νόημα. Νόημα θα έχει κάτι το οποίο πραγματικά θα βλέπεις από τη μάτια της επιστήμης, θα το αναλύεις, γιατί το καλό που έχει η επιστήμη είναι ότι δίνει σιγουριά. Τα αποτελέσματα τα οποία προκύπτουν από τις έρευνες ή από τη στοχαστικότητα των ανθρώπων είναι τέτοια που μπορούν να μπουν μέσα στην κοινωνία και να εργαστούν μέσα στην κοινωνία. Άρα η κοινωνία θα πρέπει περιβάλλει την επιστήμη με καλύτερο τρόπο και η επιστήμη να περιβάλλει την κοινωνία. Υπάρχει μια αμφιμονοσήμαντος σχέση μεταξύ κοινωνίας και επιστήμης. Εγώ δεν θα έλεγα τη λέξη εκλαΐκευση. Θα έλεγα μια συζήτηση δεδομένων που έχουμε ή καταστάσεων που ερευνούμε με τον κόσμο για να μπορέσει πραγματικά να γίνει κτήμα», είπε ο κ. Σκούρας, ξεκαθαρίζοντας ότι η παιδεία και το εκπαιδευτικό σύστημα δεν βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση: «Είναι δύσκολο. Η παιδεία μας δεν επιτρέπει την παρακολούθηση της επιστήμης γιατί η παιδεία μας είναι στραμμένη σε πολλές άλλες βεβαιότητες. Η επιστήμη δεν έχει βεβαιότητες. Δεν είναι δογματική και αυτό που θα πρέπει να αντληθούν και τα νέα τα παιδιά και ο κόσμος ο περισσότερος είναι να έχει πολύ μεγαλύτερη επαφή. Για παράδειγμα με ρωτούν πολλές φορές τι είναι η ζωή. Θα ακούσετε χιλιάδες ορισμούς για τη ζωή ανάλογα με το πώς το βλέπει ο καθένας. Η βιολογία τη βλέπει ως μια αυτοοργάνωση της ύλης σε τέτοιο βαθμό, δηλαδή η ίδια η ύλη μπορεί να αυτοοργανωθεί, που να μπορεί να αυξάνει, να μεταβολίζεται, να πολλαπλασιάζεται και να διαιωνίζεται. Είναι κάτι το καταπληκτικό. Υπάρχει μια σκλήρυνση στην κοινωνία που λέει ότι η εξέλιξη επιτρέπει μόνο στον δυνατότερο να ζήσει. Αυτό είναι λάθος. Η βιολογική εξέλιξη δεν λέει για τον δυνατότερο, λέει για τον καταλληλότερο στο δεδομένο περιβάλλον. Η διαφορά είναι τεράστια. Για παράδειγμα έστω ότι πας σε ένα νησί και υπάρχει ένα βράχος με μικρές τρύπες και ξαφνικά πιάνει τσουνάμι και τρέχουμε. Ο υπέρψηλος που είναι πιο δυνατός δεν θα μπορέσει να περάσει από την τρύπα, θα τον σκοτώσει το τσουνάμι. Ο πιο κοντός όμως που μπορεί να διέλθει μέσα από την τρύπα θα επιβιώσει. Άρα λοιπόν στην κατάλληλη στιγμή ο κατάλληλος άνθρωπος θα επιβιώσει. Γι’ αυτό και έχουμε μια τεράστια διαφορετικότητα στη ζωή μας. Κανένας δεν είναι ίδιος με τον άλλο, κανένα, ούτε φυτό, ούτε ζώο, ούτε βακτήριο. Κανένα ωάριο ή σπερματοζωάριο δεν είναι ίδιο με το άλλο. Άρα λοιπόν έχεις μια τεράστια διαφορετικότητα, μια τέτοια ποικιλομορφία που αυτή είναι ζωή και η ζωή θέλει να συμβιβάζεσαι, να συνυπάρχεις, να μπορείς με αυτόν τον τρόπο να προχωράς. Έτσι προχώρησε το πρώτο κύτταρο, μαζεύτηκαν πάλι, βγήκαν τα καταλληλότερα και έτσι προχωρούν και οι κοινωνίες.
Ο ρόλος του σχολείου είναι καθοριστικός αλλά δυστυχώς δεν επιτελείται αυτός ο ρόλος. Παρότι υπάρχουν εξαιρετικοί εκπαιδευτικοί και προσπαθούν άνθρωποι μέσα από την καρδιά τους να προχωρήσουν, παρόλα αυτά βλέπετε τις σκληρύνσεις της κοινωνίας. Για παράδειγμα στο πρόγραμμα σπουδών σήμερα η βιολογία καλπάζει και στην Ελλάδα η βιολογία θεωρείται δευτερεύουσα και η ερώτηση είναι γιατί; Ποιο είναι το πρωτεύον; Από την άλλη στο πρόγραμμα σπουδών στη δευτεροβάθμια φαίνεται ότι επιστήμες υποβαθμίζονται και αναβαθμίζονται μεταφυσικές ενότητες. Δεν πάμε καλά έτσι. Αν θέλουμε αλλαγές θα πρέπει να καταλάβομε που πατάμε τι πράγματα υπάρχουν γύρω μας και που πηγαίνουμε. Γι’ αυτό πρέπει να έχεις την επιστημονική γνώση όσο μπορείς περισσότερο για να πατάς όσο πιο γερά περισσότερο».
