Αφορμή γι’ αυτό το άρθρο αποτέλεσε πρόσφατη παρέμβαση του καθηγητή Κ. Λάβδα στο site protagon.gr στις 30.12.2014, όπου διατυπώνεται το επιχείρημα, ότι για τη σημερινή κατάσταση (κατάντια;) της χώρας, ηθικά υπεύθυνη είναι η Αριστερά (ολόκληρο το άρθρο εδώ).
Η επιχειρηματολογία έχει ως εξής (αντιγράφω από το παραπάνω άρθρο): «η Αριστερά κατέλαβε ισχυρές θέσεις επιρροής στα ΜΜΕ, στα Πανεπιστήμια, στον κρατικό μηχανισμό και στους θεσμούς διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, με αποτέλεσμα την παγίωση ενός ιδιότυπου καθεστώτος αρνησικυρίας (βέτο) απέναντι σε αλλαγές. Αλλά το καθεστώς αυτό σημαίνει συνυπευθυνότητα για τις παθολογίες και τη στασιμότητα» (ο τονισμός δικός μου).
Μετά λοιπόν το προκλητικό: «μαζί τα φάγαμε», διατυπώνεται αυτή τη φορά το: «ουδείς αναμάρτητος» (sic) ή αλλιώς: «εσείς φταίτε που δεν μας αφήσατε να κάνουμε τις αλλαγές που θέλαμε».
Ας δούμε όμως τα γεγονότα από την αρχή.
Η ηθική υπεροχή της Αριστεράς στα χρόνια που ακολούθησαν τη Μεταπολίτευση ήταν όντως τεράστια και βασιζόταν στο ότι η Αριστερά υπήρξε η μοναδική δύναμη αντίστασης (και τελικά η μοναδική δύναμη ελπίδας), για τον Έλληνα πολίτη σε όσα δεινά συνέβησαν στη χώρα μας (μετεμφυλιακό κράτος, εξορίες, βασανιστήρια, χούντα).
Στα χρόνια που ακολούθησαν τη Μεταπολίτευση, την ηθική αυτή υπεροχή διατήρησαν τα αριστερά κόμματα και τη χρησιμοποίησαν με διαφορετικό τρόπο το καθένα. Της μεν «ορθόδοξης» Αριστεράς ενισχύοντας το Κόμμα (με σταθερό ιδεολογικό προσανατολισμό και με σχετικά σταθερά εκλογικά ποσοστά) και της Ανανεωτικής Αριστεράς στο να τεθούν ζητήματα με επίκεντρο τον άνθρωπο, τη δημοκρατία, την ισότητα, την οικολογία (αλλά με εκλογικά ποσοστά στα όρια της πολιτικής επιβίωσης).
Όμως, την ηθική υπεροχή της Αριστεράς φρόντισε να εκμεταλλευθεί ένα άλλο «αριστερό» κόμμα: το ΠΑΣΟΚ. Αυτοχαρακτηρίστηκε «αριστερό», στρατολόγησε άτομα από τον αριστερό χώρο και και με σημαία την Αλλαγή επικράτησε σε εκλογικά ποσοστά. Πώς συνέβη αυτό; Επειδή έβαλε σαν στόχο (και τελικά άλωσε) την κρατική εξουσία στη λογική: παροχές (με δημόσιο, ευρωπαϊκό και ελληνικό, χρήμα) έναντι δημιουργίας κόμματος. Έως το «βρώμικο ’89» η κατάληψη του κρατικού μηχανισμού είχε ολοκληρωθεί (παρόλα αυτά η ρητορική παρέμενε η ίδια: «το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση, ο λαός στην εξουσία» – με τραγικές φιγούρες όσους το πίστευαν). Η Οικουμενική Κυβέρνηση του 1989 δεν υπήρξε παρά μια παρένθεση χωρίς αποτελέσματα (αυτή τη μοίρα -της αριστερής παρένθεσης- ονειρεύονται σήμερα κάποιοι για τον ΣΥΡΙΖΑ).
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η κατάληψη του κρατικού μηχανισμού από το ΠΑΣΟΚ λειτούργησε ως άλλοθι και για τις επόμενες, δεξιές κυβερνήσεις οι οποίες έπραξαν τα ίδια σε μια κυκλική λογική εναλλαγής στην εξουσία.
Και ενώ αυτό το σκηνικό έμοιαζε ότι δεν θα ανατραπεί ποτέ, η οικονομική κρίση του 2009 έφερε τα πάνω κάτω: χωρίς παροχές (χωρίς δημόσιο χρήμα), δεν υπήρχε πια κομματική πελατεία. Αυτή τη φορά η Ανανεωτική Αριστερά βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης, επειδή σε μια καθολική κρίση όπως αυτή που ζούμε σήμερα, η συζήτηση ξεκινά από τη βάση: τον άνθρωπο, τη δημοκρατία, την ισότητα, την οικολογία. Γύρω από την Ανανεωτική Αριστερά λοιπόν, σαν μόνη δύναμη ελπίδας, συσπειρώθηκε ένας ολόκληρος κόσμος (όχι απαραίτητα μόνο αριστεροί). Όμως βλέποντας τα εκλογικά ποσοστά να ανεβαίνουν, εκτός από όσους θέλουν ένα κράτος δικαίου, ακολούθησαν και όσοι θέλουν (ή έχουν συνηθίσει να έχουν μέχρι τώρα) ένα κράτος δικό τους.
Ηθική ευθύνη λοιπόν της Αριστεράς κατά τη γνώμη μου υπάρχει: όχι για όσα συνέβησαν μέχρι τώρα και για τα οποία δεν φέρει καμία ευθύνη, αλλά για όσα θα συμβούν μετά την 25η Γενάρη και για τα οποία θα είναι πλήρως υπεύθυνη.
Ας φροντίσουμε όλοι να μην μας απογοητεύσει.
*Ο Δήμος Φωτόπουλος είναι ψυχίατρος
