Με αφορμή την υποβολή μελέτης κατασκευής νέου υπόσκαφου Τουριστικού Συγκροτήματος, στην θέση Παλίγκρεμνος Πλακιά Ρεθύμνου, στο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Ρεθύμνου, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων του νομού τοποθετείται ως εξής:
Κέντρο της αρχιτεκτονικής είναι η κατοίκηση. Υπάρχουν τόποι όπου ο άνθρωπος κατοικεί σωματικά και τόποι όπου κατοικεί πνευματικά.
Τέτοιοι τόποι είναι οι βουνοκορφές, τα φυσικά τοπόσημα (φυσικοί σχηματισμοί ιδιαίτερου κάλλους), που «χτίζουν» την ταυτότητα μιας ευρύτερης περιοχής.
Ένα τέτοιο τοπόσημο είναι η θέση Παλίγκρεμνος, στην ανατολική πλευρά της παραλίας του Πλακιά στο Ρέθυμνο.
Η θέση αυτή δεν κατοικήθηκε ποτέ, μιας και είναι εκτεθειμένη στους ισχυρότατους βορειοδυτικούς ανέμους της περιοχής, που καθιστούν αδύνατη την ανθρώπινη κατοίκηση σωματικά, ενώ αντίθετα ανέκαθεν αποτελούσε έναν τόπο ψυχικής ανάπαυσης, επαφής με την φύση, αναρριχητικής και περιπατητικής δραστηριότητας.
Τον χαρακτήρα αυτό του Παλίγκρεμνου υπογραμμίζουν και νομοθετούν πολεοδομικές μελέτες που βρίσκονται σε τελικό στάδιο υπογραφής όπως:
– ΣΧΟΟΑΠ τ. Δ. Φοίνικα (Μελετητές: Δασκαλάκης-Μελάκη-Στάππας)
– Ειδική Χωροταξική Μελέτη Νοτίων Ακτών Νομού Ρεθύμνου (Μελετητές: Δασκαλάκης-Οικονόμου-Τσακίρη)
και πληθώρα άλλων μελετών και υπουργικών αποφάσεων που φτάνουν στην δεκαετία του 1960, που ρητά απαγορεύουν κάθε οικοδομική δραστηριότητα εκεί. Ειδικότερα, στην υπ. αριθμόν 42284/13-10-2017 (ΦΕΚ 260/Α.Α.Π/2017) απόφαση Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας περί «Έγκρισης Του Περιφ. Χωροταξικού Πλαισίου Π. Κρήτης» που συντάχθηκε έχοντας υπόψη και την αναπτυξιακή πολιτική Εθνικού Περιφερειακού επιπέδου καθώς και την «Ευρωπαϊκή Σύμβαση Τοπίου (Ν.3827/10 ΦΕΚ Α/3/10) και ειδικότερα: Άρθρο 5, Άρθρο 11.
Σημειώνουμε ακόμα ότι, σύμφωνα με το γεωλογικό χάρτη της χώρας, απόσπασμα του οποίου περιλαμβάνεται στην γεωλογική μελέτη του Νίκου Στάππα, που έχει εγκριθεί από την ΠΕΧΩ Ηρακλείου Κρήτης, το υπ’ όψιν κτιριακό συγκρότημα θα δομηθεί πάνω σε τρία ενεργά ρήγματα με ότι αυτά συνεπάγεται.
Μαζί με τα ανωτέρω, υπάρχει η γνωμάτευση του Πανεπιστημίου Κρήτης (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης), που προτείνει την κήρυξη του Παλίγκρεμνου ως προστατευόμενο τοπίο – μνημείο, εξαιτίας της σημασίας του συγκεκριμένου τοπίου ως τοπόσημου, καθώς και λόγω των υπολειμμάτων μεταλλευτικής δραστηριότητας που σώζονται στην θέση αυτή.
Επίσης τονίζει την επικινδυνότητα της θέσης αυτής λόγω κινδύνου αποκόλλησης βράχων που βρίσκονται γύρω από την προβλεπόμενη θέση ανέγερσης του κτιριακού συγκροτήματος.
Επιπλέον, είναι εύκολο κανείς να αναλογισθεί ότι, παρόλο που η μελέτη προβλέπει μια υπόσκαφη εγκατάσταση, οι εργασίες που αναγκαστικά θα γίνουν στην περίπτωση υλοποίησης του έργου (εκβραχισμοί, διάνοιξη δρόμων, κατασκευή υπέργειων χώρων στάθμευσης, υπαίθρια ψησταριά κ.α.), που προβλέπει η μελέτη, θα αλλοιώσουν μη αναστρέψιμα το τοπόσημο αυτό.
Τέλος, η έκθεση στους ισχυρότατους βορειοδυτικούς ανέμους της περιοχής, μαζί με το τελικά αφιλόξενο για την ανθρώπινη κατοίκηση τοπίο, θα επιφέρει μοιραία, σωρεία εγκαταστάσεων για την άνετη υπαίθρια διαβίωση των φιλοξενουμένων (αντιανεμικά, πέργκολες, γυάλινα πανέλα κ.ά), που μαζί με τον ηλεκτρικό νυκτερινό φωτισμό του ξενοδοχείου και των δρόμων προσπέλασης, θα υποβαθμίσει και θα καταστρέψει τον χαρακτήρα του τοπόσημου αυτού και της ευρύτερης περιοχής γενικότερα.
Όλα αυτά τα δυσάρεστα προέρχονται από μια καταρχήν άτυχη επιλογή των ενδιαφερομένων, για την κατασκευή ενός τουριστικού καταλύματος, σε μια θέση αφιλόξενη για την ανθρώπινη κατοίκηση, αλλά υψηλότατου φυσικού κάλλους.
Ο άνθρωπος πρέπει να κατοικεί στα τοπόσημα μόνο πνευματικά αλλά όχι σωματικά. Η εμπορευματοποίηση της θέας πρέπει να έχει κάποια όρια. Για τους παραπάνω λόγους, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Ρεθύμνου, θέλοντας να θεραπεύσει ένα νομικό κενό (της μη ενεργοποίησης του ΣΧΟΟΑΠ τ. Δ. Φοίνικα), προτείνει την ανακήρυξη της θέσης ως μνημείο φυσικού κάλλους (και με τη σύμφωνη γνώμη του Πανεπιστημίου Κρήτης, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας), σύμφωνα με τον Νόμο 1650/ΦΕΚ 160/16 Οκτωβρίου 1986 (Νόμος Κουλουμπή), με πάγωμα κάθε οικοδομικής δραστηριότητας. Ελπίζουμε έτσι ότι, προστατεύοντας τον Παλίγκρεμνο, προστατεύουμε τον χαρακτήρα και την ταυτότητα της ευρύτερης περιοχής, χαρίζοντας στις επόμενες γενιές την βάση για μια λογική και αειφόρα ανάπτυξη.
Για το Δ.Σ. του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ρεθύμνου (τμήμα ΣΑΔΑΣ Π.Ε.Α.)
Ο πρόεδρος, Μανωλεσάκης Βαλάντης
Η Γραμματέας, Σπανδάγου Χριστίνα
