Του ΒΑΓΓΕΛΗ ΠΑΠΑΔΑΚΙ*
Προχθές διάβασα στα ΜΜΕ τη νέα πρόταση του υπουργού Παιδείας της χώρας για υποτροφία σε όσους φοιτητές πλέον έχουν βαθμό Μ.Ο. 6,5. Δεν ξέρω αν πραγματικά είναι αλήθεια, γιατί πολλές φορές τα ΜΜΕ διαστρεβλώνουν την αλήθεια, αλλά βασιζόμενος και σε προηγούμενες δηλώσεις του υπουργού, που επαληθεύτηκαν στη συνέχεια και με δεδομένο ότι θέλουν να καταργήσουν την αριστεία και τα αρχαία (που λίγο πολύ οι περισσότεροι είχαμε πρόβλημα στο σχολείο τότε… αλλά αυτό τι σημαίνει; Ότι πρέπει να καταργηθούν;) υποθέτω πως μάλλον τελικά είναι αλήθεια.
Ίσως στο επόμενο βήμα η υποτροφία να δίνεται στο 5 που είναι και η βάση για να περάσεις ή ακόμα και κάτω από αυτήν!
Δεν κάνω πολιτική και δεν είναι δουλειά μου, αλλά προβληματίστηκα αρκετά σκεφτόμενος τι άλλο ακόμα θα μπορούσαν να ακούσουν τα αυτιά μας.
Ψάχνοντας και πειραματιζόμενος πάντα με κάθε τι βιωματικά, λένε πως ανακαλύπτεις την αλήθεια. Ένας καθηγητής οικονομικών του Πανεπιστημίου Texas Tech είχε μια συζήτηση με τους φοιτητές του, οι οποίοι επηρεασμένοι από φιλελεύθερες ιδέες, επέμεναν ότι ο σοσιαλισμός σαν σύστημα είναι το καλύτερο, λειτουργεί καλά και θα είναι ευτυχές για την ανθρωπότητα, να μπορεί να είναι όλοι ίσοι και κανένας να μην είναι πλούσιος ή φτωχός, αλλά όλοι να έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες απολαβές στη ζωή τους. Ποιος στ’ αλήθεια δεν θα ήθελε κάτι τέτοιο; Αλλά είναι πάρα πολύ όμορφο για να είναι αληθινό και να μπορεί να γίνει στην πράξη!
Ο καθηγητής τους άκουσε με προσοχή και είπε εντάξει λοιπόν, ας κάνουμε ένα πείραμα για τον σοσιαλισμό, για να δούμε πως λειτουργεί και αν είναι το τέλειο σύστημα. Όλοι συμφώνησαν και τους είπε ότι στο τέλος της χρονιάς θα περάσετε την τάξη, δεν θα μείνει κανένας. Ξεκινώντας λοιπόν από την επόμενη δοκιμασία, θα πάρετε τον ίδιο βαθμό και κανένας δεν θα αποτύχει, αλλά όμως δεν θα πάρει κανένας άριστα (Α).
Μετά την πρώτη δοκιμασία σε διαγώνισμα, όλοι πήραν τον βαθμό (Β). Οι φοιτητές που ήταν εξαιρετικοί δυσανασχέτησαν, γιατί πήραν (Β), ενώ έπρεπε να πάρουν (Α), αφού είχαν διαβάσει για να αριστεύσουν, ενώ οι κακοί και αμελείς φοιτητές ήταν ευτυχισμένοι που επιτέλους πήραν (Β), χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.
Στη συνέχεια στην επόμενη δοκιμή ο βαθμός ήταν ο βαθμός (D). Αυτοί που διάβαζαν πολύ δεν διάβασαν το ίδιο καλά όπως και πριν και οι κακοί φοιτητές διάβασαν πολύ λιγότερο. Κανείς δεν ήταν ικανοποιημένος! Οι φοιτητές που ήταν πολύ καλοί ήταν εκνευρισμένοι, γιατί ενώ διάβαζαν έπαιρναν χειρότερο βαθμό από αυτό που δικαιούνταν, αφού αυτό είχε προσυνεννοηθεί από πριν και θα έπαιρναν έναν βαθμό, όπως όλοι οι υπόλοιποι που δεν διάβαζαν και δεν θα ήταν καθόλου καλός, ενώ αυτοί που ήταν κακοί φοιτητές, διάβαζαν ακόμα λιγότερο, αφού έτσι κι αλλιώς ήξεραν ότι θα έπαιρναν το συγκεκριμένο βαθμό και θα περνούσαν το μάθημα! Οι καλοί φοιτητές άρχισαν να διαμαρτύρονται έντονα και να βγάζουν όλη την πίκρα τους, λέγοντας ότι δεν πρόκειται να ξαναδιαβάσουν, αφού οι βαθμοί είναι για όλους ίδιοι, τη στιγμή που αυτοί σκοτώνονται στο διάβασμα, ενώ οι κακοί φοιτητές ήταν αδιάφοροι, δεν διάβαζαν και έπαιρναν τους ίδιους βαθμούς με αυτούς!
