Τα τελευταία χρόνια, όλες οι έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι η παραδοσιακή τηλεόραση χάνει διαρκώς περισσότερο έδαφος από τις συνδρομητικές on demand υπηρεσίες. Αντίστοιχα, το internet και τα social media είναι πλέον τα κυρίαρχα ενημερωτικά μέσα, ακόμα και αν η άφθονη και αφιλτράριστη πληροφορία φλερτάρει επικίνδυνα με την παραπληροφόρηση. Ο μέσος όρος του κοινού που απέμεινε να παρακολουθεί τα παραδοσιακά τηλεοπτικά κανάλια είναι κυρίως άνθρωποι μέσης και προχωρημένης ηλικίας. Τα περιζήτητα νεανικά κοινά, πλέον αναζητούν διαφορετικές διεξόδους ψυχαγωγίας και ενημέρωσης. (Κάποια στιγμή θα είχε ενδιαφέρον να συζητηθεί το πώς ακριβώς καταφέρνουν και επιβιώνουν οι συμβατικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, με τόσο γερασμένο και αποδυναμωμένο κοινό).
Αν και δεν συγκαταλέγομαι πλέον στα «νεανικά κοινά», προσωπικά έχω να παρακολουθήσω ειδήσεις ή ενημερωτικές εκπομπές στα συμβατικά τηλεοπτικά κανάλια από το μακρινό 2015, τον καιρό των capital controls. Η επαφή μου με τα συμβατικά τηλεοπτικά κανάλια είναι ελάχιστη, και αποκλειστικά μέσω on demand συνδρομητικών υπηρεσιών.
Πριν μερικές ημέρες, μεσημέρι Σαββάτου, έτυχε να βρίσκομαι σε οικογενειακή συγκέντρωση. Στο χώρο έτυχε να βρίσκεται μια τηλεόραση, όπου έπαιζε μία ενημερωτική εκπομπή με δημοσιογραφικό πάνελ εντελώς αγνώστων σε εμένα συντελεστών. Άλλωστε δεν είμαι γνώστης της σύγχρονης τηλεοπτικής ανθρωπογεωγραφίας. Προφανώς οι πανελίστες συζητούσαν για τη βία στα σχολεία, γιατί παράλληλα με τη συζήτηση επαναλαμβανόταν ανελλιπώς για περισσότερη από μισή ώρα ένα βίντεο με τον ξυλοδαρμό μιας μαθήτριας από μια συμμαθήτριά της. Δεν μπορώ να ξέρω για πόση ακριβώς ώρα κράτησε η βασανιστική επανάληψη του, ομολογουμένως σοκαριστικού, βίντεο, γιατί μέχρι τη στιγμή που έκλεισε ο δέκτης, η επανάληψη του ξυλοδαρμού συνεχιζόταν αδιάκοπα. Αναρωτιέμαι αν αυτό το μονοθεματικό, εμμονικά επαναλαμβανόμενο σόου θεωρείται σύγχρονη ενημέρωση και πόσο περήφανοι μπορεί να είναι οι αρχισυντάκτες και οι συντελεστές αυτής της εκπομπής για την ποιότητα της δουλειάς τους.
Την ίδια περίπου περίοδο, σε ενημερωτικές διαδικτυακές ιστοσελίδες επαναλαμβανόταν «αποκλειστικά» το βίντεο από τη στιγμή που η Μαρινέλλα χάνει τις αισθήσεις της πάνω στη σκηνή του Ηρωδείου, κατά τη διάρκεια της συναυλίας. Το βίντεο τελικά δεν ήταν τόσο «αποκλειστικό», αφού σε λίγες ώρες αναπαράχθηκε σε πλήθος ειδησεογραφικών ιστοσελίδων. Λίγες μέρες πριν μία κάμερα καταστήματος κατέγραψε ένα δυστύχημα με ένα πεζό που παρασύρθηκε από μοτοσικλέτα. Οι ενημερωτικές ιστοσελίδες δεν έχασαν ευκαιρία να το αναπαράγουν. Δεν είχα τη διάθεση και τη θέληση να παρακολουθήσω κανένα από τα δύο, αλλά υπήρξαν πολλοί από το κοντινό μου περιβάλλον που μου τα περιέγραψαν γλαφυρά. Και ήταν μια καλή προθέρμανση για τα αιματηρά πολεμικά ρεπορτάζ που ακολούθησαν με τα γεγονότα του Ισραήλ, φυσικά συνοδευόμενα με ωμά, αφιλτράριστα οπτικά ντοκουμέντα.
Για άλλη μια φορά θυμήθηκα το μνημειώδες δοκίμιο της Susan Sontag «Regarding the Pain of Others». Τελικά οι εικόνες με τη συνεχή επανάληψη on demand είτε με το ψυχαναγκαστικό repeat των παραδοσιακών τηλεοπτικών καναλιών απογυμνώνονται από το πραγματικό τους περιεχόμενο, γίνονται περισσότερο οικείες, και εύκολα μετατρέπονται σε προϊόν καθημερινής κατανάλωσης και ηδονοβλεπτικής παρακολούθησης. Κάτι σαν ένα σύγχρονο Κολοσσαίο, ή σαν τις δημόσιες μεσαιωνικές εκτελέσεις μπροστά σε πολυπληθές κοινό. Αντλούμε ένα είδος ένοχης ευχαρίστησης από τον πόνο των άλλων; Η απάντηση είναι μάλλον προφανής, αν σκεφτούμε ότι πολλοί έχτισαν και χτίζουν καριέρες πουλώντας απροκάλυπτα τον πόνο των άλλων! Και κάθε φορά που «απολαμβάνουμε» ένα παρόμοιο βίντεο ή τηλεοπτικό προϊόν, ας μην έχουμε αμφιβολία για το τι ακριβώς αγοράζουμε!
