Συγκυριακά ή όχι, η Κρήτη αυτές τις μέρες πρωταγωνιστεί στην πολιτισμική σανίδα μ’ ένα λαμπρό τρόπο που ούτε προσχεδιασμένος να ήταν δεν θα λειτουργούσε τόσο θαυματουργά. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδοξίας, που διεξάγεται στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης, μια παγκόσμια εστία θρησκευτικών αναζητήσεων της Ορθοδοξίας, συμπίπτει με τα εγκαίνια του Μουσείου της αρχαίας Ελεύθερνας και την επέτειο της επανάστασης του 1770 του Δασκαλογιάννη! Εκτός από την ευανάγνωστη εδώ περιγραφή μιας ιστορικής ενότητας – Μινωικός πολιτισμός, Βυζαντινή εποχή, Νεώτερα χρόνια- διαμορφώνεται ένας καμβάς στον οποίον μπορούν να συνυφανθούν ιστορικές στιγμές και γεγονότα, που συμπίπτουν και συνυπάρχουν και στις τρεις δράσεις.
Αυτό που το αρχιτεκτόνημα του νέου αρχαιολογικού Μουσείου της αρχαίας Ελεύθερνας κυρίως αποπνέει είναι σαν ένα κομμάτι του Μινωικού πολιτισμού, της αυγής του Δυτικού πολιτισμού, να ήλθε μετουσιωμένο από το Διάστημα και να προσγειώθηκε σε μια πλαγιά της ιερής Ίδης με μορφή σύγχρονου Μουσείου για να στεγάσει και να δείξει ένα σημαντικό τμήμα του μεγάλου αυτού πολιτισμού της ανθρωπότητας, που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην πορεία και εξέλιξή του.
Στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδοξίας καταγράφεται ένα συναπάντημα των Εκκλησιαστικών Ιεραρχών της Ορθοδοξίας για μια ομοφωνία και ομοθυμία στη προσπάθεια θεμελίωσης μιας άρρηκτης πνευματικής ενότητας μπροστά στην αδήριτη ανάγκη για ένα όραμα/στόχο μιας ανθρωπιστικής προσέγγισης των προβλημάτων της κοινωνίας με κέντρο βάρους τον άνθρωπο και την υπαρξιακή του αξία. Η κοσμικοποίηση αυτή του ρόλου της εκκλησίας, όχι μόνο θα φέρει την κοινωνία πιο κοντά στην εκκλησία, αλλά θα έχει τη δυνατότητα να συμπράξει ενεργά στους στόχους και τις προσπάθειες της πολιτείας. Για πρώτη φορά τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα του ανθρώπου, που δημιουργεί η ίδια η φύση του, όπως η φτώχεια, ο πόλεμος, ο εθνικός και ο θρησκευτικός φανατισμός, ο φυλετισμός, η κοινωνική αδικία, η διαφθορά, η ιδιοτέλεια, το μεταναστευτικό, τίθενται στο εκκλησιαστικό τραπέζι των συζητήσεων, με σκοπό την εύρεση λύσεων αντιμετώπισης και, ει δυνατόν, εξαφάνισής τους. Ακανθώδη προβλήματα του ανθρώπου, η επίλυση των οποίων ίσως τελικά χρήζει ενός βαθιά και ευρύτατα μελετημένου παγκόσμιου συστήματος παιδείας.
Παράλληλα, την ίδια μέρα, την Κυριακή 19 Ιουνίου, των εγκαινίων του Μουσείου της αρχαίας Ελεύθερνας, που η ηθοποιός Κατερίνα Διδασκάλου απήγγειλε ένα απόσπασμα από τους «Κρήτες» του Ευριπίδη, που περιγράφει τον γνωστό μύθο του νεογέννητου Δία και της μητέρας του Ρέας, που τον έσωσε από τον πατέρα του Κρόνο, δίνοντας στον τελευταίο μια πέτρα να καταπιεί και όταν έκλαιγε το νεογέννητο οι Κουρήτες χόρευαν τον πυρρίχιο, χτυπώντας δυνατά τα ξίφη τους στις ασπίδες τους για να μην ακούει ο Κρόνος το κλάμα του Δία, στην Ανώπολη Σφακίων γιόρταζαν και χορευτικά την επέτειο της καταλυτικής ιστορικής σημασίας επανάστασης του Δασκαλογιάννη το 1770, όταν πρωτοχόρεψαν το πεντοζάλη που εκπορεύεται από τον χορό των Κουρητών. Στα Σφακιά απ’ όπου άρχισαν οι περισσότερες επαναστάσεις της Κρήτης με πρωτοπόρα αυτή του Δασκαλογιάννη. Συμπτωματικά, στο Κολυμπάρι, όπου διεξάγεται η Αγία και η Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδοξίας, πρωτοσχεδιάστηκε η επανάσταση του 1866. Γιατί η Κρήτη υπήρξε πάντοτε ένα μεγάλο πεδίο μαχών και απελευθερωτικών αγώνων, στους οποίους τους οδηγούσε η υπερήφανη και ανεξάρτητη φύση του λαού της.
Αυτή η ταυτόχρονη τριαδική πολιτισμική δράση, μπορεί να πει κανείς, αποτελεί ένα μοναδικό πολιτισμικό φαινόμενο που μόνο στην Κρήτη, έναν ευλογημένο καθ’ όλα τόπο, ο οποίος καλύπτει ένα τεράστιο φάσμα μυθολογίας, θεογονίας και ιστορίας, θα μπορούσε να συμβεί. Μια τριδιάστατη πολιτισμική δράση, που αναμφισβήτητα τη χαρακτηρίζουν πρωτοποριακή πρωτοβουλία και αξεπέραστη λεβεντιά.
Τέλος, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το χρυσό αυτό πολιτιστικό τρίπτυχο αναδεικνύει τις βασικές αξίες και ύπατους στόχους του homo sapiens. Την ελευθερία (γιορτασμός της επανάστασης του Δασκαλογιάννη), την πνευματική ανάπτυξη (εγκαίνια του Μουσείου αρχαίας Ελεύθερνας) και την ειρηνική συνύπαρξη (Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδοξίας) στην οποίαν η αγάπη μπορεί να οδηγήσει, οδηγώντας στο κορυφαίο κοινωνικό λειτούργημα, την αλληλεγγύη.
*Ο Φώτης Κωνσταντινίδης είναι σεναριογράφος-σκηνοθέτης