Στην αμέσως επόμενη δοκιμασία, την τρίτη κατά σειρά, οι βαθμοί όχι μόνο δεν αυξήθηκαν, αλλά πλέον ο μέσος Όρος βαθμολογίας ήταν ο βαθμός (f) δηλαδή η αποτυχία, αφού σχεδόν κανένας πλέον δεν διάβαζε, επειδή οι καλοί φοιτητές ήταν απογοητευμένοι, γιατί δεν είχαν απολύτως κανένα κίνητρο να διαβάσουν και οι κακοί φοιτητές έτσι κι αλλιώς δεν διάβαζαν σχεδόν ποτέ!
Στις επόμενες δοκιμασίες κανένας φοιτητής δεν βελτιώθηκε και όλοι έγραφαν πολύ χειρότερα από πριν, αφού πλέον κανένας δεν είχε κανένα κίνητρο και ήταν εντελώς αδιάφοροι. Οι μεν καλοί φοιτητές γιατί όσο και να διάβαζαν θα έπαιρναν τον ίδιο βαθμό με τους άλλους που δεν προσπαθούσαν, ενώ οι κακοί φοιτητές έτσι κι αλλιώς θα περνούσαν την τάξη όπως τους είχε υποσχεθεί ο καθηγητής!
Μέσα στην τάξη προκλήθηκε συζήτηση από τους φοιτητές με τον καθηγητή, οι οποίοι του εξέφρασαν τα παράπονά τους σε έντονο ύφος.
Ο καθηγητής τους άκουσε με προσοχή και στο τέλος τους είπε, ότι με βάση όσα είχαν διαδραματιστεί στις δοκιμασίες, ο σοσιαλισμός μπορεί να ακούγεται και να είναι καλός σαν θεωρία, αλλά αποτυγχάνει για τους ίδιους ακριβώς λόγους που απέτυχαν και εκείνοι! Όσο πιο δύσκολο είναι να πετύχεις (διαβάσεις) τους είπε, τόσο πιο μεγάλη ανταμοιβή θα έχεις, αλλά όταν κάποιος σου παίρνει κάθε κίνητρο για ανταμοιβή, τότε δεν έχεις απολύτως κανένα κίνητρο για να προσπαθήσεις!
Η ανθρώπινη φύση είναι τέτοια που θέλει τον ανταγωνισμό και την προσπάθεια, για να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα και όταν της βάζεις τέτοιου είδους κανόνες, όπως οι παραπάνω, απλά αφαιρείς από την ανθρώπινη φύση τα κίνητρα και τη διάθεση για δημιουργία.
Πολλές φορές σκέπτομαι πόσο τυχερός ήμουν που από μικρός ασχολήθηκα με τον αθλητισμό και μέσα απ’ αυτόν έμαθα βασικά πράγματα που με βοήθησαν αφάνταστα στη συνέχεια στη ζωή μου. Στον αθλητισμό δεν έχει σοσιαλιστική προπόνηση και όλοι θα βγείτε πρώτοι και τέτοια… κάνεις προπόνηση, δουλεύεις, κουράζεσαι, ταλαιπωρείς το σώμα σου, το οδηγείς πέρα από τα όριά του πολλές φορές, στερείσαι κάποια πράγματα από την προσωπική σου ζωή και ανάλογα με τις ικανότητές σου, φτάνεις όσο πιο ψηλά γίνεται.
Στην Ελλάδα των τελευταίων 40-45 χρόνων ποια ήταν τα κίνητρα για παραγωγικότητα και ανάπτυξη που έδωσαν στο λαό μας οι πολιτικοί και το σινάφι τους; Την πλαστή ευδαιμονία και τις φρούδες ελπίδες, που τώρα καλείται να πληρώσει ο κοσμάκης; Τις παροτρύνσεις για εύκολο πλουτισμό, για να τον ωθήσει να παίξει στο χρηματιστήριο και να χάσει τις οικονομίες μιας ζωής; Ή την ανάπτυξη και παραγωγικότητα στις καφετέριες που έχουν γεμίσει απ’ άκρη σ’ άκρη όλη τη χώρα;
Σίγουρα κάποιοι δεν θα συμφωνήσουν με όσα έγραψα παραπάνω, αλλά νομίζω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν, πως αν δεν δοθούν κίνητρα όχι μόνο στους φοιτητές, για να βελτιωθούν σε μαθησιακό επίπεδο, αλλά και στον κόσμο γενικότερα, ειδικά στους επαγγελματίες και στην αγορά, η πολυπόθητη ανάπτυξη θα αργήσει για πολύ ακόμη. Γιατί θα είναι αραγμένη στις υποσχέσεις, όπως παραπάνω, ότι θα έρθει σαν μάννα εξ ουρανού, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, κάτι βέβαια που δεν πρόκειται να γίνει ποτέ όσο και να το θέλουμε, όσο και να το επιθυμούμε.
* Ο Βαγγέλης Παπαδάκις είναι καθηγητής Φυσικής Αγωγής