Από την πλευρά της η Άννα Ψαρουλάκη, επίκουρη καθηγήτρια μικροβιολογίας του τμήματος ιατρικής πανεπιστημίου Κρήτης υποστήριξε: «Η εκλαΐκευση της επιστήμης χωρίς αμφιβολία είναι αναγκαία. Για το ότι είναι δύσκολο πράγματι είναι και, κυρίως, είναι δύσκολο για εμάς. Ισχυρίζομαι πάντα ότι όταν κάποιος ξέρει καλά το θέμα του μόνο τότε μπορεί να το εξηγήσει και να το εκλαΐκεύσει. Είναι ένα κενό. Χρειάζεται να υπάρξει αυτή η διάχυση της επιστημονικής γνώσης και οι νέες γνώσεις να έρθουν με απλό τρόπο στην καθημερινότητα του καθενός και βέβαια μερικά από αυτά να περάσουν ακόμη και στα σχολεία, στους μαθητές μας. Είναι πράγματα τουλάχιστον στη βιολογία που τρέχουν με μεγάλες ταχύτητες, μια επανάσταση και λίγα από αυτά έχουν περάσει ακόμη και στα σχολεία μας».
Η κ. Ψαρουλάκη στην ομιλία της μίλησε για το ανθρώπινο γονιδίωμα και το ανθρώπινο μικροβίωμα εξηγώντας πως: «Το 2001 έγινε η αλληλούχηση του ανθρώπινου γονιδιώματος. Τότε πανηγυρίσαμε διότι θεωρήσαμε ότι λύσαμε το θέμα τα μυστήρια της ζωής. Από τότε έχει περάσει πολύς καιρός και ενώ προχωράμε με μεγάλες ταχύτητες, η τεχνολογία έχει βοηθήσει πάρα πολύ να διαβάζονται τρισεκατομμύρια βάσεις DNA παρ όλα αυτά εξακολουθούμε να είμαστε στην αρχή. Το μικροβίωμα είναι τα γονίδια που έχουν όλα τα μικρόβια μας, τα οποία είναι πάνω μας και μέσα μας. Αυτά τα μικρόβια συγκατοικούν μαζί μας. Τα τελευταία χρόνια αποκαλύπτεται ότι σχεδόν όλες μας τις λειτουργίες του ανοσολογικού, την πέψη ακόμα τελευταία ισχυρίζονται ότι υπάρχει σύνδεση των μικροβίων αυτών και με τον εγκέφαλο, με τα νευροεκφυλιστικά ή ψυχιατρικά νοσήματα, με τον διαβήτη, με καρδιαγγειακά νοσήματα. Άρα επικεντρωνόμαστε στην καινούρια γνώση, στα τρισεκατομμύρια μικρόβια που έχουμε μέσα μας και πως συμβάλλουν, ποιος είναι ο ρόλος τους στην υγεία μας αλλά και στη νόσο».
Στη χθεσινή εκδήλωση μίλησε και ο Κωνσταντίνος Τάσσης, αναπληρωτής καθηγητής θεωρητικής αστροφυσικής στο πανεπιστήμιο Κρήτης. Θέμα της εισήγησης του είναι «όταν τα άστρα ψεύδονται».
Βιωματικά εργαστήρια σήμερα στο Πειραματικό Λύκειο
Σήμερα, στο πλαίσιο της ίδιας εκδήλωσης από τις 9:30 έως τις 14:30 στο Πειραματικό Λύκειο θα διοργανωθούν βιωματικά εργαστήρια για εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων. Θα αναλυθούν πρακτικές που υποστηρίζουν την εκλαΐκευση συμβάλλουν στην επιστημονική καλλιέργεια των μαθητών και επιδιώκουν τον επιστημονικό αλφαβητισμό, ώστε η διαδεδομένη ερμηνεία, η οποία συνοψίζεται στη φράση «ο μαθητής δεν έχει κατανοήσει το τάδε επιστημονικό θέμα», να μετατρέπεται σε προωθητικό διάλογο στην τάξη προς το συμφέρον των μαθητών. Το πρόγραμμα έχει ως εξής:
9:30-10:30: Ειρήνη Βογιατζή, Αναστασία Δεικτάκη, Γεώργιος Πενθερουδάκης, Παναγιώτης Σάμιος: «Η άσκηση στην ιδιότητα του πολίτη: Επιστήμη και ρητορική τέχνη (δημόσιος λόγος της επιστήμης)».
10:30-11:00: Δημήτριος Κουρέτας: «Τα νέα δεδομένα για τη δημιουργία μεταβολικής υγείας στον άνθρωπο».
11:00-11:30: Άννα Ψαρουλάκη: «Έρευνα: Από τον «χρυσό αιώνα των αντιβιοτικών» στην παγκόσμια κρίση της μικροβιακής πολυαντοχής».
11:30- 12:00: Διάλειμμα.
12:00-12:30: Ζαχαρίας Σκούρας: «Νέες τάσεις στη βιολογία».
12:30-13:00: Μανώλης Γασπαράκης: «Επιστήμη και λογοτεχνία: Διδάσκοντας την «άχρηστη γνώση».
13:00-13:30: Αθηνά Γκινούδη και Ειρήνη Δερμιτζάκη: «Πειράματα για την κλιματική αλλαγή στο γυμνάσιο».
13:30-14:00: Κωνσταντίνος Χαλκιαδάκης: «Το μυστήριο της σκοτεινής ύλης».
14:00-14:30: Χάρης Τομπολίδης: «Διδασκαλία της αστρονομίας στο λύκειο».
14:30-15.00: Ιωάννης Κανέλλος και Δημήτριος Καλυκάκης: «Ειδική συνεδρία μαθηματικών και για το ευρύ κοινό».
